Εξομάλυνση σχέσεων για Τουρκία και Αίγυπτο – Στο περιθώριο η Ελλάδα;

Ενώ η ελληνική κυβέρνηση και ειδικά η πολιτική ηγεσία του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών έχει «δορυφοριοποιηθεί» και κινείται στην τροχιά του Καΐρου, συμφωνώντας εν λευκώ στις όποιες επιθυμίες του, η αιγυπτιακή ηγεσία επιφύλαξε, το περασμένο Σάββατο, πανηγυρική υποδοχή στον υπουργό Εξωτερικών της Τουρκίας, Μεβλούτ Τσαβούσογλου.

Πρόκειται για την πρώτη του είδους Τούρκου υπουργού Εξωτερικών στην Αίγυπτο εδώ και 11 χρόνια και έγινε μόλις μερικές εβδομάδες μετά την επίσκεψη του Αιγύπτιου υπουργού Εξωτερικών, Σάμι Σούκρι, στην Τουρκία, στο πλαίσιο της αιγυπτιακής «διπλωματίας των σεισμών».

Ο αιγυπτιακός Τύπος, μάλιστα, κάνει ευθέως λόγο για «ξεπάγωμα» των τουρκο-αιγυπτιακών σχέσεων, και για βήματα που θα οδηγήσουν στην πλήρη εξομάλυνση των σχέσεων. Ηδη, συμφωνηθηκε η επανατοποθέτηση πρέσβεων. Κάτι που είχε παγώσει εδώ και χρόνια. Αξιον προσοχής είναι ότι έχει προηγηθεί και «ξεπάγωμα» των σχέσεων Τουρκίας – Ισραήλ, με επανατοποθέτηση πρέσβεων.

Στα κρύα του λουτρού

Να σημειωθεί πως η Αθήνα πίνει νερό στο όνομα του Σούκρι και της Αιγύπτου. Εδώ και χρόνια, δε, έχει εναποθέσει όλες της τις «ελπίδες», στα ελληνο-τουρκικά και ειδικά στο Λιβυκό, την Κύπρο και βέβαια την ΑΟΖ, στην Αίγυπτο. Ωστόσο, η κινητικότητα που σημειώνεται μεταξύ της Τουρκίας και της Αιγύπτου, μάλλον ενισχύουν την εκτίμηση ότι η Αθήνα κινδυνεύει να μετατραπεί σε παρατηρητή των εξελίξεων, να μείνει στα … κρύα του λουτρού και εκτός «παιχνιδιού». Κι’ όλα αυτά, τη στιγμή που η κυβέρνηση με το μόνο που ασχολείται, είναι η προεκλογική περίοδος.

Σύμφωνα με φημολογία, ο υπουργός Εξωτερικών, Νίκος Δένδιας, οποίος δεν χάνει την ευκαιρία να διαφημίζει τις άκρως στενές σχέσεις του (!) με τον Σάμι Σούκρι, σχεδίαζε να πραγματοποιήσει αστραπιαία επίσκεψη στην Αίγυπτο πριν από την επίσκεψη Τσαβούσογλου. Πάντως, κάτι τέτοιο που θα έδινε την εντύπωση ότι η Ελλάδα προηγείται της Τουρκίας ως προτεραιότητα της Αιγύπτου, δεν έγινε. Μένει να φανεί, εάν τώρα, μετά την επίσκεψη Τσαβούσογλου, θα προσκληθεί ο Ν.Δένδιας στο Κάϊρο, και εάν θα πρόκειται για επίσκεψη επί της ουσίας και όχι για την φωτογράφηση και τα -προεκλογικά- μάτια του κόσμου.

«Ποιοτικό άλμα»

Η πρώτη επίσκεψη Τούρκου αξιωματούχου υψηλού επιπέδου έγινε το Σάββατο, 18-3-2023. Προηγουμένως, είχαν συναντηθεί οι πρόεδροι της Τουρκίας και της Αιγύπτου, στο περιθώριο της έναρξης του Παγκοσμίου Κυπέλλου στο Κατάρ, τον περασμένο Νοέμβριο. Συνάντηση που, σύμφωνα με δημοσιεύματα σε Αίγυπτο και Τουρκία, έδωσε τέλος στο αδιέξοδο και την ένταση στις σχέσεις των δύο χωρών από το 2013.

Στη συνέχεια, ακολούθησε επίσκεψη του Σ.Σούκρι στην Τουρκία, στο πλαίσιο της «διπλωματίας των σεισμών». Σύμφωνα με Αιγύπτιους και Τούρκους αναλυτές, η επίσκεψηΤσαβούσογλου αποτελεί ένα «ποιοτικό άλμα» στην πορεία των σχέσεων Καΐρου – Άγκυρας.

Πίσω από την «διπλωματία των σεισμών»

Οι σχέσεις των δύο χωρών βρέθηκαν στο ναδίρ το 2103, μετά την αιματηρή ανατροπή του πρώην προέδρου, και φερόμενου ως ανθρώπου της «Μουσουλμανικής Αδελφότητας», Μοχάμεντ Μόρσι, από τον σημερινό πρόεδρο της Αιγύπτου, Αλ Σίσι. Τον Μόρσι στήριζε εμφανώς ο Ταγίπ Ερντογάν. Ακολούθησε περαιτέρω ένταση ανάμεσα στο Κάϊρο και την Αγκυρα για το Λιβυκό και την ανατολική Μεσόγειο.

Από το 2021, ωστόσο, οι δύο χώρες πραγματοποιούν επαφές με στόχο την σταδιακή αποκατάσταση των σχέσεών τους. Ο σεισμός της 6ης Φεβρουαρίου στην Τουρκία συνέβαλε προς αυτή την κατεύθυνση. Ως γνωστόν, υπό την «διπλωματίατων σεισμών», και με αμερικανική «επιτροπεία», το ίδιο προωθείται και στις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας.

Την ημέρα της τραγωδίας στην Τουρκία, ο Αιγύπτιος πρόεδρος, Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσσι, σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Τούρκο ομόλογό του Τ.Ερντογάν, εξέφρασε τα συλλυπητήριά του για τα θύματα του σεισμού. Στη συνέχεια, η Αίγυπτος παρείχε βοήθεια στην Τουρκία, αλλά και τη Συρία.

Λιώνουν οι πάγοι;

Πριν την επίσκεψη Τσαβούσογλου, αιγυπτιακές διπλωματικές πηγές ανέφεραν ότι στην ατζέντα των συνομιλιών περιλαμβανόταν η λήψη αποφάσεων για «πιο προωθημένα μέτρα» για τη εξομάλυνση των σχέσεων, ενώ σημείωναν ότι το Κάιρο «είναι ανοιχτό σε μια σειρά μελλοντικών μέτρων, κάτι που θα συνέβαλε στην προσέγγιση των δύο χωρών».

Ο εκπρόσωπος του αιγυπτιακού υπουργείου Εξωτερικών, πρέσβης Ahmed Abu Zeid, δήλωσε ότι η επίσκεψη Τσαβούσογλου «είναι η απαρχή του δρόμου για την αποκατάσταση ομαλών σχέσεων και την έναρξη εις βάθος διαλόγου για διάφορες πτυχές των διμερών σχέσεων και περιφερειακά και διεθνή ζητήματα κοινού ενδιαφέροντος, με στόχο την επίτευξη κοινής κατανόησης προς όφελος των συμφερόντων των δύο χωρών και των δύο αδελφών λαών».

Το μέλος του Αιγυπτιακού Συμβουλίου Εξωτερικών Υποθέσεων, πρέσβης Rakha Ahmed Hassan, χαρακτήρισε την επίσκεψη ως ένδειξη του αυξανόμενου ρυθμού στις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών, στον απόηχο αυτού που περιέγραψε ως «λιώσιμο του πάγου», κατά τη συνάντηση των προέδρων της Τουρκίας και της Αιγύπτου στο περιθώριο της έναρξης του «Παγκοσμίου Κυπέλλου».

Επισήμανε, δε, την «αναβάθμιση του επιπέδου των συναντήσεων», από τους επικεφαλής των υπηρεσιών ασφαλείας και τους αναπληρωτές υπουργούς Εξωτερικών, στο επίπεδο υπουργών. Κάτι που, κατά τον ίδιον, αντανακλά την επιθυμία των δύο χωρών να προχωρήσουν προς την εξομάλυνση των σχέσεων.

Από τη μεριά του, ο καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Καΐρου, Tareq Fahmy, εξέφρασε την εκτίμηση ότι η επίσκεψη του Τούρκου υπουργού «αντανακλά τη σοβαρότητα της Άγκυρας στην προσπάθεια της να εξομαλύνει τις σχέσεις με το Κάιρο», σημειώνοντας ότι το Κάιρο, σε αντάλλαγμα, «ανταποκρίνεται στις τουρκικές κινήσεις».

«Ξεπαγώνουν»;

Ενδεικτικό, επίσης, είναι το δημοσίευμα της ιστοσελίδας της αιγυπτιακής κρατικής εφημερίδας, Al Ahram, με τίτλο: «Υπουργείο Εξωτερικών Αιγύπτου: Η επίσκεψη του Τούρκου ΥΠΕΞ εγκαινιάζει την πορεία της αποκατάστασης ομαλών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών». Στον υπότιτλο,η εφημερίδα γράφει: «Αίγυπτος-Τουρκία: Ξεπαγώνουν οι των σχέσεις».

Επιπλέον, παραπέμπει στις δηλώσεις Ερντογάν λίγες ημέρες μετά τη συνάντηση του με τον Σίσσι στο Κατάρ, στην έναρξη του «Παγκόσμιου Κύπελλου», ότι επιθυμεί να τερματίσει την εννιάχρονη ρήξη μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου και να αποφύγει ένα πρόβλημα μεταξύ των δύο χωρών στη Μεσόγειο.

Προς συνάντηση κορυφής

Εξαιρετικά σημαντικό είναι ότι, σύμφωνα με τα αιγυπτιακά ΜΜΕ, Αίγυπτος και Τουρκία σχεδιάζουν σύνοδο κορυφής Σίσι – Ερντογάν.

Οπως αναφέρει η εφημερίδα, «Asharq Al-Awsat», ακόμα δεν έχει αποφασιστεί ημερομηνία. Κάτι λογικό, αφού άπαντες αναμένουν το αποτέλεσμα των τουρκικών εκλογών. Ωστόσο, προσθέτει, όπως ανέφερε ο Αιγύπτιος υπουργός Εξωτερικών, Σάμι Σούκρι (Sameh Shoukry), κατά τη διάρκεια των κοινών δηλώσεών του με τον Τούρκο ομόλογό του, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, «υπάρχει πολιτική βούληση και οδηγίες από τους προέδρους των δύο χωρών όταν συναντήθηκαν στη Ντόχα και εντολή στους δύο υπουργούς Εξωτερικών να ξεκινήσουν τη διαδικασία για την πλήρη εξομάλυνση των σχέσεων».

Οι υπουργοί, επίσης, ανακοίνωσαν ότι συζήτησαν «την αποκατάσταση των σχέσεων σε επίπεδο πρεσβευτών και τον συντονισμό μιας συνόδου κορυφής μεταξύ Σίσι και Ερντογάν».

Ο Σούκρι πρόσθεσε ότι είχε «διαφανείς και ειλικρινείς» συνομιλίες με τον Τούρκο υπουργό, οι οποίες κάλυψαν τις διμερείς σχέσεις, τις περιφερειακές συνθήκες και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι δύο χώρες. «Ανυπομονούμε να ανοίξουμε διαύλους επικοινωνίας μεταξύ των κρατών και να συνεχίσουμε την εντατική μας εργασία μέχρι να φτάσουμε σε αυτό που φιλοδοξούμε μαζί όσον αφορά την αποκατάσταση σημαντικών σχέσεων», είπε.

Ο Αιγύπτιος υπουργός είπε ακόμα ότι οι συνομιλίες περιελάμβαναν περιφερειακά θέματα όπως την Παλαιστίνη, τη Λιβύη και το Ιράκ, την εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ Σαουδικής Αραβίας και Ιράν, την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων όπως η τρομοκρατία, καθώς και την ουκρανορωσική κρίση.

Μέσα στην καλή χαρά ο Τσαβούσογλου

Από τη μεριά του, ο Τούρκος υπουργός ανέφερε ότι γίνονται βήματα για την άμεση αποκατάσταση των σχέσεων με την Αίγυπτο, και πρόσθεσε: «Είμαστε εδώ τώρα για να ενισχύσουμε τις σχέσεις και να τις επαναφέρουμε στην κανονική τους πορεία. Από εδώ και πέρα θα γίνουν θετικά βήματα για τη βελτίωση των σχέσεων με την Αίγυπτο. Συμφωνήθηκε να γυρίσουμε σελίδα στην ένταση με την Αίγυπτο. Θα κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε για να αποκαταστήσουμε πλήρως τις σχέσεις. Εξάλλου, Τουρκία και Αίγυπτος πρωταγωνιστούν στα περιφερειακά ζητήματα» (!).

Ακρως ενδιαφέρον είναι ότι,όπως ο ίδιος ειπε, συζήτησε με τον Αιγύπτιο ομόλογό του την ανάπτυξη της συνεργασίας στον ενεργειακό τομέα (!). Ως γνωστόν, όμως, το αντικείμενο αυτό, υποτίθεται, ότι αποτελεί σημαντικό σημείο διαμάχης μεταξύ Καΐρου και Άγκυρας. Μάλιστα, οι δύο χώρες ανταλλάξει δημόσια «πυρά» και ανακοινώσεις, η μια εναντίον της άλλης, ιδίως όσον αφορά τον μηχανισμό συνεργασίας της Αιγύπτου με Ελλάδα και Κύπρο.

Αραγε, τι διεργασίες έχουν συντελεστεί στο παρασκήνιο των συνεννοήσεων Αιγύπτου – Τουρκίας; Είναι εις γνώσιν της Αθήνας ή η Ελλάδα θα βρεθεί στα κρύα του λουτρού;

Οικονομικές σχέσεις

Σύμφωνα με την αγγλόφωνη αιγυπτιακή εφημερίδα, Al Ahram, παρά τις «κατεψυγμένες» διπλωματικές σχέσεις, είναι «αδιάλειπτες οι οικονομικές σχέσεις».Οι επιχειρηματικές δραστηριότητες δεν σταμάτησαν ποτέ μεταξύ των δύο χωρών. Το 2022, η Τουρκία ήταν ο μεγαλύτερος εισαγωγέας αιγυπτιακών προϊόντων συνολικού ύψους 4 δισ. δολαρίων.

Να σημειωθεί πως στο μέσον του Φεβρουαρίου, ο Αιγύπτιος πρωθυπουργός, Mostafa Madbouly, συναντήθηκε στο Κάϊρο με αντιπροσωπεία 14 εκπροσώπων τουρκικών εταιρειών, που δραστηριοποιούνται στην Αίγυπτο ή σχεδιάζουν να ξεκινήσουν νέες επενδύσεις στη χώρα, για να συζητήσουν την οικονομική συνεργασία μεταξύ των δύο χωρών.

Κατά τη συνάντηση Σούκρι – Τσαβούσογλου, ο Τούρκος υπουργός προέτρεψε τους Τούρκους επενδυτές να ενισχύσουν τις δραστηριότητές τους, ενώ ο Αιγύπτιος ομόλογός του είπε ότι «οι εμπορικές συναλλαγές με την Τουρκία ανήλθαν σε εννέα δισ. δολάρια».