Εκλογές 2023: Οι «σταθμοί» στη διαδρομή προς τις κάλπες

Η επίσημη προκήρυξη των εκλογών θα γίνει, εκτός απροόπτου, στις 24 Απριλίου, ενώ στη «διαδρομή» προς τις εκλογές της 21ης Μαΐου υπάρχουν συγκεκριμένοι σταθμοί.

Τα βήματα

Παραιτούνται άμεσα ο υπουργός Εσωτερικών, Μάκης Βορίδης, και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Γιάννης Οικονόμου. Στη θέση τους ορίζονται υπηρεσιακοί υπουργοί. Οι εργασίες της Βουλής συνεχίζονται μέχρι και τη Μεγάλη Τρίτη 11 Απριλίου. Τότε η Βουλή θα κλείσει για Πάσχα.

Το Σύνταγμα ορίζει ότι προκειμένου η χώρα να οδηγηθεί σε εθνικές εκλογές, η Βουλή θα πρέπει να διαλυθεί 22 έως 30 μέρες πριν από την ημερομηνία των εκλογών. Αυτό σημαίνει πως η Βουλή θα πρέπει να διαλυθεί το αργότερο έως τις 28 Απριλίου.

Απλή αναλογική

Μία από τις σημαντικότερες διαφορές των εκλογών της 21ης Μαΐου θα είναι η χρήση του συστήματος της απλής αναλογικής.

Με την απλή αναλογική οι έδρες που λαμβάνει κάθε κόμμα υπολογίζονται βάσει του ποσοστού που συγκεντρώνει στην επικράτεια. Για παράδειγμα, με την απλή αναλογική στην καθαρή μορφή της, αν ένα κόμμα στην Ελλάδα λάμβανε 30%, τότε θα έπαιρνε 90 έδρες – δηλαδή το 30% των 300 εδρών. Η βασική αρχή είναι ότι με την απλή αναλογική το πρώτο κόμμα -ή ένας συνασπισμός κομμάτων- θα πρέπει να πλησιάσει το 50% του συνόλου των έγκυρων ψήφων για να είναι σε θέση να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση.

Τι σημαίνει αυτό στην πράξη; «Κυβέρνηση θα μπορεί να σχηματιστεί εάν τα κόμματα τα οποία την απαρτίζουν έχουν ένα ποσοστό το οποίο ξεκινάει από 45% αν περίπου 10% μείνει εκτός Βουλής. Και μπορεί να φτάσει μέχρι το 47%-48% εάν είναι μικρότερο το ποσοστό που θα μείνει εκτός Βουλής», σημείωσε, μιλώντας στην ΕΡΤ για την πρώτη Κυριακή των εκλογών, ο κ. Ευτύχης Βαρδουλάκης, σύμβουλος Στρατηγικής και Επικοινωνίας.

Η διαφορά με την ενισχυμένη αναλογική

Παρά ταύτα, η πιο ακριβής περιγραφή του συστήματος των προσεχών εθνικών εκλογών είναι η «απλή αναλογική με όριο». Αυτό σημαίνει ότι θα εξακολουθήσει να ισχύει το όριο του 3% για την είσοδο των κομμάτων στη Βουλή. Αυτό όμως που έπαυσε να ισχύει με τον εκλογικό νόμο ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ είναι το μπόνους των 50 εδρών για το πρώτο κόμμα.

Η ενισχυμένη αναλογική, όπως τη γνωρίζαμε μέχρι το 2016 στην Ελλάδα, προέβλεπε ένα μπόνους 50 εδρών για το πρώτο κόμμα.

Ο νέος νόμος για τις εκλογές που πέρασε η Ν.Δ. τον Ιανουάριο του 2020 έφερε αλλαγές από το προηγούμενο σύστημα της ενισχυμένης αναλογικής. Συγκεκριμένα, με τον νόμο που θα ισχύσει για δεύτερες εκλογές 2023, αν το πρώτο κόμμα λάβει ποσοστό έως 25%, τότε θα λάβει μπόνους 20 εδρών. Οι υπόλοιπες 280 έδρες θα κατανεμηθούν αναλογικά.

Για κάθε επιπλέον 0,5%, το πρώτο κόμμα θα παίρνει μπόνους μία έδρα. Το μέγιστο μπόνους των 50 εδρών στις δεύτερες εκλογές του 2023 θα επιτευχθεί μόνο με τη συγκέντρωση του 40% των έγκυρων ψήφων.

Οι διερευνητικές εντολές

Όταν στις πρώτες εκλογές κανένα κόμμα δεν συγκεντρώνει ποσοστό αυτοδυναμίας στις εκλογές, τότε ο/η Πρόεδρος της Δημοκρατίας δίνει εντολή για σχηματισμό κυβέρνησης στον/ην αρχηγό του πρώτου κόμματος. Αν αυτό δεν καταστεί δυνατό στο καθορισμένο διάστημα (τρεις ημέρες), τότε η διερευνητική εντολή δίνεται στο δεύτερο κόμμα και, ομοίως, ακολουθεί το τρίτο κόμμα.

Πότε γίνονται επαναληπτικές εκλογές

Επαναληπτικές εκλογές πραγματοποιούνται όταν κατά την αρχική εκλογική διαδικασία δεν επιτυγχάνεται ο σχηματισμός κυβέρνησης. Η χώρα πηγαίνει σε δεύτερες εκλογές, με υπηρεσιακή κυβέρνηση.

Οι επαναληπτικές εκλογές πρέπει να πραγματοποιηθούν εντός 30 ημερών.