Ο Τραμπ και το ενδεχόμενο της φυλακής

Η δικαστική περιπέτεια του Ντόναλντ Τραμπ είναι, αυτήν την φορά, σοβαρή, όπως περιγράφεται από τα ενημερωτικά μέσα του δυτικού κόσμου, αφού το ενδεχόμενο μιας καταδίκης βρίσκεται στο τραπέζι και απασχολεί ειδικούς της αμερικανικής πολιτικής, όπως την Stefanie Lindquist που της ζητήθηκε και δίνει τη γνώμη της για αυτό το ενδεχόμενο στο περιοδικό Conversation.

Κεντρικό λοιπόν ερώτημα είναι το εάν ο Τραμπ θα οδηγηθεί στην φυλακή εάν κριθεί ένοχος. Το πιθανότερο αποτέλεσμα είναι, σύμφωνα με την Αμερικανίδα πολιτειολόγο, ένα πρόστιμο αλλά υπάρχει επίσης μια πιθανότητα να οδηγηθεί στην φυλακή.

Εάν κάποια από τις κατηγορίες είναι σοβαρή, αυτό δηλαδή που στις Ηνωμένες Πολιτείες αποκαλείται κακούργημα, τότε ο Τραμπ θα αντιμετωπίσει μέγιστη ποινή φυλάκισης τεσσάρων ετών.

Θα μπορεί ωστόσο να είναι υποψήφιος; Η απάντηση είναι θετική, αφού ο Τραμπ θα διατηρεί την δυνατότητα και το δικαίωμα.

Ακριβέστερα, το άρθρο II του Συντάγματος των ΗΠΑ ορίζει πολύ σαφή προσόντα για την προεδρία: Ο πρόεδρος πρέπει να είναι 35 ετών, να είναι κάτοικος ΗΠΑ για 14 χρόνια και να είναι φυσικός πολίτης.

Σε περιπτώσεις που αφορούν ανάλογα προσόντα για μέλη του Κογκρέσου, το Ανώτατο Δικαστήριο έκρινε ότι τέτοια προσόντα αποτελούν ένα «συνταγματικό ανώτατο όριο» – απαγορεύοντας την επιβολή πρόσθετων προσόντων με οποιοδήποτε μέσο.

Έτσι, επειδή το Σύνταγμα δεν απαιτεί ο πρόεδρος να είναι απαλλαγμένος από κατηγορίες, καταδίκες ή φυλάκιση, συνεπάγεται ότι ένα άτομο που κατηγορείται ή βρίσκεται στη φυλακή μπορεί να διεκδικήσει το αξίωμα και μπορεί ακόμη και να υπηρετήσει ως πρόεδρος.

Αυτό είναι το κυρίαρχο νομικό πρότυπο που θα ίσχυε για τον πρώην Πρόεδρο Τραμπ. Το γεγονός της απαγγελίας του κατηγορητηρίου και της ενδεχόμενης δίκης του είναι άσχετο με τα προσόντα του για το αξίωμα σύμφωνα με το Σύνταγμα.

Ένας υποψήφιος για την προεδρία μπορεί να κατηγορηθεί, να διωχθεί και να καταδικαστεί είτε από πολιτειακές, είτε από ομοσπονδιακές αρχές. Το κατηγορητήριο για ένα κρατικό έγκλημα μπορεί να φαίνεται λιγότερο σημαντικό από τις ομοσπονδιακές κατηγορίες που ασκούνται από το Υπουργείο Δικαιοσύνης.

Τελικά, όμως, το θέαμα μιας ποινικής δίκης σε πολιτειακό ή ομοσπονδιακό δικαστήριο θα είχε δραματική επίδραση στην προεδρική εκστρατεία και στην αξιοπιστία ενός προέδρου, εάν εκλεγόταν.

Όλοι οι κατηγορούμενοι θεωρούνται αθώοι μέχρι να αποδειχθεί η ενοχή τους. Αλλά στην περίπτωση της καταδίκης, η φυλάκιση σε κρατική ή ομοσπονδιακή φυλακή συνεπάγεται περιορισμούς στην ελευθερία που θα έβαζαν σε σημαντικό κίνδυνο την ικανότητα του προέδρου να ηγηθεί.

Αυτό το σημείο – ότι η λειτουργία ως πρόεδρος θα ήταν δύσκολη ενώ βρισκόταν υπό κατηγορίες ή μετά την καταδίκη – έγινε ξεκάθαρο σε ένα σημείωμα του 2000 που συντάχθηκε από το Υπουργείο Δικαιοσύνης. Το σημείωμα αντικατοπτρίζεται σε ένα σημείωμα του Γραφείου Νομικών Συμβούλων του 1973 που εκδόθηκε κατά τη διάρκεια του Watergate με τίτλο «Δυνατότητα του Προέδρου, του Αντιπροέδρου και άλλων Πολιτικών Υπαλλήλων στην Ομοσπονδιακή Ποινική Δίωξη ενόσω ήταν στην εξουσία». Το υπόβαθρο στο σημείωμα του 1973 ήταν ότι ο Πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον βρισκόταν υπό έρευνα για τον ρόλο του στην διάρρηξη του Γουότεργκεϊτ και ο Αντιπρόεδρος Σπύρο Άγκνιου βρισκόταν υπό έρευνα των ενόρκων για φοροδιαφυγή.

Αυτά τα δύο υπομνήματα εξέταζαν εάν ένας εν ενεργεία πρόεδρος θα μπορούσε, σύμφωνα με το Σύνταγμα, να κατηγορηθεί κατά τη διάρκεια της θητείας του. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι δεν μπορούσε. Τι γίνεται όμως με έναν πρόεδρο που κατηγορείται, καταδικάζεται ή και τα δύο, πριν αναλάβει τα καθήκοντά του, όπως θα μπορούσε να συμβεί στην περίπτωση του Τραμπ;

Κατά την αξιολόγηση του κατά πόσον ένας εν ενεργεία πρόεδρος θα μπορούσε να κατηγορηθεί ή να φυλακιστεί ενώ ήταν στην εξουσία, τόσο τα υπομνήματα του 1973 όσο και του 2000 σκιαγράφησαν τις συνέπειες ενός εκκρεμούς κατηγορητηρίου για τη λειτουργία του προέδρου στην εξουσία. Το προηγούμενο σημείωμα χρησιμοποίησε έντονα λόγια: «[το] θέαμα ενός κατηγορούμενου Προέδρου που προσπαθεί ακόμα να υπηρετήσει ως Διευθύνων Σύμβουλος μπερδεύει τη φαντασία».

Ακόμη πιο έντονα, τα υπομνήματα παρατηρούν ότι μια ποινική δίωξη εναντίον ενός εν ενεργεία προέδρου θα μπορούσε να οδηγήσει σε «σωματική παρέμβαση στην εκτέλεση των επίσημων καθηκόντων του Προέδρου που θα ισοδυναμούσε με ανικανότητα».

Το σημείωμα εδώ αναφέρεται στην ταλαιπωρία μιας ποινικής δίκης που θα μείωνε σημαντικά τη χρονική δέσμευση του προέδρου στα επαχθή καθήκοντά του.