Το Brexit βάζει σε κίνδυνο διαστημικό πρόγραμμα της ΕΕ και Green Deal

Η αποτυχία των Βρυξελλών και του Λονδίνου να συμφωνήσουν για τις ρυθμίσεις μετά το Brexit θέτει σε κίνδυνο το ευρωπαϊκό διαστημικό πρόγραμμα, με πρώτο θύμα ενδεχομένως την παρακολούθηση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, εάν δεν βρεθεί λύση μέχρι τα μέσα του 2024, όπως μαθαίνει η EURACTIV.

Όταν το Ηνωμένο Βασίλειο αποχώρησε από την ΕΕ το 2020, το Λονδίνο επιθυμούσε να συνεχίσει να συμμετέχει στο πρόγραμμα Copernicus της ΕΕ, το οποίο παρατηρεί και παρακολουθεί την περιβαλλοντική εξέλιξη του πλανήτη μέσω δορυφόρων από το διάστημα.

Ωστόσο, έως ότου βρέθηκε λύση σχετικά με την εφαρμογή του πρωτοκόλλου της Βόρειας Ιρλανδίας, οι δύο πλευρές δεν μπορούσαν να ασχοληθούν με τις ρυθμίσεις για το πρόγραμμα «Horizon Europe» και, κατ’ επέκταση, με τη συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου στο Copernicus.

Κατά συνέπεια, το Ηνωμένο Βασίλειο δεν κατέβαλε ποτέ τις εισφορές ύψους 721 εκατομμυρίων ευρώ στο διαστημικό πρόγραμμα που του αναλογούν για το χρονικό διάστημα 2021-2027, επισήμανε ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA) σε εσωτερικό σημείωμα που είδε η EURACTIV.

Μετά την υπογραφή της Συμφωνίας του Ουίνδσορ τον Μάρτιο και τη διευθέτηση του ζητήματος της Βόρειας Ιρλανδίας, «τόσο το Ηνωμένο Βασίλειο, όσο και η ΕΕ έχουν καταστήσει σαφές ότι είμαστε ανοιχτοί να προχωρήσουμε τις συζητήσεις σχετικά με τη σύνδεση του Ηνωμένου Βασιλείου με τα προγράμματα της ΕΕ», δήλωσε εκπρόσωπος της βρετανικής κυβέρνησης στη EURACTIV.

«Ωστόσο, οι συζητήσεις σχετικά με την πορεία προς τα εμπρός θα πρέπει να αντανακλούν την πραγματικότητα ότι έχουμε χάσει πάνω από δύο χρόνια συμμετοχής στα προγράμματα», πρόσθεσε.

Πρέπει ακόμη να καθοριστεί ποια αποζημίωση θα μπορούσε να ζητήσει το Ηνωμένο Βασίλειο για να αντισταθμίσει την αδυναμία του να συμμετάσχει στο διαστημικό πρόγραμμα τα τελευταία δύο χρόνια.

Το Copernicus κινδυνεύει

Εν τω μεταξύ, τα χρήματα που λείπουν από τη χρηματοδότηση έχουν «σημαντικό αντίκτυπο στο διαστημικό σκέλος του προγράμματος Copernicus», προειδοποίησε η ESA.

Ειδικότερα, το χρηματοδοτικό κενό του Copernicus «θέτει σε ουσιαστικό κίνδυνο την ενισχυμένη συνέχεια του προγράμματος [Copernicus] και την ικανότητά του να υποστηρίξει πλήρως και έγκαιρα την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία».

Η μελλοντική γενιά δορυφόρων Copernicus, η οποία θα συμβάλει στον στόχο της ΕΕ για την επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 μέσω των λεγόμενων αποστολών επέκτασης Sentinel Expansion Missions, θα είναι η πρώτη που θα επηρεαστεί από την καθυστέρηση της ελλιπούς χρηματοδοτικής συνεισφοράς του Ηνωμένου Βασιλείου.

Οι αποστολές περιλαμβάνουν έξι δορυφόρους, συμπεριλαμβανομένου του Copernicus Anthropogenic Carbon Dioxide Monitoring (CO2M), ο οποίος προορίζεται να δώσει στην ΕΕ τα μέσα για τη μέτρηση των εκπομπών CO2 από ανθρώπινες δραστηριότητες σε κάθε επίπεδο.

Άλλες αποστολές του Copernicus που βρίσκονται ήδη σε τροχιά και χρησιμοποιούνται κινδυνεύουν επίσης, όπως αναφέρεται στο έγγραφο της ESA.

Για τις αποστολές Sentinel που πετούν σήμερα, οι καθυστερήσεις στον προϋπολογισμό μέχρι το 2028 θα «μειώσουν την ευελιξία και την ικανότητα της επιχείρησης να ανταποκρίνεται ικανοποιητικά στις ανάγκες του προγράμματος και στις προσδοκίες των χρηστών», μεταξύ άλλων.

Στη διαχείριση των καταστροφών, θα «μειώσει σημαντικά την ικανότητα, ιδίως, να ανταποκριθεί σε επείγουσες ανάγκες που σχετίζονται με τη διαχείριση καταστροφών», αναφέροντας πιθανά ζητήματα με «οπτικά δεδομένα και δεδομένα ραντάρ πολύ υψηλής ανάλυσης».

Προθεσμία: στα μέσα του 2024

Για να συνεχιστεί η υλοποίηση του προγράμματος, η ελλείπουσα συνεισφορά θα πρέπει να «διατεθεί σε μεταγενέστερο στάδιο, αλλά όχι αργότερα από τον Ιούνιο του 2024», προσθέτει στην έκθεσή της η ESA.

Εάν η ανάκτηση του χρηματοδοτικού κενού γινόταν μόνο στην επόμενη φάση του προϋπολογισμού της ΕΕ (2028-2034), αυτό θα «δημιουργούσε πολυετείς διακοπές στην ανάπτυξη των δορυφόρων και συνεπώς θα καθυστερούσε σημαντικά τη διαθεσιμότητά τους για την υποστήριξη των σχετικών αναγκών της πολιτικής της ΕΕ», αναφέρει το σημείωμα.

Αυτό θα αύξανε επίσης «σημαντικά το κόστος του προγράμματος», τονίζεται.

Ως λύση για να μην τεθεί σε κίνδυνο ολόκληρος ο αστερισμός των δορυφόρων, η ESA συμβουλεύει ότι «δεδομένου ότι το κενό πρέπει να καλυφθεί πριν από τα μέσα του 2024, η τελευταία ευκαιρία χρηματοδότησης προσδιορίζεται στην ενδιάμεση αναθεώρηση του ΠΔΠ».

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανέφερε ότι θα προτείνει την αναθεώρηση του τρέχοντος πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου της ΕΕ πριν από το καλοκαίρι, αλλά οι διαπραγματεύσεις μεταξύ των κρατών μελών για τις συνεισφορές μπορεί να διαρκέσουν αρκετούς μήνες.

Η συμφωνία των κρατών μελών για την αναθεώρηση του ΠΔΠ «δεν είναι σίγουρη», δήλωσε στη EURACTIV ο ευρωβουλευτής Christophe Grudler (Renew, Γαλλία), υπεύθυνος για τον φάκελο του διαστημικού προγράμματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.

Κατά την άποψή του, «το Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει να καταβάλει το σύνολο της συνεισφοράς του, δεδομένου ότι τελικά θα επωφεληθεί από τις υπηρεσίες των δορυφόρων, όπως επιθυμεί».

«Μέχρι τώρα, το πρόγραμμα δεν υπέφερε- ο προϋπολογισμός κατευθύνθηκε στα πρώτα χρόνια», είπε, προσθέτοντας ότι με αυτόν τον τρόπο, η συνεισφορά του Ηνωμένου Βασιλείου απλώς θα καλύψει το κενό τα τελευταία χρόνια μέχρι το 2028.

Σύμφωνα με τον εισηγητή, εάν αυτό αποτύχει, μια άλλη επιλογή θα ήταν να χρησιμοποιηθούν ο προϋπολογισμός της ΕΕ ή τα ίδια κεφάλαια της ESA.

Το Ηνωμένο Βασίλειο, εν τω μεταξύ, εξετάζει εναλλακτικά προγράμματα που θα μπορούσαν να δρομολογηθούν γρήγορα εάν χρειαστεί.

Υπενθύμιζε επίσης συνεχώς στην ΕΕ ότι οι ερευνητές και οι επιχειρήσεις του είχαν αποκλειστεί εντελώς από τα προγράμματα τα τελευταία δύο χρόνια.

«Μετά το πλαίσιο Ουίνδσορ, διεξάγονται συζητήσεις για την πιθανή σύνδεση του Ηνωμένου Βασιλείου με το Copernicus. Η συζήτηση αυτή θα συνεχιστεί στο πλαίσιο της πιθανής συμμετοχής του Ηνωμένου Βασιλείου σε ορισμένα προγράμματα της ΕΕ, όπως το Copernicus», δήλωσε αξιωματούχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στη EURACTIV.