Κίνα και Αμερική διαγωνίζονται για τις πρώτες ύλες της Αφρικής

Όπως συμβαίνει με τα αποθέματα ορυκτών καυσίμων, αυτές οι πρώτες ύλες είναι άνισα κατανεμημένες στον πλανήτη

Λίθιο, κοβάλτιο, γραφίτης, νικέλιο, βωξίτης, ψευδάργυρος και άνθρακας: Ο κατάλογος των ορυκτών που εντοπίζονται στη Μαύρη Ήπειρο είναι πολύ μεγάλος. Βρίσκονται μάλιστα σχεδόν σε όλες τις αφρικανικές χώρες.

Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΙΕΑ) εκτιμά ότι η Αφρική φιλοξενεί περίπου το 30% των παγκόσμιων ορυκτών πόρων. Μπορεί άνετα να μετατραπεί στην «ενεργειακή μηχανή» όσων καταφέρνουν να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των χωρών της ηπείρου. Προς το παρόν, στην pole position βρίσκεται η Κίνα καθώς έχει διαθέσει πλημμύρας χρημάτων σε επενδύσεις, τα τελευταία χρόνια. Όχι μόνο σε δρόμους, αεροδρόμια και σιδηροδρόμους, αλλά και στο υπέδαφος Το Πεκίνο έχει αναβαθμίσει τις σχέσεις του με έναν εντυπωσιακό αριθμό αφρικανικών χώρων, που είναι πλούσιες σε πολύτιμα υλικά , τόσο για την εγγενή τους αξία στις διεθνείς αγορές όσο και, κυρίως, για το γεωπολιτικό βάρος που ενσωματώνουν.

Τα ενεργειακά έργα της Κίνας στην Αφρική είναι τεράστια. Σύμφωνα με τον ΙΕΑ  το ποσό που επένδυσε το Πεκίνο σε ενεργειακά έργα στην Μαύρη ήπειρο ξεπέρασε τα  13 δισεκατομμύρια δολάρια μόνο μεταξύ 2010 και 2015.

Οι Κινέζοι έχουν επενδύσει: για νικέλιο στη Ζιμπάμπουε, στα κοιτάσματα λιθίου στη Νιγηρία, το Μάλι, τη Ναμίμπια και τη Ζιμπάμπουε. Στην Ακτή του Ελεφαντοστού και τη Γκαμπόν η Κίνα αξιοποιεί το μαγγάνιο και στη Ζάμπια και τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό το κοβάλτιο. Το Πεκίνο έχει κάνει μάλιστα επενδύσεις στα κοιτάσματα τιτανίου της Μοζαμβίκης, ουρανίου στον Νίγηρα και βωξίτη στην Γκάνα και τη Γουινέα .

Η Κίνα ελέγχει το 68% του παγκόσμιου νικελίου, το 40% του χαλκού, το 59% του λιθίου και το 73% του κοβαλτίου .Μιλώντας για το κοβάλτιο, η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό κατέχει περίπου το 70% της παγκόσμιας παραγωγής. Από το 2020 Κινέζοι ιδιώτες κατέχουν πλήρως ή μερικώς 15 από τα 19 τοπικά ορυχεία παραγωγής κοβαλτίου.

Ταυτόχρονα, η Κίνα ενίσχυσε την εγχώρια εξορυκτική της δραστηριότητα  για να μειώσει την εξάρτησή της από τις εισαγωγές. Στις αρχές της πανδημίας, το Πεκίνο σκέφτηκε ακόμη και να ενισχύσει τα τεράστια κρατικά του αποθέματα  αργού πετρελαίου ,  στρατηγικών μετάλλων  και  γεωργικών προϊόντων  για να αντιμετωπίσει τις διακοπές του εφοδιασμού που θα μπορούσαν να πλήξουν  την κινεζική οικονομία. Η κινεζική κυβέρνηση έχει ήδη δημιουργήσει  κρατικά αποθέματα  ενέργειας και ορυκτών, όπως πετρέλαιο, χαλκό, αλουμίνιο και ψευδάργυρο, και επεκτείνεται σε εκείνα που είναι κρίσιμα για την «έκρηξη» των ηλεκτρικών οχημάτων, όπως το κοβάλτιο.

Τεράστια ζήτηση

Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας αναφέρει πώς αν ο κόσμος θέλει πραγματικά να γίνει ουδέτερος ως προς τον άνθρακα έως το 2050,  οι ανανεώσιμες πηγές- αιολική και ηλιακή ενέργεια- θα μπορούσαν τότε να αντιπροσωπεύουν το 70% της παραγωγής ενέργειας, σε σύγκριση με το 9% που καταγράφηκε το 2020.  Όλα αυτά θα μεταφραστούν σε τεράστια ζήτηση για μέταλλα και ορυκτά, όπως το κοβάλτιο, ο χαλκός και το νικέλιο, που είναι ζωτικής σημασίας για τις τεχνολογίες  της νέας καθημερινότητας, κυρίως τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Αυτό σημαίνει ότι το μέγεθος της αγοράς για τα μέταλλα αυτά θα μπορούσε να αυξηθεί σχεδόν επτά φορές από τώρα έως το 2030.

Σύμφωνα με τον ΙΕΑ, έως το 2040, οι παραγωγοί τεχνολογιών καθαρής ενέργειας θα χρειάζονται 40 φορές περισσότερο λίθιο, 25 φορές περισσότερο γραφίτη και περίπου 20 φορές περισσότερο νικέλιο και  κοβάλτιο από ό,τι το 2020

«Μαύρη» δεξαμενή

Ωστόσο, υπάρχει ένα μικρό πρόβλημα στον ορίζοντα: όπως συμβαίνει με τα αποθέματα ορυκτών καυσίμων, αυτές οι πρώτες ύλες είναι άνισα κατανεμημένες στον πλανήτη. Η Αφρική είναι μια τεράστια «μαύρη» δεξαμενή.

Με βάση τα αποθέματα των πρώτων υλών και τον ρόλο της Κίνας, οι δυτικές χώρες έχουν αρχίσει επίσης να παίρνουν θέση στην κούρσα του ανταγωνισμού. Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν βάλει πλέον στο μικροσκόπιο το πώς θα αυξήσουν την επιρροή τους στην Αφρική, τόσο για να αντιμετωπίσουν την παγκόσμια έλλειψη ορυκτών, αλλά και να να περιοριστεί η κινεζική επιρροή στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού .

Για να αποτρέψουν, ή τουλάχιστον να επιβραδύνουν, την κυριαρχία της Κίνας στα κρίσιμα ορυκτά, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν υιοθετήσει τρεις στρατηγικές, όπως γράφει ο Economist: Η Ουάσιγκτον προωθεί μια πολυμερή προσπάθεια με τη συμμετοχή δυτικών συμμάχων, έχει δώσει εντολή στους αμερικανικούς  αναπτυξιακούς φορείς να χρηματοδοτήσουν έργα που σχετίζονται με τους τομείς των πρώτων υλών και έχει ξεκινήσει πιο ενεργή διπλωματία στην Αφρική.

Η Καμάλα Χάρις, η αντιπρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, μόλις ολοκλήρωσε περιοδεία στη Ζάμπια,την Γκάνα και την Τανζανία. Η Χάρις  στις συναντήσεις της ανακοίνωσε δημόσιες-ιδιωτικές επενδύσεις επτά δισεκατομμυρίων δολαρίων στις αφρικανικές χώρες, για την προώθηση καινοτόμων λύσεων αντιμετώπισης της  κλιματικής αλλαγής

Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν δεσμευτεί για  τη χορήγηση βοήθειας 100 εκατομμυρίων δολαρίων σε κράτη της Δυτικής Αφρικής που συνορεύουν με τον Κόλπο της Γουινέας για την καταπολέμηση του «εξτρεμισμού και της αστάθειας». Σχεδιάζουν επίσης να δημιουργήσουν μια στρατιωτική βάση «Διοίκησης της Αφρικής», στη δυτική ακτή της ηπείρου.