ΕΚΤ: Το δίλημμα που τη διχάζει

Οι αγορές είναι ταραγμένες και ο πληθωρισμός πρέπει να τιθασευτεί. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα σοβαρό δίλημμα ως προς το ποια πολιτική πρέπει να ακολουθήσει. Στο σημερινό Politico εξετάζονται οι δύο «γραμμές», που διαπερνούν τον κορυφαίο ευρωενωσιακό οργανισμό.

Με το να καταπολεμήσουμε τη μία φωτιά, μπορούμε να προκαλέσουμε την ανάφλεξη της άλλης.

Η ΕΚΤ μπορεί να συνεχίσει να αυξάνει τα επιτόκια για να προσπαθήσει να ελέγξει τον πληθωρισμό, αλλά αυτό κινδυνεύει να πυροδοτήσει εντάσεις στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Αντίθετα, μπορεί να δώσει στις τράπεζες λίγη ανάσα επιβραδύνοντας την αύξηση των επιτοκίων, αλλά αυτό εγκυμονεί τον κίνδυνο να παρατείνει την οικονομική δυσφορία της περιοχής.

Η επίσημη γραμμή της Φρανκφούρτης είναι ότι μπορεί να κάνει και τα δύο χωρίς σοβαρές συνέπειες, αλλά πολλοί οικονομολόγοι στην ευρωζώνη δεν ευθυγραμμίζονται με αυτήν την ιδέα.

Γιατί η ΕΚΤ αυξάνει τα επιτόκια;

Η ιδέα είναι ότι η αύξηση των επιτοκίων μειώνει τον πληθωρισμό επειδή καθιστά λιγότερο πιθανό για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις να δανειστούν – με αποτέλεσμα να μειωθούν οι δαπάνες.

Καθώς ο πληθωρισμός άρχισε να αυξάνεται από το περασμένο καλοκαίρι, η ΕΚΤ αύξησε τα επιτόκια με ρυθμό ρεκόρ. Έχουν πάει από -0,5 σε 3% καθώς ο ετήσιος ρυθμός ανόδου των τιμών έχει εκτιναχθεί στο ρεκόρ της ευρωζώνης 10,6% τον Οκτώβριο.

Η Τράπεζα προσπαθεί να διατηρήσει τον πληθωρισμό στο 2%, επομένως είναι προς το παρόν πολύ μακριά από τον στόχο.

Πώς αυτό συνέβαλε στην κρίση

Η δυσάρεστη παρενέργεια είναι ότι με την αύξηση του κόστους δανεισμού (λόγω των υψηλότερων επιτοκίων), η αξία των ομολόγων που κατέχουν οι τράπεζες συνήθως πέφτει. Αυτό δίνει στους επενδυτές μια κακή περίπτωση νευρικότητας. Μετά την κατάρρευση τον Μάρτιο των δανειστών όπως η Silicon Valley Bank και η Credit Suisse –αν και τα προβλήματά τους έμοιαζαν ασύνδετα– ήταν αυτό που προκάλεσε ανησυχίες ότι μπορεί να μην είναι τα μόνα ιδρύματα με προβλήματα και τροφοδότησε φόβους μετάδοσης σε όλο τον κόσμο.

Η ΕΚΤ παρέμεινε αμέτοχη μπροστά στα αναδυόμενα τραπεζικά προβλήματα: Πραγματοποίησε μια προηγουμένως σηματοδοτημένη αύξηση των επιτοκίων κατά 0,5 ποσοστιαίες μονάδες τον Μάρτιο, λιγότερο από μια εβδομάδα μετά την αποτυχία της SVB και σε μια εποχή που ο ελβετικός τραπεζικός κολοσσός Credit Suisse βρισκόταν σε ύφεση.

Μετά από αυτή την απόφαση, η πρόεδρος της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ τόνισε ότι δεν βλέπει κανένα συμβιβασμό μεταξύ της διασφάλισης της σταθερότητας των τιμών και της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας.

Στην πραγματικότητα, είπε ότι η Τράπεζα θα μπορούσε να συνεχίσει να αυξάνει τα επιτόκια ενώ αντιμετωπίζει τα τραπεζικά προβλήματα με άλλα εργαλεία.

Η υπόθεση κατά

Πολλοί οικονομολόγοι διαφωνούν με τη Λαγκάρντ ότι η μάχη για τη σταθερότητα των τιμών μπορεί να συνεχιστεί χωρίς να διακινδυνεύσει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.

Ο ισχυρισμός αυτός «θα πρέπει να είναι μια δήλωση που θα τελειώσει την καριέρα», δήλωσε ο  Stefan Gerlach, επικεφαλής οικονομολόγος στην EFG Bank στη Ζυρίχη και πρώην αναπληρωτής διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας της Ιρλανδίας. «Αυτή είναι η ιδέα της «αρχής του διαχωρισμού» του 2008 που επανεξετάστηκε. Αυτό δεν ήταν καλή ιδέα τότε, ούτε είναι ούτε τώρα», πρόσθεσε.

Ποια είναι η αρχή του διαχωρισμού;

Το 2008, κατά την έναρξη της χρηματοπιστωτικής κρίσης, καθώς και το 2011, όταν χτύπησε η κρίση του δημόσιου χρέους, η ΕΚΤ εμμένει στην ιδέα ότι τα επιτόκια θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τη διασφάλιση της σταθερότητας των τιμών ταυτόχρονα με άλλα μέτρα, όπως π.χ. γενναιόδωρες ενέσεις ρευστότητας, θα μπορούσαν να μειώσουν την ένταση στην αγορά.

Αλλά αυτή η ιδέα περισσότερο πρόσθεσε παρά έλυσε προβλήματα.

Αυτή τη φορά, το Πορτογάλο μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, η χώρα του οποίου υπέφερε ιδιαίτερα από τις συνέπειες της κρίσης του δημοσίου χρέους, είναι λιγότερο υβριστικό από τη Λαγκάρντ.

«Η ιστορία μας λέει ότι έπρεπε να κάνουμε πίσω μερικές φορές ήδη κατά τη διάρκεια των διαδικασιών σύσφιξης λόγω των απειλών για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Δεν μπορούμε να το διακινδυνεύσουμε αυτή τη φορά», είπε ο Μάριο Σεντένο  σε συνέντευξή του στο POLITICO .