Μακρόν: Η δίδυμη μοναξιά και η στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης

Σημείο εκκίνησης της μεγάλης συζήτησης που έχει ανοίξει στην Ευρώπη ως προς την αυτονομία της στον σύγχρονο κόσμο, είναι η δήλωση του Εμμανουέλ Μακρόν, η οποία δεν βρίσκει τον επιθυμητό αριθμό υποστηρικτών, παρά το ότι η στρατηγική αυτονομία έχει τεθεί από  κορυφαίους Ευρωπαίους αξιωματούχους ως προοπτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η δήλωση μετά το ταξίδι στην Κίνα

Σε δήλωσή του μετά το πρόσφατο ταξίδι στην Κίνα και τις συζητήσεις με τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ, ο Μακρόν δείχνει την επιμονή του να ζητεί την αποσύνδεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το «άρμα» της Δύσης.

Η επίμαχη δήλωση έχει ως εξής: «Το ερώτημα που πρέπει να απαντήσουν οι Ευρωπαίοι έχει ως εξής: είναι προς το συμφέρον μας να επιταχύνουμε [μια κρίση] στην Ταϊβάν; Όχι. Το χειρότερο θα ήταν να σκεφτούμε ότι εμείς οι Ευρωπαίοι πρέπει να ακολουθήσουμε τη λογική σε αυτό το θέμα, λαμβάνοντας το παράδειγμα από την ατζέντα των ΗΠΑ και την υπεραντίδραση της Κίνας», δήλωσε ο Μακρόν, προσθέτοντας ότι η «Ευρώπη δεν πρέπει να εμπλακεί σε κρίσεις που δεν είναι δικές μας, γεγονός που την εμποδίζει να οικοδομήσει τη στρατηγική της αυτονομία».

Η δίδυμη μοναξιά του Μακρόν

Έκτοτε, ο Μακρόν βιώνει μια δίδυμη μοναξιά, μια μοναξιά στο εσωτερικό της Γαλλίας και μια αντίστοιχη στο εξωτερικό της Χώρας.

Συγκεκριμένα, από τη μια πλευρά, είναι μια απομόνωση εσωτερική, καθώς ο πρώτος πολίτης της Γαλλίας γίνεται δέκτης σφοδρής κριτικής και μέσα στην ίδια του τη χώρα, όχι μόνο για τα όσα λέει για τις ΗΠΑ αλλά και για το συνταξιοδοτικό, που εδώ και αρκετό εγείρει σφοδρότατες αντιδράσεις στους κόλπους της γαλλικής κοινωνίας, με μαζικές διαδηλώσεις και απεργιακές κινητοποιήσεις.

Από την άλλη, η μοναξιά του Εμμανουέλ Μακρόν προέρχεται και από το εξωτερικό, καθώς αρκετοί αξιωματούχοι αλλά και ηγέτες της Ευρώπης των 27 εμφανίζονται επικριτικοί απέναντι στα όσα είπε ο Γάλλος πρόεδρος κατά την επιστροφή του στο Παρίσι.

Ωστόσο, ο πρόεδρος της Γαλλίας δεν έμεινε εκεί.

Αμέσως μετά τις αντιδράσεις που προκάλεσαν οι δηλώσεις του. έδωσε μια νέα συνέντευξη στην πολιτική επιθεώρηση «Politico» και το γαλλικό περιοδικό «Les Echos», επιμένοντας στις αρχικές του τοποθετήσεις. «Η ουσία των όσων είπε ο Μακρόν, που επικεντρώθηκε στο αγαπημένο του σχέδιο της ευρωπαϊκής στρατηγικής αυτονομίας, ήταν σαφής και η θέση του για την Ταϊβάν και την Κίνα δεν έχει αλλάξει», δήλωσε σχετικά διπλωματική πηγή στο Reuters.

Όπως ήταν αναμενόμενο, η συνέντευξη Μακρόν στο ειδησεογραφικό πρακτορείο «Politico» και στη γαλλική εφημερίδα «Les Echos», προκάλεσε αντιδράσεις στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Είναι πράγματι τόσο μόνος ο Μακρόν;

Αυτό που θέτει ως αίτημα ο πρόεδρος της Γαλλίας είναι η στρατηγική αυτονομία της Ευρώπης. Μια δομική ανεξαρτησία της Γηραιάς Ηπείρου έναντι του υπολοίπου κόσμου.

Στις σημερινές συνθήκες, στρατηγική αυτονομία σημαίνει αποστάσεις από τις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου οι Ρεπουμπλικάνοι και ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ υπενθυμίζουν τις υποχρεώσεις των Ευρωπαίων έναντι των Αμερικανών και, άρα, την παροχή στήριξης στην περίπτωση της Ταιβάν.

Στρατηγική αυτονομία σημαίνει επίσης και εσωτερική ευρωπαϊκή ενότητα και αλληλεγγύη. Αυτή δεν φαίνεται να επιτυγχάνεται. Οι χθεσινές δηλώσεις της Αναλένα Μπέρμποκ έρχονται να υπογραμμίσουν την διαφοροποίηση της Γερμανίας, του ενός από τα δύο μέρη του γαλλογερμανικού «ευρωπαικού ζευγαριού».

Η προβληματική, εντούτοις, της στρατηγικής αυτονομίας δεν είναι καινούργια στην Ευρώπη.

Η λογική της στρατηγικής αυτονομίας βασίστηκε σε ένα άρθρο που είχε δημοσιευθεί στα τέλη του 2020 – εν μέσω πανδημίας Covid-19 – από τον Ύπατο Εκπρόσωπο της ΕΕ και αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζοζέπ Μπορέλ.

Στο εν λόγω άρθρο, ο Μπορέλ περιέγραφε, «γιατί είναι η στρατηγική αυτονομία πιο σημαντική από ποτέ» και ανέφερε χαρακτηριστικά: «Επειδή ο κόσμος έχει αλλάξει. Είναι δύσκολο να ισχυρίζεσαι ότι είσαι μια “πολιτική ένωση” ικανή να ενεργεί ως “παγκόσμιος παίκτης” και ως “γεωπολιτική Επιτροπή” χωρίς να είσαι “αυτόνομος”. Ποιοι είναι λοιπόν οι παράγοντες που καθιστούν την έννοια αυτή πιο σημαντική από ποτέ; Ο πρώτος είναι ότι η βαρύτητα της Ευρώπης στον κόσμο συρρικνώνεται. Πριν από τριάντα χρόνια, μας αντιστοιχούσε το ένα τέταρτο του παγκόσμιου πλούτου. Προβλέπεται ότι σε 20 χρόνια, το ευρωπαϊκό ΑΕΠ δεν θα υπερβαίνει το 11 % του παγκόσμιου —πολύ πίσω από την Κίνα, η οποία θα έχει διπλάσιο ποσοστό, κάτω από το 14 % των Ηνωμένων Πολιτειών, και στο ίδιο επίπεδο με την Ινδία. Οι επόμενες δύο δεκαετίες θα είναι κρίσιμες, διότι η Κίνα θα τις εκμεταλλευτεί για να γίνει η πρώτη παγκόσμια δύναμη, προτού βρεθεί αντιμέτωπη με νέους δημογραφικούς περιορισμούς που θα επιβραδύνουν την ανάπτυξή της. Πιθανότατα τότε θα μπορούσε να πάρει τη σκυτάλη η Ινδία».

Το συμπέρασμα είναι απλό και θετικό για την στρατηγική αυτονομία. «Το συμπέρασμα είναι απλό. Εάν δεν ενεργήσουμε τώρα, μαζί, η επιρροή μας θα χαθεί, όπως έχουν πειστικά υποστηρίξει πολλοί. Η στρατηγική αυτονομία, από την άποψη αυτή, είναι μια διαδικασία πολιτικής επιβίωσης. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, οι παραδοσιακές μας συμμαχίες παραμένουν ουσιαστικότατες. Ωστόσο, στο μέλλον δεν θα είναι αρκετές. Όσο αμβλύνεται η ανισορροπία δυνάμεων, ο κόσμος θα βασίζεται όλο και περισσότερο στη συναλλαγή – και την ίδια τάση θα έχουν όλες οι δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένης της Ευρώπης. Αυτή είναι μια αναπόδραστη αλήθεια».