Forbes: Διχάζει τη Δύση η Ταϊβάν;

Του Mike O’Sullivan

Σύμφωνα με έναν κανόνα της πολιτικής, όταν ένας ηγέτης έχει πρόβλημα στο εσωτερικό, πρέπει είτε να μεταβεί στο εξωτερικό είτε να ξεκινήσει πόλεμο. Ο Εμανουέλ Μακρόν έκανε ουσιαστικά και τα δύο πριν από μία εβδομάδα, όταν κατά την επίσκεψή του στο Πεκίνο, τράβηξε απερίσκεπτα μια διαχωριστική γραμμή μεταξύ της ΕΕ και των ΗΠΑ, αλλά και με τον διεθνή παράγοντα που αγωνίζεται για τη δημοκρατία και τάσσεται υπέρ της Ταϊβάν (οι δηλώσεις του Γάλλου προέδρου έγιναν ενώ δεκάδες κινεζικά μαχητικά παραβίαζαν τη ζώνη αεράμυνας της Ταϊβάν και το Πεκίνο πραγματοποιούσε στρατιωτικές ασκήσεις περικυκλώνοντας τη νήσο).

Τα σχόλια του Μακρόν για τις γεωπολιτικές εξελίξεις προκάλεσαν αναταραχή, υποδεικνύοντας όχι μόνο πώς τα εκλαμβάνουν οι μεγάλες δυνάμεις στο διεθνές πολιτικό στερέωμα, αλλά και τα “ευαίσθητα γεωπολιτικά σημεία” καθεμιάς.

Τους περισσότερους Γάλλους τούς ενοχλεί το ύφος του Μακρόν, είτε επειδή τους θυμίζει το αφεντικό τους είτε επειδή δίνει μακροσκελείς απαντήσεις -σαν τον ξερόλα μαθητή- στα ερωτήματα που του τίθενται. Εν πολλοίς το ύφος του πυροδότησε τις πρόσφατες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας κατά της μεταρρύθμισης του συνταξιοδοτικού στη Γαλλία.

Επιπλέον, η γλώσσα είναι σημαντική παράμετρος. Στα γαλλικά (βλ. τη συνέντευξη του Γάλλου προέδρου στη “Les Echoes’) τα σχόλια του Μακρόν δεν ακούγονται τόσο άσχημα όσο στους αγγλόφωνους τίτλους. Πολλοί από τους δυσαρεστημένους με τον Μακρόν ίσως να μην ξερουν καν γαλλικά και το πιθανότερο είναι πως δεν εκτιμούν ότι ο Γάλλος πρόεδρος ξεδιπλώνει τη σκέψη του σε μακροσκελείς παραγράφους και όχι σε σύντομα ηχητικά αποσπάσματα έτοιμα προς “κατανάλωση” και αναπαραγωγή από τα μέσα ενημέρωσης. Ενδεχομένως, ο Μακρόν να ήθελε να μιλάει λιγότερο.

Ταϊβάν

Υπήρχαν πολλά πράγματα στα οποία ο Μακρόν δεν έπρεπε να επεκταθεί – το δολάριο, η άποψή του για την Ταϊβάν και η επιθετικότητα της Κίνας εναντίον της. Από μια άποψη, η γνώμη του Γάλλου προέδρου για την Ταϊβάν μοιάζει με εκείνη των Αμερικανών εκφραστών του απομονωτισμού (κυρίως ακροδεξιών πολιτικών πεποιθήσεων) για την Ουκρανία. Σε μεγάλο βαθμό, αυτή είναι μια νίκη σε διπλωματικό επίπεδο για την Κίνα και μια ήττα για τη συνοχή της Δύσης ως προς το πώς αντιλαμβάνεται το ιερό αγαθό της δημοκρατίας.

Οι Αμερικανοί διπλωμάτες θα πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη τους ορισμένες παραμέτρους που ανέδειξε η παρέμβαση του Μακρόν: τις επιπτώσεις από τη συμφωνία για την ασφάλεια AUKUS, τους κινδύνους από μια νέα διακυβέρνηση τύπου Τραμπ στις ΗΠΑ και τον αντίκτυπο του νόμου IRA στους Ευρωπαίους ηγέτες. Ανησυχητικό είναι επίσης το ένα “βήμα πέρα” που έχει κάνει το Ριάντ  στη σχέση του με την Ουάσιγκτον.

Συν τοις άλλοις, ο Μακρόν εξέφρασε με πολύ κακό τρόπο την επιθυμία του να μην συμπεριφέρεται η Ευρώπη ως υποτελής των ΗΠΑ.

Η επίσκεψη του Τζο Μπάιντεν στην Ιρλανδία ανέδειξε τους εξαιρετικά στενούς πολιτιστικούς δεσμούς της χώρας με τις ΗΠΑ. Η Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής (ήδη μετρά 25 χρόνια ζωής), η “Συμφωνία του Ντέιτον” και η ενοποίηση της Γερμανίας μετά την πτώση του τείχους του Βερολίνου ίσως να μην συνέβαιναν χωρίς τη στήριξη της Ουάσιγκτον. Τα περισσότερα σκανδιναβικά κράτη και οι χώρες της Βαλτικής, μαζί με την Πολωνία, θα προτιμούσαν να έχουν τις ΗΠΑ ως στενό σύμμαχο, και αυτό μάλλον εξοργίζει τον Μακρόν.

Επιπλέον, η επίσκεψη Μπάιντεν στην Ιρλανδία έδειξε ότι η Ευρώπη αλλάζει – η Ιρλανδία του σήμερα δεν μοιάζει και πολύ στην εικόνα της Ιρλανδίας με την οποία μεγάλωσε ο Τζο Μπάιντεν, ενώ οι ΗΠΑ των Κένεντι, Ρίγκαν και Κλίντον (όλοι ιρλανδικής καταγωγής) μοιάζει με μακρινή ανάμνηση όταν αναλογιζόμαστε τις προκλήσεις που έχει ενώπιόν του ο Μπάιντεν.

Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν είναι ικανοποιημένες με τα σχόλια του Μακρόν για τον ρόλο της Ευρώπης και τον ορισμό περί “στρατηγικής αυτονομίας”. Οι περισσότερες θεωρούν ότι η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον Ντερ Λάιεν είναι το αρμόδιο πρόσωπο για να τοποθετείται επ’ αυτών των θεμάτων. Παρόλο που η κα Λάιεν συχνά αντιμετωπίζεται σεξιστικά, καθώς οι άνδρες στην αίθουσα υποτιμούν τις απόψεις και τον ρόλο της.

Εντούτοις, κάποιες από τις αναφορές του Μακρόν για τη στρατηγική αυτονομία μπορεί να ήταν σκοπίμως διχαστικές. Έως σήμερα, λίγοι ηγέτες έχουν επιχειρήσει να αναπτύξουν δημοσίως το θέμα της στρατηγικής αυτονομίας. Ήρθε η ώρα να βγουν μπροστά και άλλοι – ενδεχομένως ο Ολλανδός πρωθυπουργός ή ο Εσθονός πρωθυπουργός ή ακόμη και ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών (που επίσης βρέθηκε στην Κίνα την περασμένη εβδομάδα και χάραξε μια πιο σταθερή πολιτική γραμμή).

Γερμανία

Σε γεωπολιτικό επίπεδο, οι τριβές που προκλήθηκαν από τα σχόλια Μακρόν συνάδουν με το ταραχώδες περιβάλλον ενός κόσμου με πολλούς πόλους, όπου ΗΠΑ, Κίνα και ΕΕ ακόμη διαμορφώνουν τις γεωπολιτικές τους ταυτότητες και τις μεταξύ τους σχέσεις. Η Ευρώπη πρέπει να κάνει περισσότερα για να καθορίσει -στην πράξη- τη στρατηγική αυτονομία της.

Σε οικονομικό επίπεδο, πρέπει να γίνουν δύο σημαντικές επισημάνσεις. Πρώτον, στο εβδομαδιαίο σημείωμά του ο David Skilling επεξεργάζεται δεδομένα και έρευνες του ΔΝΤ για να δείξει ότι οι γεωπολιτικές εξελίξεις καθοδηγούν τις κινήσεις των επενδυτών, με τις ροές κεφαλαίων σε στρατηγικούς κλάδους και στον τομέα των ημιαγωγών να αποφεύγουν πλέον την Κίνα.

Όπως σημειώνει ο David, “το συμπέρασμα είναι ότι η κλιμάκωση των γεωπολιτικών εντάσεων πιθανόν να οδηγήσουν στη σταδιακή συσσώρευση Άμεσων Ξένων Επενδύσεων σε συγκεκριμένα γεωπολιτικά μπλοκ. Υπάρχουν διάφορα σενάρια, αλλά ένας “κατακερματισμός” που θα δημιουργήσει κλειστά, ανταγωνιστικά γεωπολιτικά μπλοκ θα έχει αρνητικό οικονομικό αντίκτυπο στις ροές ΑΞΕ -τάξης περίπου 2% του παγκόσμιου ΑΕΠ, σύμφωνα με το ΔΝΤ- καθώς τα κράτη χάνουν τα οικονομικά οφέλη που απορρέουν από τις ΑΞΕ”.

Με τον καιρό όλο και περισσότερες οντότητες θα πρέπει να παίρνουν θέση για το ζήτημα της Ταϊβάν.

Η δεύτερη επισήμανση αφορά την επερχόμενη παγκόσμια ύφεση. Αφού επί μήνες Federal Reserve και ΔΝΤ αρνούνταν το σενάριο της οικονομικής ύφεσης, σήμερα κρούουν των κώδωνα του κινδύνου για αυτό το ενδεχόμενο, και ενώ η χορήγηση δανείων από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα έχει περικοπεί δραματικά. Η επόμενη ύφεση θα έχει γεωπολιτικές συνέπειες – όποια περιοχή ή χώρα καταφέρει να βγει πρώτη από την κρίση, θα έχει το πάνω χέρι στον “πόλεμο με άλλα μέσα”.