#Metoo στην ελληνική δημοσιογραφία

Οι γυναίκες περιθωριοποιούνται, ταπεινώνονται και παρενοχλούνται στην ελληνική δημοσιογραφία. Αυτό επιβεβαιώνεται από πρόσφατη δημοσιευμένη έρευνα επαγγελματιών των μέσων ενημέρωσης. Η DW μίλησε με θύματα.

Η υποτίμηση των γυναικών, η παρενόχληση και η κακοποίηση είναι ευρέως διαδεδομένες στους Έλληνες εργαζόμενους στα ΜΜΕ. Αυτό είναι το αποτέλεσμα έρευνας της πλατφόρμας Balkan Insight (BIRN), η οποία δημοσιεύτηκε τον Δεκέμβριο του 2022.

«Στείλαμε ερωτήσεις σε περίπου 60 μικρές και μεγάλες ελληνικές εταιρείες μέσων ενημέρωσης», λέει στη DW η Ελένη Σταματούκου, συγγραφέας της μελέτης. Μόνο έντεκα μέσα απάντησαν στις ερωτήσεις. «Κάποια μέσα μας είπαν ότι κάναμε λάθος έρευνα καθώς δεν υπήρξαν περιστατικά κακοποίησης στα μέσα ενημέρωσης, άλλα θεώρησαν ότι οι ερωτήσεις ήταν μη ρεαλιστικές».

Μόνο περίπου 40 άτομα έστειλαν τελικά απαντήσεις, το 92% των οποίων ήταν γυναίκες. Όμως οι πληροφορίες τους τα είχαν όλα. Ζωγραφίζουν μια τρομακτική εικόνα: το 43 τοις εκατό των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι οι ίδιοι υπήρξαν θύματα περιστατικών σεξουαλικής φύσης. Το 35 τοις εκατό υπέστη λεκτική παρενόχληση, το 81 τοις εκατό ενεπλάκη σε επεισόδια στο χώρο εργασίας, το 51 τοις εκατό ήταν θύματα των διευθυντών του.

Ωστόσο, περισσότερα από τα μισά θύματα δεν ανέφεραν τα περιστατικά επειδή φοβήθηκαν ότι δεν θα λάβουν υποστήριξη. Τα δύο τρίτα των ερωτηθέντων ανέφεραν ότι δεν υπάρχουν διαδικασίες στα μέσα ενημέρωσης όπου εργάζονται για να βοηθήσουν τους εργαζόμενους να υποβάλουν καταγγελία.

Σεξουαλική επίθεση στο χώρο εργασίας

Ο φόβος και το στίγμα συχνά αποθαρρύνουν τους ανθρώπους να αναφέρουν περιστατικά. Αλλά ακόμα και όταν το κάνουν, συχνά δεν βρίσκουν κατανόηση ή υποστήριξη από τους ανωτέρους ή τους συναδέλφους τους.

Σε εκτενή έρευνα, η DW μίλησε με τους πληγέντες στην Ελλάδα  που αναφέρθηκαν στις εμπειρίες τους. Ωστόσο, δεν θέλουν όλοι να τους αναγνωρίζουν. Γι’ αυτό και ονομάζονται μόνο με αρχικά στα παρακάτω.

Η 52χρονη δημοσιογράφος Δ., για παράδειγμα, σπάει τη σιωπή της μετά από πολλά χρόνια στα ΜΜΕ. Μιλάει αποκλειστικά στη DW για τις εμπειρίες της.

Θυμάται ότι ξεκίνησε την καριέρα της πολύ νέα και με πολύ ενθουσιασμό γιατί της άρεσε να γράφει. Αλλά ακριβώς στην αρχή της καριέρας της, συνειδητοποίησε πώς έπρεπε να συμπεριφερθεί για να προχωρήσει στη δουλειά των ονείρων της. «Άκου κοριτσάκι», είπε το αφεντικό της όταν έπιασε την πρώτη της δουλειά στα μέσα ενημέρωσης, «αν θέλεις να προχωρήσεις σε αυτή τη δουλειά, πρέπει να κάνεις στοματικό σεξ μέχρι να κάψουν τα γόνατά σου». Και ενώ το έλεγε αυτό, έκανε μια ξεκάθαρη κίνηση με το χέρι του.

Η νεαρή ήταν σοκαρισμένη, μπερδεμένη και δεν ήξερε πώς να αντιδράσει σε αυτή την υπόδειξη. Επιπλέον, αναφέρει ο Δ. στη DW, η ατμόσφαιρα σε πολλά μέσα ενημέρωσης ήταν προσβλητική για τις γυναίκες δημοσιογράφους. “Μεγάλωσα σε μια δημοσιογραφία όπου γράφετε κείμενα και τα παρουσιάζετε στον διευθυντή. Στη συνέχεια παίρνει το χαρτί, το τσαλακώνει και λέει: “Αυτό δεν είναι ιστορία. Τι μου φέρνεις; Αυτό δεν είναι τίποτα. Δεν είσαι τίποτα. ”.

Σε άλλο σημείο, ένας άλλος μάνατζερ, «που είχε πολλή δουλειά και δεν μπορούσε να συμβαδίσει με τα πάντα», της πρότεινε μια συμφωνία: ο Δ. έπρεπε να ερευνήσει και να του έγραφε αναφορές, θα έβαζε το όνομά του κάτω από αυτό και θα της έδινε μερικές χρήματα. Στην αρχή δέχτηκε, αλλά στη συνέχεια της ζήτησε και σεξουαλικές χάρες για την «ευκαιρία» που θα της πρόσφερε. Εκείνη αρνήθηκε και έτσι αναγκάστηκε να παραιτηθεί.

Μισογυνισμός στα συντακτικά γραφεία

Η Ε., μια πολύ έμπειρη πολιτική δημοσιογράφος που ασχολείται με το επάγγελμα για περισσότερα από 30 χρόνια, αναφέρει ότι μια σεξιστική ατμόσφαιρα επικρατούσε γύρω της σε όλη τη μακρόχρονη καριέρα της. “Η παρενόχληση και η επίθεση ήταν αρκετά συχνές και συνειδητοποίησα ότι έπρεπε να μάθω να ζω με αυτές. Με στεναχώρησε και ένιωθα ότι με μειώνουν πολύ συχνά. Ένιωθα ότι με έβλεπαν συχνά ως σεξουαλικό αντικείμενο ή ως ανόητη γυναίκα.” Οι συνάδελφοι και οι ανώτεροι δεν ενδιαφέρθηκαν να εκτιμήσουν τη δουλειά τους. Συνολικά, επικρατούσε μια σοβινιστική και μισογυνική διάθεση. «Πολύ συχνά, σε πάρα πολλά μέσα ενημέρωσης, τα αρσενικά αφεντικά έχουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στους άνδρες συντάκτες και στους άνδρες γενικά».

Κατάχρηση και παρενόχληση

Και η ίδια έχει βιώσει ακραία περιστατικά σεξουαλικής επίθεσης στο δημοσιογραφικό της έργο, όχι όμως με δημοσιογράφους, αλλά με πολιτικούς από τους οποίους χρειάστηκε να πάρει συνέντευξη στο πλαίσιο της δουλειάς της. “Δύο φορές χρειάστηκε να παλέψω για να βγω από το γραφείο. Όχι μόνο με χτύπησαν, με άρπαξαν και προσπάθησαν να με σπρώξουν στον τοίχο. Με έσπρωξαν και προσπάθησαν να με αγγίξουν.” Αυτό της συνέβη δύο φορές. Κάποτε μπόρεσε να ξεφύγει μόνο με δυσκολία. “Η τρίτη φορά ήταν ένας πολύ, πολύ χυδαίος υπουργός στον οποίο πήγα να μιλήσω για ένα θέμα. Και μου είπε: ας αφήσουμε το θέμα τώρα. Ας μιλήσουμε για τις ερωτογενείς ζώνες σας. Αυτό ακριβώς έχει να κάνει με τον μου.” Ο υπουργός ανέλαβε να το κάνει, αν και δεν του είχε δώσει κανένα λόγο να το κάνει. ” Πήγα κοντά του, δεν ήμουν χαλαρός γι ‘αυτό, και δεν άρχισα να αστειεύομαι. Τίποτα. Μπήκα σοβαρά για να κάνω τη δουλειά μου».

Ο Ζ., 52 ετών και επίσης με πολυετή εμπειρία στη δημοσιογραφία, παραπονέθηκε στη DW ότι ένας συνάδελφος σε ένα μέσο στο οποίο εργαζόταν για χρόνια αυνανιζόταν συνήθως μπροστά σε γυναίκες όταν τις έβρισκε μόνες. Όταν η νεαρή τότε Ζ. κατήγγειλε το περιστατικό στους ανωτέρους της, αυτοί δεν τη στήριξαν, αλλά αντίθετα γέλασαν και την κορόιδευαν με τα λόγια: «Α, έτσι είναι». Επιπλέον, η Ζ παραπονέθηκε ότι αυτό που της συνέβη συνέβη σε πολλούς συναδέλφους της. Επιπλέον, ο εν λόγω συνάδελφος άγγιζε τους γλουτούς των γυναικών όποτε μπορούσε. Αυτός ο εργαζόμενος δεν τιμωρήθηκε ποτέ ούτε του ασκήθηκε πειθαρχική δίωξη.

Απειλές και εκβιασμός

Αν και η Τ. δεν παρενοχλήθηκε άμεσα σεξουαλικά η ίδια, τα σεξιστικά αστεία, π.χ. Β. για την εμμηνόπαυση, όχι εξωγήινο. Η ίδια λέει στη DW για τέτοια περιστατικά: «Παρατήρησα ότι κάτι δεν πήγαινε καλά, αλλά μου ήταν πολύ δύσκολο να το ορίσω». Δέχτηκε σχόλια για την εμφάνισή της. Μια γυναίκα επόπτρια κάποτε την κατηγόρησε ότι ήταν προκλητικά ντυμένη και της ζήτησε να επιλέξει διαφορετικά ρούχα. Όταν ρωτήθηκε αν έχει ακούσει για οποιαδήποτε παρενόχληση, λέει ότι γνωρίζει συναδέλφους που «έχουν δεχτεί ρητές απειλές και εκβιασμούς ότι δεν θα εμφανιστούν ποτέ ξανά στην τηλεόραση εκτός και αν βγουν ραντεβού και κάνουν σεξ με τα αφεντικά τους».

Η DW ζήτησε γνώμη από τη μεγαλύτερη συνδικαλιστική ομοσπονδία δημοσιογράφων στην Ελλάδα, την ΕΣΗΕΑ. Μια απάντηση υποσχέθηκε, αλλά δεν έχει φτάσει ακόμα.