Το δημογραφικό πρόβλημα «ροκανίζει» τις συντάξεις

Το δημογραφικό πρόβλημα παραμένει ο μεγαλύτερος κίνδυνος για το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας, που ισορροπεί λόγω των ολοένα και μικρότερων συντάξεων που θα χορηγεί κατά τα επόμενα έτη.

Αυτό είναι το συμπέρασμα από τα στοιχεία που συμπεριέλαβε το Οικονομικό Επιτελείο στο Πρόγραμμα Σταθερότητας, που υποβλήθηκε στην αρμόδια Ευρωπαϊκή Επιτροπή και αφορά το χρονικό διάστημα από φέτος έως και το 2026. Είναι χαρακτηριστικό ότι αξιοποιούνται τα διαθέσιμα στοιχεία της Eurostat, από τα οποία φαίνεται μείωση του πληθυσμού της χώρας κάτω από τα 10 εκατ. κατοίκους το 2040. Μια πτωτική πορεία που θα συνεχιστεί, παρά το όποιο μεταναστευτικό κύμα προκύψει. Έτσι, προβλέπεται ότι το 2070 η Ελλάδα θα έχει 8,6 εκατ. κατοίκους. Όλα αυτά, παρά το γεγονός ότι το ποσοστό γονιμότητας στη χώρα, από το 1,3 που ήταν το 2021, θα ανέλθει στο 1,5 μέχρι το μακρινό 2070. Η μείωση του πληθυσμού θα επέλθει επειδή το συγκεκριμένο ποσοστό, παρά τη μικρή βελτίωσή του, θα συνεχίσει να απέχει σημαντικά από το 2,1 που είναι για τις αναπτυγμένες χώρες.

Είχε προβλεφθεί

Η επίδραση του δημογραφικού προβλήματος στο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας εκτιμάται ότι έχει προεξοφληθεί από τις παρεμβάσεις που έγιναν την προηγούμενη δεκαετία. Οι μεταρρυθμίσεις που πραγματοποιήθηκαν τα προηγούμενα χρόνια στο συνταξιοδοτικό σύστημα, με αιχμή την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης και τον περιορισμό των πρόωρων συνταξιοδοτήσεων, καθώς και τον νόμο Κατρούγκαλου, εκτιμάται ότι μπορούν να εξασφαλίσουν μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα, ακόμη και σε ένα πλαίσιο δυσμενών δημογραφικών εξελίξεων, με δραματική μείωση του πληθυσμού της χώρας και αύξηση των ηλικιωμένων.

Αύξηση όμως αναμένεται να σημειώσει και το προσδόκιμο ζωής, φτάνοντας το 2070 στα 86,4 έτη για τους άνδρες και στα 90,3 έτη για τις γυναίκες! Σημειώνεται ότι το 2021 το προσδόκιμο ζωής στη χώρα ήταν 79,3 έτη. Ως αποτέλεσμα της μείωσης του πληθυσμού, ο λόγος της εξάρτησης των ηλικιωμένων από 39,2 που ήταν το 2021, θα αυξηθεί σημαντικά στο 68,2 το 2050, για να υποχωρήσει κάπως στο 65,2 το 2070. Ουσιαστικά, «σανίδα σωτηρίας» σε αυτές τις δυσμενείς εξελίξεις για το ασφαλιστικό σύστημα της χώρας αποτελεί η φθίνουσα πορεία της συνταξιοδοτικής δαπάνης. Όπως δείχνουν οι προβλέψεις του οικονομικού επιτελείου που αποτυπώνονται στο πρόγραμμα σταθερότητας, η δαπάνη του κρατικού προϋπολογισμού για τις συντάξεις υποχωρεί από το 15,9% του ΑΠΕ το 2021 στο 13,8% του ΑΕΠ το 2030, για να καταλήξει στο 11,6% του ΑΕΠ το 2070. Η πτώση αυτή «μεταφράζεται» σε σαφώς μικρότερες κύριες συντάξεις. Άλλωστε, η επίδραση της επικουρικής σύνταξης σε αυτή την πτωτική πορεία της δαπάνης είναι πολύ μικρή, μόλις 0,3% του ΑΕΠ, λόγω της λειτουργίας του ΤΕΚΑ. Επίσης, οι συνταξιοδοτικές εισφορές (το άθροισμα των εισφορών εργοδοτών και εργαζομένων) ως ποσοστό στο ΑΕΠ μειώνονται από 8,3% το 2021 σε 6,8% το 2070.

Οι υγειονομικές δαπάνες

Τα στοιχεία στο πρόγραμμα σταθερότητας αποτυπώνουν μια μικρή αύξηση στις δαπάνες για υγειονομική περίθαλψη, από το 4,6% του ΑΕΠ το 2021, στο 5,2% του ΑΕΠ το 2070. Επίσης, σταθερή στο 0,2% του ΑΕΠ διατηρείται η πρόβλεψη για τη δαπάνη για μακροχρόνια περίθαλψη. Η στήριξη του ασφαλιστικού συστήματος, όμως, εκτιμάται ότι θα προέλθει και από την αύξηση της απασχόλησης. Υπολογίζεται ότι για πολίτες ηλικίας 20 – 64 ετών η συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό της χώρας θα αυξηθεί από 74,5% το 2021 στο 82,2% το 2070. Αντίστοιχα, για ηλικίες από 20 έως 74 ετών, η συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό θα βελτιωθεί από 63,8% το 2021 στο 71,4% το 2070.