Χρυσή βίζα: Το παράδειγμα της Πορτογαλίας

Πριν από μια δεκαετία, η Λισαβόνα ήταν μια από τις φθηνότερες αγορές ακινήτων της Ευρώπης, με το ιστορικό της κέντρο να είναι διάσπαρτο με ημι-εγκαταλελειμμένα κτίρια που «φώναζαν» για συντήρηση.

Όλα αυτά άρχισαν να αλλάζουν όταν η κυβέρνηση ήρε τους ελέγχους ενοικίων το 2012 και εισήγαγε τη «χρυσή βίζα» – μια γρήγορη άδεια παραμονής για μη Ευρωπαίους που ήταν πρόθυμοι να πληρώσουν τουλάχιστον 500.000 ευρώ για ένα ακίνητο. Το πρόγραμμα ήταν τόσο δημοφιλές στους επενδυτές από την Κίνα που οι διαφημιστικές πινακίδες στο αεροδρόμιο της Λισαβόνας που πουλούσαν πολυτελή ακίνητα ήταν γραμμένες στα κινέζικα.

Όπως επισημαίνει το Bloomberg, η κίνηση βοήθησε να αναζωογονηθεί η ετοιμοθάνατη αγορά ακινήτων της πορτογαλικής πρωτεύουσας, καθώς η χώρα αγωνιζόταν να βγει από μια βαθιά ύφεση μετά την αναζήτηση διεθνούς διάσωσης το 2011. Σήμερα, το κέντρο της Λισαβόνας ξεχειλίζει από νέα ξενοδοχεία, βραχυχρόνιες ενοικιάσεις και φανταχτερά καταστήματα όπως σε άλλες πρωτεύουσες.

Ωστόσο, πολλοί ντόπιοι παραπονιούνται ότι δεν έχουν πλέον την οικονομική δυνατότητα να ζουν στη Λισαβόνα, όπου οι τιμές των ακινήτων υπερτριπλασιάστηκαν από το 2015. Μερικοί έχουν βγει στους δρόμους για να διαμαρτυρηθούν, πετώντας πέτρες και μπουκάλια στην αστυνομία σε μια διαδήλωση τον Απρίλιο.

Τον Φεβρουάριο, ο Πρωθυπουργός Αντόνιο Κόστα δήλωσε ότι η κυβέρνησή του κλείνει το πρόγραμμα χρυσής βίζας για να τερματίσει την κερδοσκοπία στην αγορά ακινήτων. Ξένοι επενδυτές και κτηματομεσίτες έχουν πει ότι ο πρωθυπουργός αυτοπυροβολείται στα πόδια αποφεύγοντας τις τόσο απαραίτητες ξένες επενδύσεις.

«Οι χρυσές βίζες δεν έχουν καμία σχέση με την αύξηση των τιμών των ακινήτων γιατί αντιπροσωπεύουν μόνο ένα μικρό ποσοστό των συμφωνιών ακινήτων», δήλωσε ο Jose Cardoso Botelho, επικεφαλής της Vanguard Properties, ενός από τους μεγαλύτερους μεσίτες  της Πορτογαλίας. «Το πρόβλημα της αγοράς μας είναι πολύ απλό: Υπάρχει έλλειψη προσφοράς και τεράστια ζήτηση».

Ωστόσο, οι Πορτογάλοι νομοθέτες αναμένεται να ψηφίσουν για τον τερματισμό του προγράμματος χρυσής βίζας τις επόμενες εβδομάδες.

Δεν θα είναι μόνοι τους να το κάνουν. Η Ιρλανδία έκλεισε το πρόγραμμά της στις 15 Φεβρουαρίου. Και η Ελλάδα λέει ότι θα διπλασιάσει το επενδυτικό της όριο στα 500.000 ευρώ σε ορισμένες περιοχές της χώρας. Αυτό ακολουθεί χρόνια που η ΕΕ ζήτησε από τα κράτη μέλη να τερματίσουν αυτά τα προγράμματα, επικαλούμενη τον κίνδυνο ξεπλύματος βρώμικου χρήματος και διαφθοράς.

Καθώς η Πορτογαλία ετοιμάζεται να κλείσει την πόρτα στο πρόγραμμά της, ορισμένοι ξένοι επενδυτές αγωνίζονται να βρουν ένα ακίνητο και να υποβάλουν αίτηση για βίζα.