Ο Τσακαλώτος, ο Τσίπρας και η πρόταση για τοπικά νομίσματα

Δέκα περίπου ημέρες μάς χωρίζουν από την κάλπη της 21^ης Μαΐου και η διάταξη των πολιτικών δυνάμεων δείχνει να λαμβάνει την τελική μορφή της και για τον Σύριζα, ο οποίος διαπιστώνει πως η μάχη του Κέντρου φαίνεται να είναι οριστικά χαμένη για τον ίδιο και τον επικεφαλής του. Μοιραία, ο μόνος χώρος προς τον οποίο μπορεί να επιχειρηθεί το πολιτικό άνοιγμα, είναι αυτός που διανοίγεται στα αριστερά του, με τον Ευκλείδη Τσακαλώτο να θεωρείται ότι αποτελεί έναν αξιόπιστο συνομιλητή στα μάτια των εξ ευωνύμων δυνάμεων της Κουμουνδούρου.

Το πολιτικό άνοιγμα στα αριστερά του Σύριζα εγκαινιάσθηκε, σε έναν πρώτο χρόνο, προς τον Περισσό και το Κομμουνιστικό Κόμμα. Οι προτάσεις για διάλογο και πιθανή συνεργασία απορρίφθηκαν πάραυτα, όμως, από τον γενικό γραμματέα του ΚΚΕ, ο οποίος επιστράτευσε το μεταπολεμικό σύνθημα «Τι Πλαστήρας, τι Παπάγος», εξομοιώνοντας πολιτικά το Κέντρο και την Δεξιά.

Στα αριστερά του Σύριζα δεν ίστανται μόνον το ΚΚΕ και η λενινιστική του σταθερά, αλλά και το Μέρα25 του «γνωστού από τα παλιά» Γιάνη Βαρουφάκη, ο οποίος πρόσφατα επιβεβαίωσε ότι αποτελεί την πιο συνεπή radical φωνή στην εγχώρια αριστερά με τις προτάσεις του για κλείσιμο των τραπεζών και την ενεργοποίηση του συστήματος «Δήμητρα», που συνεπάγεται την έξοδο από την ευρωζώνη και τη μετάβαση σε εθνικά νομίσματα.

Οι σχέσεις, ωστόσο, μεταξύ του Σύριζα και του Μέρα25 δεν είναι στο καλύτερο σημείο ή, για να είμαστε ακριβέστεροι, ποτέ δεν υπήρξαν καλές και δημιουργικές. Η ηγεσία του Σύριζα και ιδιαίτερα ο Αλέξης Τσίπρας εκλαμβάνονται ως πολιτικά αφερέγγυα πρόσωπα για την υλοποίηση αριστερών πολιτικών (απλή αναλογική, οικονομικές και κοινωνικές πολιτικές κ.λπ.).

Ως πιο κατάλληλο πρόσωπο, και εν πάση περιπτώσει καταλληλότερο του Αλ. Τσίπρα, επιλέγεται ένα στέλεχος με σαφέστερα αριστερά χαρακτηριστικά ή, ορθότερα, με χαρακτηριστικά που θεωρούνται ότι είναι πιο αριστερά. Η ώρα του Ευκλείδη Τσακαλώτου φαίνεται ότι έχει έρθει και τα τοπικά νομίσματα δίνουν από χθες το βράδυ τον τόνο στην πολιτική ειδησεογραφία.  Ο πρώην υπουργός Οικονομικών δραστηριοποιείται οργανωτικά στην τάση των «53», την πιο αριστερή συνιστώσα του Σύριζα, και προτείνει την μετάβαση σε τοπικά νομίσματα.

Αυτή η προυντονικής υφής αναβίωση τοπικών χαρτονομισμάτων φθάνει σε εμάς, από το γύρισμα του εικοστού αιώνα και μετά, με τον επιθετικό προσδιορισμό «εναλλακτικά» (alternative), θέλοντας έτσι να δηλώσουν τον αντιθετικό τους χαρακτήρα έναντι των επισήμων νομισμάτων, των νομισμάτων των κεντρικών τραπεζών και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Αυτή η πανσπερμία νομισμάτων, που θα σέβονται το πνεύμα τοπικότητας (Πρεβέζης, Άρτης, Ροδόπης κ. λπ.), πρόκειται να συνθλίψει τα κεντρικά νομίσματα και αντιστοιχεί σε μια ιδέα που, όπως περιχαρής δήλωσε σήμερα το πρωί ο Γιάνης Βαρουφάκης. «μόνο με την Δήμητρα κουμπώνει».

Στην οπτική του  επικεφαλής του Μέρα25, ο οποίος άσκησε και ασκεί δριμύτατη κριτική στον Αλ. Τσίπρα και τις επιλογές του, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος καταθέτει μια γόνιμη και καθ’ όλα χρήσιμη ιδέα για μια κυβέρνηση της σύγχρονης ριζοσπαστικής αριστεράς. «Η ιδέα των τοπικών νομισμάτων είναι μια πολύ παλιά ιδέα. Λειτουργεί στην Ελβετία, σε χώρες όπως η Αυστραλία, είναι περιορισμένης σημασίας. Αλλά μπορεί πχ. σε ένα χώρο σαν τη Βόρεια Ελλάδα, ή τη Θράκη ή την Ήπειρο, να δημιουργήσεις ένα σύστημα σαν το Δήμητρα  αλλά στη βάση του δήμου Ιωαννίνων πχ. συναλλαγές με τοπικό νόμισμα, που σημαίνει ότι κρατάς αξία στην περιοχή, βοηθώντας να γίνονται πιο πολλές συναλλαγές στον τόπο, δεν είναι κακό. Αλλά αυτό πρέπει κάπου να κτιστεί. Ένα σύστημα ‘’Δήμητρα’’ θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί γι’ αυτό», βεβαιώνει το αριστερό ακροατήριο ο Γιάνης Βαρουφάκης, συνάδελφος του Τσακαλώτου στο ίδιο Τμήμα του ΕΚΠΑ, μιλώντας σήμερα το πρωί κιόλας, σε τηλεοπτικό σταθμό.

Στα μάτια του επικεφαλής του Μέρα25, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος διατηρεί ακόμη την έξωθεν καλή (αριστερή) μαρτυρία, για την οποία έχει πολύ και επί μακρόν εργαστεί ο βουλευτής του Σύριζα και συνάδελφος στο ίδιο Τμήμα με τον Γ. Βαρουφάκη. Πράγματι, παρά τις «νεοφιλελεύθερες» οικονομικές πολιτικές που εφάρμοσε ως υπουργός, ο Ε. Τσακαλώτος δεν έκρυψε ποτέ την κομμουνιστική ταυτότητά του, δηλώνοντας «αριστερός ευρωκομμουνιστής» και πρωτοστατώντας στην κίνηση των «53» του Σύριζα.

Η πρόταση για τοπικά νομίσματα συνεπάγεται, βέβαια, εκτενή συζήτηση και εγείρει εύλογες ενστάσεις, ιδίως στο επίπεδο της εμπειρικής εφαρμογής. Αυτόν τον προβληματισμό κατέθεσε και η Νέα Δημοκρατία, η οποία δεν λαμβάνει συγκεκριμένες απαντήσεις και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι «ευτυχώς όλα αυτά που προτείνουν τα κείμενα θα μείνουν πράγματι στη θεωρία, γιατί οι πολίτες στις 21 Μαΐου δεν θα τους επιτρέψουν να τα κάνουν πράξη».

Πράγματι, ο βουλευτής του Σύριζα καλεί να μην λαμβάνουμε τοις μετρητοίς τις προτάσεις που αναπτύσσονται στο κείμενο, γιατί, όπως υποστηρίζει, πρόκειται για ένα «συλλογικό θεωρητικό κείμενο». Με την επίκληση του «συλλογικού» χαρακτήρα του κειμένου, δεν αίρεται όμως η ατομική ευθύνη του της συνυπογραφής στο κείμενο και είναι συζητήσιμο το κατά πόσον θεωρητικό είναι το εν λόγω κείμενο, από την στιγμή που κάνει λόγο για «κρατικοποίηση» και για «κατάργηση των δομών φιλοξενίας των μεταναστών».

 Η σημαντική πρόκληση, όμως, για τον Ευκλείδη Τσακαλώτο δεν αφορά την Νέα Δημοκρατία και την ευρύτερη κεντροδεξιά, αλλά έχει να κάνει με την αριστερά του κομματικού συστήματος και ειδικότερα, το Μέρα25. Ως τώρα, με βάση τις σημερινές δηλώσεις του Γιάνη Βαρουφάκη, το στοίχημα φαίνεται ότι κερδίζεται για τον Σύριζα, η πρόταση για τοπικά νομίσματα γίνεται ευμενώς αποδεκτή από τον Γ. Βαρουφάκη και την ίδια στιγμή, φαίνεται ότι κερδίζει και η διαφαινόμενη σύμπλευση Αλ. Τσίπρα και  Ε. Τσακαλώτου. Μια σύμπλευση αμοιβαία επωφελής, τύπου win win, αφού ο πρόεδρος του Σύριζα αξιοποιεί τις ικανότητες του πρώην υπουργού του σε μια κρίσιμη γι’ αυτόν συγκυρία και ο Τσακαλώτος τονώνει το αριστερό του προφίλ και καλλιεργεί τις πολιτικές σχέσεις του με τον πρόεδρο του κόμματος.