Μονοκομματικές και πολυκομματικές κυβερνήσεις στην Ευρώπη

Είθισται να διακρίνονται ο βορράς και ο νότος της Γηραιάς Ηπείρου, προκειμένου για σημαντικό πολιτικό ή κοινωνικοοικονομικό ζήτημα. Η διάκριση αυτή επιτάθηκε κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης, όταν τα μειονεκτήματα του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος, οι κοινωνικές πολιτικές και οι πολιτικές λιτότητας βρέθηκαν στο επίκεντρο της δημόσιας αντιπαράθεσης για μια ισότιμη συμβίωση των χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που όμως δεν έμελλε να έρθει. Το ενδιαφέρον για το μοντέλο διακυβέρνησης αναθερμάνθηκε, με το εκλογικό σύστημα και το ζήτημα της πολιτικής κουλτούρας να έρχονται εκ νέου στην επιφάνεια.

Αναμφίβολα, πρωταρχική αιτία των μετεκλογικών συμπράξεων είναι η θέσπιση των αναλογικών εκλογικών συστημάτων. Η απόλυτη πλειοψηφία στις περισσότερες περιπτώσεις μοιάζει με ουτοπικό στόχο και αρχίζουν να συγκροτούνται πολυκομματικές κυβερνήσεων, οι οποίες, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οφείλονται  πρωτίστως στην εξασθένιση των άλλοτε κραταιών κομμάτων.

Η πολιτική κουλτούρα στις περισσότερες από αυτές τις χώρες είναι πολύ διαφορετική από την ελληνική. Η συνέχεια του κράτους αποτελεί μια πραγματικότητα με τη δημόσια διοίκηση να μην εξαρτάται από την εκάστοτε κυβέρνηση. Ακόμα και η εξωτερική πολιτική μένει ανεπηρέαστη από τις εναλλαγές που καταγράφονται στην εξουσία.

Τυπικό παράδειγμα μετεκλογικών συμπορεύσεων είναι η Γερμανία που κυβερνάται από τους Σοσιαλδημοκράτες, τους Πράσινους και τους Φιλελεύθερους. Τετρακομματική κυβέρνηση βρίσκεται στο τιμόνι της Ολλανδίας, ενώ στην Σουηδία και την Δανία έχουν υπάρξει μονοκομματικές κυβερνήσεις, δίχως, εντούτοις, κοινοβουλευτική πλειοψηφία, κατά τις τρεις τελευταίες δεκαετίες.

Στο νότο ξεχωρίζουν η Ιταλία με κυβέρνηση συνασπισμού τεσσάρων κομμάτων της Ακροδεξιάς και της Δεξιάς με πρωθυπουργό τη Τζόρτζια Μελόνι. Έχει αποδειχτεί βέβαια πως στη γειτονική χώρα οι πλειοψηφίες που συγκροτούνται δεν μακροημερεύουν. Στην Ισπανία υπάρχει συγκυβέρνηση από τους Σοσιαλιστές και τους  Podemos, με πρωθυπουργό τον ηγέτη του πρώτου κόμματος Πέδρο Σάντσεθ. Μονοκομματικές είναι οι κυβερνήσεις σε Η Ουγγαρία, Μάλτα, Αλβανία και Πορτογαλία.

Οι κυβερνήσεις στη γηραιά ήπειρο κατά κανόνα δεν έχουν πετύχει. Η έλλειψη ικανών ηγετών είναι όλο και πιο ορατή.

Το μοντέλο της διακυβέρνησης είναι ένας από τους πιθανούς λόγους για μονοκομματικές ή πολυκομματικές κυβερνήσεις. Δεν είναι ωστόσο το μόνο πιθανό αίτιο. Ζητήματα που σχετίζονται με το δημοκρατικό έλλειμμα στην Ε.Ε. ή την άνοδο του ακροδεξιού λαικισμού θεωρούνται συχνά ως γενεσιουργοί παράγοντες, όπως τονίστηκε, μεταξύ άλλων, στην προχθεσινή εκδήλωση για την Ημέρα της Ευρώπης από τους κ.κ. Κυριάκο Μητσοτάκη, Αντώνη Σαμαρά και Κώστα Καραμανλή.