Πώς φτάσαμε κοντά σε τρίτη δεκαετία Ερντογάν

Του Bobby Ghosh

Φαίνεται ότι θα έχουμε τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να μας αναταράζει για κάμποσο καιρό ακόμη. Οι εκλογές της Κυριακής οδήγησαν σε δεύτερο γύρο μεταξύ του ίδιου και του αντιπάλου του στη μάχη για την προεδρία της Τουρκίας, Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου – και τα αποτελέσματα δείχνουν ότι ο πρόεδρος θα πάει σε αυτή τη δεύτερη μάχη, στις 28 Μαΐου, νιώθοντας αισιόδοξος για τις πιθανότητές του.

Μεγάλες ελπίδες τού δίνει το αποτέλεσμα των βουλευτικών εκλογών οι οποίες διεξήχθησαν ταυτόχρονα με τον α’ γύρο των προεδρικών. Σε αυτές, ο κυβερνητικός συνασπισμός υπό την ηγεσία του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) του Ερντογάν διατήρησε την πλειοψηφία στο κοινοβούλιο της Τουρκίας. Στη δε εκλογική μάχη για το ύπατο αξίωμα της χώρας, ο αντίπαλός του δεν κατάφερε στον Ερντογάν κάποιο πραγματικά σοβαρό πλήγμα.

Ανατροπή

Ο Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου έμεινε περί το 5% πίσω από το πλειοψηφικό ποσοστό τ οποίο χρειαζόταν για να αποτρέψει τον Ερντογάν από το να επεκτείνει την πολιτική του κυριαρχία στην Τουρκία σε μια τρίτη δεκαετία. Ο πρόεδρος έχασε τον στόχο της εκλογής από τον α’ γύρο κατά ένα κλάσμα της ποσοστιαίας μονάδας. Σε έναν δεύτερο γύρο μεταξύ των δύο ηγετών, ο πρόεδρος αναμένει λογικά να λάβει πολλές από τις ψήφους τις οποίες έλαβε ο τρίτος προεδρικός υποψήφιος, Σινάν Ογάν, του οποίου η υπερεθνικιστική πλατφόρμα προσεγγίζει πολύ περισσότερο εκείνη του κυβερνώντος συνασπισμού, παρά εκείνη του πιο φιλελεύθερου μπλοκ της αντιπολίτευσης.

Η καλύτερη ελπίδα του Κιλιτσντάρογλου – η οποία όμως είναι ισχνή – είναι οι υποστηρικτές του Ογάν να παραμείνουν εκτός του δεύτερου γύρου και ένα μέρος της βάσης του Ερντογάν να εφησυχαστεί. Αν μη τι άλλο, ωστόσο, είναι κυρίως υποστηρικτές της αντιπολίτευσης εκείνοι που, απογοητευμένοι από το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας της Κυριακής, θα μείνουν σπίτι στις 28 Μαΐου.

Οι αγορές ήδη έχουν “βουρκώσει” μπροστά την προοπτική άλλων πέντε ετών Ερντογάν και των ανορθόδοξων νομισματικών πολιτικών του. Προμηνύονται επίσης κακές εξελίξεις για τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, οι οποίες έχουν υπομείνει χρόνια ρητορικών επιθέσεων από τον Τούρκο ηγέτη, καθώς και την τάση του να σπάει την ομοφωνία στο ΝΑΤΟ κατά του προέδρου της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν. Ένας νικητής Ερντογάν θα αισθανθεί δικαιωμένος στις θέσεις του στην οικονομική και εξωτερική πολιτική, γεγονός που θα τον καταστήσει ακόμη λιγότερο επιδεκτικό σε συμβιβασμούς.

Η πιο μεγάλη μάχη Αν τα καταφέρει, αυτή η νίκη θα είναι η πιο αξιοσημείωτη στη μακρά πολιτική καριέρα του Ερντογάν, καθώς θα έχει έλθει ενάντια στις πιο σοβαρές προκλήσεις τις οποίες αντιμετώπισε ποτέ. Εν όψει της ψηφοφορίας της Κυριακής, πολλές δημοσκοπήσεις τον έδειχναν να υπολείπεται του Κιλιτσντάρογλου. Οι Τούρκοι θεωρείτο ότι είχαν κουραστεί από τον επί 20 χρόνια ηγέτη τους, κυρίως λόγω των τρομερών συνεπειών της οικονομικής κακοδιαχείρισής του. Η αντιπολίτευση ως επί το πλείστον ενώθηκε πίσω από έναν κοινό υποψήφιο, δημιουργώντας έναν ισχυρό υποδοχέα για την ψήφο κατά του κυβερνητικού κατεστημένου. Υπήρξε δε εκτεταμένη οργή για την φτωχότατη ανταπόκριση της κυβέρνησης στον διπλό σεισμό που κατέστρεψε τη νοτιοανατολική Τουρκία τον Φεβρουάριο.

Στην πορεία προς τις εκλογές, ο Ερντογάν έδειξε απρόσμενα σημάδια πανικού. Ανακοίνωσε μια σειρά από παροχές προκειμένου να κατευνάσει τους ψηφοφόρους, επιτέθηκε στην αντιπολίτευση χαρακτηρίζοντάς την “μαλακή” απέναντι στην τρομοκρατία, ενώ κατηγόρησε τη Δύση ότι συνωμοτεί εναντίον του. Μίλησε επίσης για το ανάστημά του ως παγκόσμιου ηγέτη, δηλαδή ως κάποιου ο οποίος έχει αναβαθμίσει το διεθνές κύρος της Τουρκίας.

Ενδοσκόπηση

Ο Κιλιτσντάρογλου, ο οποίος συμμετείχε στην εκλογική μάχη με εμφανή έλλειψη πολιτικής χαρισματικότητας, ήλπιζε να αναπληρώσει το έλλειμμά του αυτό κάνοντας μια σπάνια επίδειξη ενότητας της αντιπολίτευσης και υποσχόμενος επιστροφή στην προεδρευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατία (ο Ερντογάν είχε οργανώσει και πέτυχε τη μετάβαση σε μια προεδρική δημοκρατία μέσω δημοψηφίσματος το 2017). Υπολόγιζε επίσης ότι η οικονομική δυσφορία θα υπονόμευε τη θελτικότητα του Ερντογάν.

Αυτοί οι παράγοντες, ωστόσο, ήταν ανεπαρκείς: αναλογικά, ο Κιλιτσντάρογλου υστέρησε τελικώς πολύ σε σχέση με το άθροισμα των προεδρικών υποψηφίων της αντιπολίτευσης το 2018. Οι τάξεις της αντιπολίτευσης θα βρεθούν αντιμέτωπες με πολλή εσωτερική αναζήτηση γι’ αυτήν την εκλογική αποτυχία τις επόμενες ημέρες. Όταν αναλύσουν την ψήφο των πολιτών στις βουλευτικές εκλογές, θα υπάρξει αγωνία για τα κέρδη τα οποία σημείωσαν τα εθνικιστικά κόμματα, γεγονός που υποδηλώνει μια γενικότερη τάση προς τα δεξιά για την τουρκική πολιτική σκηνή.

Σύγκρουση

Ο Ερντογάν, ο οποίος είναι γνωστός για πολλά άλλα πράγματα, αλλά όχι για ενδοσκοπήσεις, στις οποίες άλλωστε δεν επιδίδεται ιδιαίτερα συχνά, πιθανότατα θα επιμείνει με νέο σθένος στις πολιτικές του.

Αυτό σημαίνει χαμηλά επιτόκια, παρά τον υψηλό πληθωρισμό. Σημαίνει επίσης ότι η Τουρκία θα συνεχίσει να απομακρύνεται από τη Δύση (η Σουηδία καλά θα κάνει να μην ποντάρει σε μια ταχεία ένταξή της στο ΝΑΤΟ).

Οι Τούρκοι, όπως και μεγάλο μέρος του κόσμου, θα πρέπει να λάβουν τη γνωστή θέση αυτοπροστασίας λίγο πριν τη σύγκρουση.