Ναός Επικούριου Απόλλωνα: Το θαύμα της αρχαιότητας και ο μύθος για την περιστροφή του

ΗΛΕΙΑ. Ο Ναός του Επικούριου Απόλλωνα βρίσκεται στην περιοχή Βάσσες της Φιγαλείας και ένας μύθος για την περιστροφή του που αναπαράχθηκε πριν από μερικές δεκαετίες, απογείωσε τη φήμη για το θαύμα των Ελλήνων και της αρχαιότητας.

Αν δεις το χάρτη, μοιάζει να βρίσκεται στο κέντρο μεταξύ των νομών Ηλείας, Μεσσηνίας και Αρκαδίας σε μία δυσπρόσιτη περιοχή, χτισμένος στο όρος Κωτίλιο σε υψόμετρο 1130 μέτρων.

Πρόκειται για ένα λατρευτικό κέντρο της αρχαιότητας αφιερωμένο στο θεό Απόλλωνα προστάτη της περιοχής εξού και η γραφή του είναι με κατάληξη –ι (επικούριος = βοηθός) και όχι με κατάληξη –ει όπως συνηθίζεται λανθασμένα να γράφεται.

Ο ελληνικός ναός φτάνει όρθιος στις μέρες μας (όχι όμως και αλώβητος) χάρη στον έξυπνο τρόπο της αντισεισμικής κατασκευής του.

Ο θρύλος που έκανε «γνωστό» τον Επικούριο σε όλη την Ελλάδα

Πολλά έχουν ειπωθεί, γραφτεί και αναπαραχθεί στον έντυπο τύπο αλλά και στο διαδίκτυο σχετικά με το ναό θαύμα της αρχαιότητας ο οποίος μάλιστα περιστρέφεται μέχρι σήμερα γύρω από τον άξονα του. Κάποιοι τον χαρακτήρισαν γιγάντια πυξίδα ενώ κάποιοι άλλοι ανέφεραν πως πρόκειται για ένα τεράστιο εργαλείο της αστρονομίας.

Μάλιστα πραγματοποιήθηκαν κάποιες «έρευνες» πάνω σε αυτό το κομμάτι ώστε να τεκμηριωθούν κι επιστημονικά αυτές οι θεωρίες. Οι μελέτες αρχικά επιβεβαίωσαν τις θεωρίες περί της ευφυΐας των αρχαίων Ελλήνων αλλά αργότερα αποδείχθηκε πως όλη αυτή η ιστορία ήταν ένα … φιάσκο.

Μάλιστα το Υπουργείο Πολιτισμού ύστερα από τις διαστάσεις που πήραν οι ψευδείς «τεκμηριώσεις» συνέταξε ένα πόρισμα με το οποίο απέρριπτε τους ισχυρισμούς περί περιστροφής εξηγώντας πως τα υλικά που υπάρχουν στη βάση του ναού λειτουργούν μόνο ως προστασία του κτίσματος σε περίπτωση σεισμού.

Ο Ναός ακόμη και μετά την κατάρριψη αυτών των θεωριών, παραμένει ένα ιδιαίτερο και σπάνιο θαύμα της αρχαιότητας. Όχι για τους λόγους που έγινε «διάσημος» στο ευρύ κοινό αλλά για μια πληθώρα από ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που τον καθιστούν Παρθενώνα της Πελοποννήσου.

Αρκεί να θυμηθούμε πως ο Επικούριος Απόλλωνας ήταν το πρώτο μνημείο στην Ελλάδα που η Unesco συμπεριέλαβε στον κατάλογο με τα Μνημεία Παγκόσμιας Κληρονομιάς το 1986.

Ο Ναός που «ζει» για 2.500 χρόνια και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του

Η ιστορία του Ναού ξεκινάει από το 659 π.Χ. (για άλλους το 420 με 410 π.Χ) όπου και χτίστηκε από τους Φιγαλείς πάνω σε παλαιότερο αρχαϊκό ναό του Θεού Απόλλωνα ο οποίος προστάτευε την ευρύτερη περιοχή.

Οι Φιγαλείς λοιπόν ταλαιπωρημένοι για καιρό από ένα θανατηφόρο λοιμό, έφτασαν στο σημείο που βρίσκεται σήμερα ο ναός και προσευχήθηκαν σε ένα ξύλινο, θαυματουργό για τους πιστούς άγαλμα (ξόανο) αφιερωμένο στο Θεό Απόλλωνα. Η απομάκρυνσή τους από την εστία της μόλυνσης του λοιμού, θεράπευσε τους ταλαιπωρημένους Φιγαλείς. Αποφάσισαν λοιπόν, μιμούμενοι τις άλλες πόλεις, να φτιάξουν ένα δικό τους λατρευτικό ναό, ισάξιο (αν όχι ανώτερο) των διπλανών πόλεων όπου μέσα θα τοποθετούσαν το λατρευτικό τους ξόανο.

Σχεδιαστής του ναού ήταν ο Ικτίνος (αρχιτέκτονας του Παρθενώνα) ο οποίος έφτασε στην περιοχή για να βοηθήσει με τις γνώσεις του το έργο της ανέγερσης.

Η διαφορά του συγκεκριμένου ναού είναι πως έχει προσανατολισμό από βορρά προς νότο σε αντίθεση με τους περισσότερους αρχαίους ναούς στην Ελλάδα που έχουν προσανατολισμό από την ανατολή προς τη δύση.

Επιπλέον, ο Επικούριος Απόλλωνας είναι το μοναδικό αρχαίο μνημείο που συνδυάζει και τους τρεις αρχιτεκτονικούς ρυθμούς (δωρικός, ιωνικός και κορινθιακός).

Η μαρμάρινη ζωφόρος μήκους 31 μέτρων αποτελούμενη από 23 πλάκες που κοσμούσε το ναό εκτίθεται σήμερα στο Βρετανικό Μουσείο. Άξιο όμως λόγου παραμένει ο κορινθιακός κίονας που βρίσκεται στο κέντρο του ναού στο νότιο τμήμα διότι το κιονόκρανό του αποτελεί το αρχαιότερο σωζόμενο δείγμα κορινθιακού ρυθμού και πρότυπο για όλα τα μνημεία του ρυθμού αυτού που ακολούθησαν μέχρι και τους μεταγενέστερους πολιτισμούς.

Σήμερα, ολόκληρο το μνημείο είναι σκεπασμένο από μια τέντα τεραστίων διαστάσεων ώστε να προστατεύεται από τα καιρικά φαινόμενα. Επισκέψιμο είναι το μισό τμήμα του ναού στο οποίο όμως πραγματοποιούνται εργασίες συντήρησης.