Το «πράσινο άνοιγμα» της Ε.Ε. στην Λατινική Αμερική

Είναι αρκετή η πρόθεση των πράσινων επενδύσεων για να κάνει την Ευρώπη πιο ελκυστική για τη Λατινική Αμερική από τη Ρωσία και την Κίνα;

“Η Λατινική Αμερική δεν μιλά με μία φωνή σχετικά με τον πόλεμο στην Ουκρανία . Αν και, εκτός από την Κόστα Ρίκα, κανείς δεν μιλάει για κυρώσεις κατά της Ρωσίας, στον ΟΗΕ ψηφίζουν με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση και πολλοί έχουν ταχθεί εναντίον της ρωσικής επιθετικότητας», λέει στη DW και στην FAZ o Benedicte Bull, πρόεδρος του Nordic Institute for Latin American Studies (NILAS).

Σε μια διάσκεψη στο Ευρωκοινοβούλιο,  ειδικοί ανέλυσαν τη γεωπολιτική της περιοχής από αυτή την άποψη, και την επιρροή της Ρωσίας και της Κίνας. Το πιο σημαντικό σημείο: πώς να κάνουμε ένα ποιοτικό άλμα προς μια σταθερή διπεριφερειακή σύνδεση μεταξύ της ΕΕ και της Λατινικής Αμερικής και της Καραϊβικής;

Με το κλείσιμο μιας διπεριφερειακής συνόδου κορυφής (Ιούλιος 2023), τόσο η υποστήριξη της Νικαράγουας, της Κούβας και της Βενεζουέλας για τη Ρωσία όσο και ο διφορούμενος λόγος της Βραζιλίας είναι βαρίδια στη σκέψη των Ευρωπαίων που θα ήθελαν να προχωρήσουν πιο γρήγορα προς συμφωνίες και συνδέσμους με την περιοχή. “Η ΕΕ συνειδητοποιεί ότι δεν είναι μόνο απαραίτητο να χρησιμοποιήσει το ραβδί, αλλά και το καρότο. Και πρέπει να προσπαθήσει να κατανοήσει την περιοχή”, προσθέτει ο Μπουλ.

Μακρά ιστορία κυρώσεων και ιμπεριαλισμού

Αν και αρκετές χώρες έχουν επιβεβαιώσει ότι θα προσχωρήσουν στις κυρώσεις που αποφασίστηκαν στα Ηνωμένα Έθνη, ο Μπουλ θυμάται: “Οι κυρώσεις έχουν μια οδυνηρή ιστορία στη Λατινική Αμερική. Αυτές της Κούβας και της Βενεζουέλας δεν βοήθησαν στην επίτευξη των στόχων για τους οποίους επιβλήθηκαν. Ένα άλλο πράγμα είναι η ίσως υπερβολικά διφορούμενη ομιλία του Προέδρου της Βραζιλίας σχετικά με αυτό το θέμα».

Περισσότερο από τα οικονομικά συμφέροντα της Βραζιλίας με τη Ρωσία, είναι η ποικιλία των ακροατηρίων στα οποία απευθύνει ο Λούλα Ντα Σίλβα που θα εξηγούσε την ασάφεια. «Επίσης, στη Λατινική Αμερική υπάρχει μια μακρά ιστορία αντιιμπεριαλιστικών συναισθημάτων, με επίκεντρο τις Ηνωμένες Πολιτείες», λέει ο Bull, καθηγητής στο Κέντρο Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος στο Πανεπιστήμιο του Όσλο. «Και είναι δύσκολο να καταλάβουμε ότι η Ρωσία είναι επίσης ένα ιμπεριαλιστικό κράτος », πρόσθεσε.

Ο μεγάλος Ασιάτης εταίρος

Η Κίνα, από την πλευρά της, είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Βραζιλίας, της Χιλής και του Περού, δεύτερη μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες για αρκετές άλλες. «Πρέπει να σκεφτείτε ότι το 40% του εμπορίου της Χιλής γίνεται με την Κίνα και ότι έχει μεγάλη εξάρτηση από τις Ηνωμένες Πολιτείες σε στρατιωτικά θέματα», λέει ο Bull.

Από την άλλη πλευρά, από την ευρωπαϊκή πλευρά υπάρχει μια πλειοψηφία που δεν χάνει την ευκαιρία να υπογραμμίσει πόσο σημαντικό είναι να ολοκληρωθεί ο εκσυγχρονισμός της παγκόσμιας συμφωνίας με το Μεξικό και της συμφωνίας σύνδεσης με τις χώρες Mercosur. Διακυβεύονται πολλά, μεταξύ άλλων, οι φυσικοί πόροι που χρειάζεται η Ευρώπη για την πράσινη μετάβασή της.

Ωστόσο, “η Λατινική Αμερική έχει το δικαίωμα να μην θέλει να μπει σε έναν νέο κύκλο εξορύξεων”, προειδοποίησε ο José Antonio Sanahuja, διευθυντής του Carolina Foundation, στο συνέδριο. Ο Sanahuja, ειδικός στην ανάπτυξη και τις σχέσεις ΕΕ-Λατινικής Αμερικής, προειδοποιεί να μην πέσει στην αποικιακή ιδέα της αναζήτησης του El Dorado και επιμένει στην ανάγκη για αμοιβαία αναγνώριση.

Επενδύσεις έναντι ανθρώπινης ανάπτυξης;

Και η αναγνώριση περνά μέσα από τη γνώση των αμοιβαίων αναγκών. Αυτές από τις χώρες της Λατινικής Αμερικής -που επλήγησαν από την πανδημία, το έγκλημα και τη διακίνηση ναρκωτικών- επικεντρώνονται σε βασικά ζητήματα όπως η εκπαίδευση και η υγεία. “Δεν πρέπει να συγχέουμε την πολιτική συνεργασίας με τη Λατινική Αμερική με τις πράσινες επενδύσεις της Παγκόσμιας Πύλης”, επιμένει ο Sanahuja, εστιάζοντας σε θέματα που πιθανώς δεν θα συζητηθούν στη σύνοδο κορυφής: την υπεράσπιση του αστικού και δημόσιου χώρου και την υπεράσπιση των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

«Το περιβαλλοντικό ζήτημα είναι διατομεακό», λέει ο Bull, ειδικός στην ανάπτυξη και το περιβάλλον. «Η ΕΕ πρέπει να είναι παρούσα με τις επενδύσεις της, αλλά και, πέρα ​​από το εμπορικό ενδιαφέρον, να προσεγγίσει τους φορείς της κοινωνίας των πολιτών που θα απειλούνται όλο και περισσότερο, να φτάσουν με τη μεταφορά τεχνολογίας», προσθέτει, αναγνωρίζοντας ότι, αν και το κάνουν εδώ και τριάντα χρόνια, για να του δώσουν προτεραιότητα, αυτή η στιγμή είναι κρίσιμη.

Διακίνηση ναρκωτικών, ηπειρωτικό πρόβλημα

Επίσης στον αγώνα κατά του εγκλήματος και της διακίνησης ναρκωτικών, «η Κολομβία είναι ένας σημαντικός παράγοντας, αλλά και η Βολιβία. Το ζήτημα ξεπερνά τον παλιό διαχωρισμό αριστεράς και δεξιάς στη Λατινική Αμερική. Ο Petro έχει προτείνει αλλαγή της παγκόσμιας διακυβέρνησης των ναρκωτικών και είναι πολύ σημαντικό για την ΕΕ να τον υποστηρίξει, τουλάχιστον λεκτικά», λέει ο Μπουλ, η χώρα του οποίου, η Νορβηγία, είναι η εγγυήτρια της ειρηνευτικής διαδικασίας στην Κολομβία.

«Αν και δεν είμαστε μέρος της ΕΕ, μπορούμε να συμμετάσχουμε σε διάφορες πρωτοβουλίες», σημειώνει, επισημαίνοντας ότι για τη χώρα του, όσον αφορά τις επενδύσεις, η Βραζιλία είναι πολύ πιο σημαντική από την Κίνα. Από την άλλη, «δεν υπάρχουν μόνο οι χώρες της Mercosur. Υπάρχουν στην Κεντρική Αμερική, η οποία περνά τη χειρότερη στιγμή της από τη δεκαετία του 1980», θυμάται ο Bull.

Σε κάθε περίπτωση, και αναζητώντας τους λόγους για τους οποίους οι χώρες της Λατινικής Αμερικής, συμπεριλαμβανομένων εκείνων της υποβιβασμένης Καραϊβικής, δεν επιλέγουν να απομακρυνθούν από την Κίνα ή τη Ρωσία, ο Bull καταλήγει: «Είναι υπό μεγάλη πίεση και προσπαθούν να δημιουργήσουν μια πλατφόρμα που τους βοηθά να πλοηγούνται σε αυτές τις θαλασσοταραχές. Είναι πολύ δύσκολο. Και η ΕΕ θα έκανε καλά να εκτιμήσει αυτή την προσπάθεια».

Με αναφορές από DW Γερμανίας, FAZ.