Με μία αιφνιδιαστική κίνηση υψηλού ρίσκου ο Πέδρο Σάντσεθ οδηγεί την Ισπανία σε πρόωρες εκλογές στις 23 Ιουλίου μετά το σκληρό μήνυμα που εισέπραξαν Σοσιαλιστικό Κόμμα και ριζοσπαστική Αριστερά από τους ψηφοφόρους στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές της Κυριακής. Το Λαϊκό Κόμμα ήταν αναμφισβήτητα ο μεγάλος νικητής των τοπικών εκλογών, όμως ενισχυμένο εξήλθε και το ακροδεξιό Vox «διεκδικώντας» ρυθμιστικό ρόλο τόσο σε περιφερειακό, όσο πλέον και σε εθνικό επίπεδο.
Η στρατηγική που επιλέγει ο Πέδρο Σάντσεθ με την επίσπευση των προγραμματισμένων για τα τέλη του έτους βουλευτικών εκλογών έχει ως κεντρικό άξονα την κινητοποίηση και συσπείρωση των ψηφοφόρων απέναντι στο ενδεχόμενο μίας κυβέρνησης Δεξιάς-Άκρας Δεξιάς, μέσω μίας προεκλογικής εκστρατείας μόλις 50 ημερών και όχι μίας πολύμηνης εκλογικής καμπάνιας που θα μπορούσε να επιφέρει ακόμη μεγαλύτερη φθορά στο Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα (PSOE) και την κατακερματισμένη ριζοσπαστική Αριστερά.
Αν και συνολικά το Λαϊκό Κόμμα (PP) αύξησε τη δύναμή του κατά εννέα ποσοστιαίες μονάδες (με την «αφαίμαξη» των ψήφων που κατευθύνονταν στους φιλελεύθερους Ciudadanos) και οι υποψήφιοί του αναδείχθηκαν πρώτοι στις περισσότερες ισπανικές περιφέρειες την Κυριακή, σε μεγάλο βαθμό απέτυχαν να εξασφαλίσουν την απόλυτη πλειοψηφία, με συνέπεια η μεγαλύτερη παράταξη της ισπανικής Δεξιάς να οδεύει σε διαπραγματεύσεις με το Vox προς συγκρότηση συνασπισμών ή συμφωνιών υποστήριξης σε πέντε περιφέρειες (Αραγόν, Βαλεαρίδες Νήσοι, Κανταβρία, Εξτρεμαδούρα και Μούρθια).
Σε συνεργασία με το Λαϊκό Κόμμα, η Άκρα Δεξιά είχε εισέλθει το 2022 σε περιφερειακή κυβέρνηση (στην Καστίλη-Λεόν), και οι εκλογές της Κυριακής της ανοίγουν το δρόμο για μεγαλύτερη περιφερειακή εκπροσώπηση. Ακριβώς αυτή την τάση θα προτάξει ο Πέδρο Σάντσεθ υποστηρίζοντας ότι η ψήφος για το Λαϊκό Κόμμα στις βουλευτικές εκλογές θα έλθει να ανοίξει την «πόρτα» σε έναν κυβερνητικό συνασπισμό με τη συμμετοχή της ακροδεξιάς σε εθνικό επίπεδο.
Πρόκειται για την ίδια στρατηγική που επιστράτευσε πέρυσι ο Πορτογάλος ομόλογός του, Αντόνιο Κόστα, για να εξασφαλίσει αυτοδυναμία.
Όμως, δεν είναι καθόλου βέβαιο εάν θα αποδώσει το «στοίχημα» για τον Πέδρο Σάντσεθ. Το Λαϊκό Κόμμα διατήρησε, και επιβεβαίωσε, το προβάδισμά του στις δημοσκοπήσεις παρά το γεγονός ότι ήδη μοιραζόταν την εξουσία με το Vox στην Καστίλη-Λεόν, ενώ ο φόβος ενίσχυσης της ακροδεξιάς φαίνεται ότι αντίθετα θα μπορούσε να στρέψει τους ψηφοφόρους ακόμη πιο μαζικά στο συντηρητικό κόμμα υπό τα ηνία του Αλμπέρτο Νούνιεθ Φεϊχό.
Έχοντας ηγηθεί επί τρία χρόνια τοπικής κυβέρνησης μειοψηφίας, που υποστηρίχθηκε από την ακροδεξιά, ο Χουάνμα Μορένο του Λαϊκού κόμματος πρόταξε το 2022 τον κίνδυνο να χρειαστεί να ευθυγραμμιστεί περισσότερο με πολιτικές του Vox για να διατηρήσει τον έλεγχο, και τελικά επανεξελέγη με απόλυτη πλειοψηφία στην Ανδαλουσία. Με εν μέρει ανάλογα επιχειρήματα από την Ισαμπέλ Ντίας Αγιούσο κατακτήθηκε την Κυριακή η απόλυτη πλειοψηφία και στο περιφερειακό Κοινοβούλιο της Μαδρίτης.
Το Λαϊκό Κόμμα συγκέντρωσε περίπου 750.000 περισσότερες ψήφους από το PSOE στις τοπικές εκλογές (31,5% έναντι 28,11%) και ήλθε πρώτο σε επτά από τις 12 αυτόνομες κοινότητες (περιφέρειες), όπου διεξήχθησαν εκλογές. Οι δήμοι επτά εκ των δέκα μεγαλύτερων πόλεων της Ισπανίας περνούν επίσης στα «χέρια» της δεξιάς -Μαδρίτη, Βαλένθια, Σεβίλλη, Θαραγόθα, Μάλαγα, Μούρθια και Πάλμα.
«Όσο πιο γρήγορα γίνουν [οι εκλογές], τόσο το καλύτερο» δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου τη Δευτέρα ο Αλμπέρτο Νούνιεθ Φεϊχό, τονίζοντας ότι το πρώτο βήμα για την ανατροπή της κυβέρνησης Σοσιαλιστών-Podemos ήταν η ισχυρή επίδοση του Λαϊκού Κόμματος στις εκλογές της Κυριακής, την οποία κατά τον ίδιο «ο Σάντσεθ θέλει να αφήσει να περάσει απαρατήρητη» μέσω της προκήρυξης πρόωρων εκλογών. «Οι Ισπανοί είπαν ‘ως εδώ, δεν αντέχουμε άλλο», υπογράμμισε.
Από πλευράς του, ο αρχηγός του Vox, Σαντιάγο Αμπασκάλ, ανέφερε ότι τo κόμμα είναι ανοιχτό «στη δημιουργία μίας εναλλακτικής» στον Σάντσεθ σε εθνικό επίπεδο σε συνεργασία με το Λαϊκό Κόμμα, λέγοντας ότι ο Ισπανός πρωθυπουργός προκήρυξε πρόωρες εκλογές επειδή πιστεύει ότι μπορεί να επωφεληθεί από την κίνηση, αλλά «η κυβέρνησή του τελείωσε». Το Vox είναι ήδη από το 2019 το τρίτο σε δύναμη κοινοβουλευτικό κόμμα στην Ισπανία.
Το ίδιο το PSOE έχασε περίπου 400.000 ψήφους σε σύγκριση με τις τοπικές εκλογές του 2019, αλλά η κακή απόδοση της Αριστεράς στο σύνολό της οδηγεί στην απώλεια μεγάλου μέρους της περιφερειακής και τοπικής εξουσίας. «Καλύτερα, να πάρουν τώρα το λόγο οι πολίτες για να καθορίσουν την πολιτική πορεία της χώρας», τόνισε ο Πέδρο Σάντσεθ προκηρύσσοντας πρόωρες εκλογές, σε μια κίνηση που αιφνιδίασε ακόμη και υψηλόβαθμα στελέχη του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος.
Ο Σάντσεθ, ο οποίος ηγείται κυβέρνηση μειοψηφίας με τους Podemos, «ποντάρει» κατά τους αναλυτές ότι μία πρόωρη προσφυγή στις κάλπες μπορεί να τον βοηθήσει σε τρία μέτωπα. Το κύριο είναι ότι θεωρεί «ευνοϊκή» την έναρξη μίας προεκλογικής περιόδου εν μέσω διαπραγματεύσεων του Λαϊκού Κόμματος με το Vox για τις περιφερειακές κυβερνήσεις ώστε να σταλεί το μήνυμα στους ψηφοφόρους ότι μπορεί να βρεθούν ενώπιον μίας ανάλογης σύνθεσης εθνικής κυβέρνησης.
Η κίνηση πιθανότατα στοχεύει επίσης να αλλάξει το κλίμα στα μέσα ενημέρωσης σχετικά με μία «αναπόφευκτη» νίκη του PP στις βουλευτικές εκλογές, καθώς και να επιταχύνει τις διαπραγματεύσεις στους κόλπους της ριζοσπαστικής Αριστεράς ώστε να εμφανιστούν εγκαίρως πριν την κάλπη με ενιαίο μέτωπο.
Η επίδοση του Λαϊκού Κόμματος το οδηγεί σε τροχιά νίκης, όχι αυτοδυναμίας, όμως οι δημοσκοπήσεις της επόμενης περιόδου θα είναι ο πρώτος δείκτης τόσο για το εάν και πώς μπορεί να επηρεάσουν τους ψηφοφόρους οι επερχόμενες διαπραγματεύσεις μεταξύ PP και Vox, όσο και αν δείχνει να αποδίδει το πολιτικό ρίσκο Σάντσεθ να «στήσει» πρόωρες κάλπες.
Μένει επίσης να διαφανεί εάν μία αναγκαστική υπό το φως των συνθηκών γεφύρωση διαφορών και κοινή κάθοδος των Podemos και της νεότευκτης συμμαχίας Sumar, υπό την υπουργό Εργασίας Γιολάντα Ντίας, θα μπορούσε να τους βοηθήσει να ανακτήσουν τη δυναμική τους, και κατ’ επέκταση να ευνοήσει τις πιθανότητες διατήρησης της συμμμαχίας PSOE-ριζοσπαστικής Αριστεράς στην εξουσία μετά την κάλπη της 23ης Ιουλίου. Αμέσως μετά τα καταστροφικά για αμφότερες τις πλευρές αποτελέσματα της Κυριακής, η Γιόλαντα Ντίας επισήμανε πως «το μήνυμα ελήφθη· τα πράγματα πρέπει να γίνουν διαφορετικά», και η Ιόνε Μπελάρα των Podemos απάντησε ανακοινώνοντας την άμεσα έναρξη διαπραγματεύσεων με το συνασπισμό Sumar.
Πάντως, πέραν όλων των άλλων πολιτικών παραμέτρων, στην Ισπανία δεν έχουν διεξαχθεί ποτέ βουλευτικές εκλογές μέσα στο καλοκαίρι, όταν η χώρα «ψήνεται» από τη ζέστη και οι Ισπανοί λείπουν σε διακοπές…