Τουρκία: Νέα σελίδα γράφεται για Ερντογάν-Δύση – Οι πρώτες επαφές

Με νευραλγικής σημασίας αλλαγές, η νεοσυσταθείσα κυβέρνηση του Ταγίπ Ερντογάν άνοιξε την ατζέντα των δυτικών επαφών. Η «πρεμιέρα» των συνομιλιών περιελάμβανε τη συνάντηση του Τούρκου προέδρου με τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, Γενς Στότλενμπεγκ, παρουσία των υπουργών Εξωτερικών και Άμυνας που πριν από λίγες ώρες ανέλαβαν και επίσημα τα χαρτοφυλάκιά τους.

Οι εικασίες για τη νέα θητεία του Ερντογάν είναι πολλές, όπως και πολλά είναι τα δημοσιεύματα με αναλύσεις για τη σημειολογία των κινήσεων του Τούρκου προέδρου και το αντίκρισμά τους στη διεθνή κοινότητα.

Με το «δεξί χέρι» του, όπως αποκαλούν τον νέο ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν, συναντήθηκε ο Ερντογάν με τον ΓΓ της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας. Μαζί τους και ο πολύπειρος αξιωματούχος σε θέματα Άμυνας, στρατηγός Γιασάρ Γκιουλέρ, που ανέλαβε το αντίστοιχο υπουργείο.

Με αγωνία αναμένεται, την ίδια στιγμή, το αποτέλεσμα της τριμερούς με τη Σουηδία και τη Φινλανδία, στις 12 Ιουνίου, καθώς η Άγκυρα εμποδίζει εδώ και 13 μήνες την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ προσάπτοντάς της ότι φιλοξενεί στο έδαφός της Κούρδους μαχητές.

Μένει, παράλληλα, να φανεί εάν οι αρχικές εκτιμήσεις των διεθνών ΜΜΕ για νέα ολίσθηση της Τουρκίας στην απολυταρχία θα επιβεβαιωθούν ή θα διαψευστούν. Το ερώτημα εάν ο Ερντογάν θα βγάλει από το «συρτάρι» την βαθιά ισλαμιστική ατζέντα μένει να απαντηθεί όπως και θέμα χρόνου είναι να αποδειχθεί εάν θα υπάρξει πιο έντονο φλερτ με τις αξίες που προκρίνει η δυτική κοινότητα.

Ο τρόπος διαχείρισης της οικονομικής πολιτικής αναμένεται δε καθοριστικής σημασίας, από τη στιγμή που ο Ερντογάν ίσως επιλέξει ένα νέο, πιο σύγχρονο αφήγημα αντί να υπόσχεται πλουτισμό από ενεργειακούς πόρους.

Για τον λόγο αυτό, η επιλογή του Μεχμέτ Σιμσέκ ως νέου «τσάρου» της οικονομίας δεν θα μπορούσε να μην σχολιαστεί. Με καριέρα στις πιο γνωστές τράπεζες της Δύσης, ανοίγει μια χαραμάδα για ενδεχόμενη αλλαγή όσον αφορά στην πολιτική των επιτοκίων εν μέσω έντονου πληθωρισμού. Εάν ο Ερντογάν συνεχίσει να μειώνει τα επιτόκια αντί να τα αυξάνει, η νευρικότητα στις αγορές πιθανότατα να συνεχιστεί.

Στο μέτωπο της εξωτερικής πολιτικής, αναλυτές εκφράζουν αισιοδοξία για κάποιας μορφής μετατόπιση από τις σκληροπυρηνικές τοποθετήσεις, καθώς ο πρώην αρχηγός των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών (ΜΙΤ), Χακάν Φιντάν, θεωρείται ένα πρόσωπο με μεγάλη κατάρτιση σε θέματα διεθνών και ευρωπαϊκών σχέσεων, κάτι που δημιουργεί μια ζώνη ελπίδας για αποφυγή κινήσεων απότομης όξυνσης.

Ενδεικτικό της προσπάθειας του Ερντογάν να στείλει ένα μήνυμα που συνοδεύεται από υπόσχεση για αλλαγές είναι το γεγονός ότι άλλαξαν 16 υπουργοί από την προηγούμενη κυβέρνηση. Μόνο δυο υπουργοί από το προηγούμενο υπουργικό συμβούλιο παρέμειναν στη θέση τους: ο υπουργός Τουρισμού και Πολιτισμού Μεχμέτ Νούρι Ερσόι και ο υπουργός Υγείας Φαχρετίν Κοτζά.

Σχολιάστηκε δε η επιλογή της Μαχινούρ Οζντεμίρ Γκιόκτας, που γεννήθηκε το 1982 στις Βρυξέλλες, στη θέση της υπουργού Εργασίας.

Το who is who των τριών νέων υπουργών του Ερντογάν που θα επηρεάσουν τα Ελληνοτουρκικά

Υπουργοί της προηγούμενης κυβέρνησης του Ερντογάν, ο πρώην ΥΠΕΞ, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο πρώην υπουργός Άμυνας, Χουλουσί Ακάρ και ο πρώην ΥΠΕΣ, Σουλεϊμάν Σοϊλού, που είχαν συνδεθεί με τη σκληρή στάση όσον αφορά στις σχέσεις με την Ελλάδα και τις προκλητικές δηλώσεις περί γκρίζων ζωνών, έχασαν τα νευραλγικά χαρτοφυλάκιά τους και έμειναν εκτός υπουργικού σχήματος.

Η αντικατάσταση ειδικότερα του Τσαβούσογλου έχει ειδική σημασία εάν σκεφτεί κανείς ότι στις τελευταίες δηλώσεις του, λίγο πριν από τον β’ γύρο των τουρκικών εκλογών είχε επανέλθει στην εμπρηστική ρητορική προς την Ελλάδα λέγοντας τα εξής: «Υπάρχει το θέμα των θαλάσσιων περιοχών ευθύνης. Θεωρείται πως είναι εύκολη η επίλυση του θέματος των νησιών και βραχονησίδων που δεν έχει καθοριστεί η κυριαρχίας τους. Εμείς λέμε πως μας ανήκουν, οι Έλληνες λένε πως τους ανήκουν».

Στο ίδιο προκλητικό μήκος κύματος και ο Χουλουσί Ακάρ που είχε μιλήσει για προβλήματα στο Αιγαίο ενώ είχε υποστηρίξει πως η Τουρκία θέλει δίκαιο διαμοιρασμό του πλούτου του Αιγαίου.

Τους τόνους είχε ανεβάσει τελευταία και ο Σοϊλού με τις εξής δηλώσεις: «Έχει αποκαλυφθεί στα μάτια της Ευρώπης και του κόσμου ότι ορισμένες από τις θέσεις που πρόβαλε η Ελλάδα δεν έχουν μεγάλo αντίκρισμα στην ουσία».

Εν τω μεταξύ ένα συγκεκριμένο μήνυμα στέλνει ο Ερντογάν με την επιλογή του νέου «τσάρου» της τουρκικής οικονομίας, ενώ αυτή βρίσκεται σε περιδήνηση και η φτωχοποίηση των Τούρκων είναι γεγονός. Ο νέος υπουργός που θα καθίσει στην «ηλεκτρική καρέκλα» καλείται να διαχειριστεί το υψηλό κύμα πληθωρισμού, τη μεγάλη υποτίμηση του νομίσματος, όπως και τα επιτόκια.

Οι τρεις νέοι υπουργοί στα νευραλγικά χαρτοφυλάκια

Ο νέος ΥΠΕΞ Χακάν Φιντάν

Ο Χακάν Φιντάν θεωρείται πολυεργαλείο του Ερντογάν. Είναι Τούρκος διπλωμάτης και ήταν επικεφαλής της Υπηρεσίας Πληροφοριών (ΜΙΤ) της Τουρκίας από το 2010 μέχρι σήμερα.

Έγινε γνωστός για τη συνεισφορά του στην τουρκική εθνική ασφάλεια και τη συμμετοχή του σε νευραλγικής σημασίας διπλωματικές υπηρεσίες.

Ο Χακάν Φιντάν γεννήθηκε το 1968 στην Άγκυρα της Τουρκίας. Απέκτησε πτυχίο στη διαχείριση και στις πολιτικές επιστήμες από το Πανεπιστήμιο του Maryland Global Campus. Στη συνέχεια, πήρε το μεταπτυχιακό και το διδακτορικό του από το Πανεπιστήμιο Bilkent. Εργάστηκε ως υπαξιωματικός στον τουρκικό στρατό από το 1986 έως το 2001.

Σε διεθνές επίπεδο, ο Φιντάν έχει θητεύσει σε δύο εξειδικευμένους οργανισμούς των Ηνωμένων Εθνών, τον Διεθνή Οργανισμό Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) και τον Οργανισμό Βιομηχανικής Ανάπτυξης (UNIDO).

Ο Φιντάν ήταν επικεφαλής της Τουρκικής Υπηρεσίας Πληροφοριών από τις 25 Μαΐου 2010 έως τις 7 Φεβρουαρίου 2015, όταν παραιτήθηκε από τη θέση του για να θέσει υποψηφιότητα ως μέλος του κοινοβουλίου, με στόχο να εκπροσωπήσει το κόμμα του Ερντογάν. Ωστόσο, στις 9 Μαρτίου 2015, ακριβώς 30 ημέρες αργότερα, απέσυρε την υποψηφιότητά του. Διορίστηκε πίσω στη θέση του μέσα σε λίγες ώρες, στην οποία παρέμεινε μέχρι και σήμερα, που ορίστηκε νέος υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας.

Ο νέος υπουργός Άμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ

Σημαντική μετατόπιση στρατηγικής φέρεται πως θα σημάνει η επιλογή του Αρχηγού του Γενικού Επιτελείου, Στρατηγού Γιασάρ Γκιουλέρ στη θέση του υπουργού Άμυνας.

Θεωρείται ένα από τα πιο κοντινά πρόσωπα στον Ερντογάν που έχει ασχοληθεί και στο παρελθόν με το συριακό ζήτημα όπου αναμένεται να θέσει τα δικά του δεδομένα.

Ο μέχρι πρότινος αρχηγός του Γενικού Επιτελείου επρόκειτο να αποστρατευθεί μέχρι τον περασμένο Σεπτέμβριο λόγω του ορίου ηλικίας του, αλλά με κατεπείγοντα νόμο το AKP αύξησε το χρονικό όριο ηλικίας κατά πέντε έτη, διατηρώντας τον έτσι στη θέση του. Η ηλικία αποστράτευσης του αρχηγού του γενικού επιτελείου αυξήθηκε από τα 67 στα 72 χρόνια.

Ενδιαφέρον έχει δε πως ο Γκιουλέρ διαδέχεται τον Ακάρ για δεύτερη φορά. Ο Γκιουλέρ έγινε τον Ιούλιο του 2018 ο 30ος Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων, διαδεχόμενος τον Χουλουσί Ακάρ.

Είχε συλληφθεί από τους πραξικοπηματίες το καλοκαίρι του 2016 αλλά την επόμενη μέρα αφέθηκε ελεύθερος.

Ο νέος υπουργός Οικονομικών Μεχμέτ Σιμσέκ

Η επιλογή του Μεχμέτ Σιμσέκ για να ανακάμψει η τουρκική οικονομία μόνο τυχαία δεν είναι, τη στιγμή που η πολιτική που θα ακολουθηθεί εν μέσω πιέσεων στο νόμισμα θα έχει καθοριστική σημασία.

Ο Σιμσέκ έχει εργαστεί στις μεγαλύτερες τράπεζες του κόσμου, από την UBS στη Νέα Υόρκη έως τη Merrill Lynch στο Λονδίνο, προτού ριχθεί στον στίβο της τουρκικής πολιτικής το 2007.

Στα πρώτα βήματα της καριέρας του είχε εργαστεί στην πρεσβεία των ΗΠΑ στην Άγκυρα (1993-1997).

Η αναγνώριση ήρθε το 2015, τότε που οι επενδυτές εξέφραζαν σοβαρές ανησυχίες για τους χειρισμούς του Ερντογάν. Τότε ο τραπεζίτης διορίστηκε αναπληρωτής πρωθυπουργός σε μια προσπάθεια να καθησυχαστούν οι αγορές.

Είχε, μάλιστα, συνδεθεί με τη διατήρηση της δημοσιονομικής πειθαρχίας ως υπουργός Οικονομικών μεταξύ του 2009 και του 2015.

Ο Τούρκος πρόεδρος εξέταζε εδώ και καιρό την τοποθέτηση του Σιμσέκ στο ΥΠΟΙΚ, λόγω των σημαντικών επαφών με ξένους επενδυτές.

Η πρώτη συνάντηση του νέου υπουργού Οικονομικών με τον Ερντογάν έγινε τον περασμένο Μάρτιο, μετά το πέρας της οποίας ο Σιμσέκ είχε δηλώσει τα εξής: «Είμαι πάντα έτοιμος να συμβάλλω σε κάθε θέμα του τομέα μου».