Μετανάστευση: Η Ευρώπη απέχει ακόμη από το θλιβερό 2015

Η μεταναστευτική πίεση ωθεί τις ευρωπαϊκές αρχές να επιταχύνουν την πολύ ευαίσθητη μεταρρύθμιση του ασύλου. Ωστόσο, παρά τον πόλεμο στην Ουκρανία, η κατάσταση απέχει ακόμη πολύ από το να ισοδυναμεί με την προσφυγική κρίση του 2015.

Συγκεκριμένα, δύο ημέρες αφότου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε το σχέδιό της για την καλύτερη διαχείριση της μεταναστευτικής ροής στα σύνορα της Ένωσης, είναι η σειρά των Υπουργών Εσωτερικών των Είκοσι Επτά να συναντηθούν αυτήν την Πέμπτη για να προσπαθήσουν να επιτύχουν συμφωνία επί του θέματος – εάν είναι δυνατόν πριν από το τέλος της τρέχουσας θητείας το 2024.

Εδώ και τρία χρόνια, οι χώρες μέλη έχουν διχαστεί γύρω από το σύμφωνο μετανάστευσης και ασύλου, το οποίο υποτίθεται ότι θα αναθεωρήσει τους κανόνες για την είσοδο στην ΕΕ και την κατανομή του βάρους μεταξύ των λεγόμενων χωρών της «πρώτης γραμμής» (Ιταλία, Ελλάδα , Ισπανία…) και αυτά της «δεύτερης γραμμής».

Το θέμα είναι πολιτικά εκρηκτικό. Υπό την πίεση της κοινής τους γνώμης, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις τείνουν παγκοσμίως να καταστήσουν αυστηρότερους τους όρους πρόσβασης στην επικράτειά τους. Το Παρίσι το επεξεργάζεται, το Βερολίνο προετοιμάζεται και η Ιταλία της δεξιάς Τζόρτζια Μελόνι κήρυξε εθνική κατάσταση έκτακτης ανάγκης στα μέσα Απριλίου εν όψει της αύξησης των παράνομων εκφορτώσεων στις ακτές της.

Παραδόξως, η σημερινή κατάσταση είναι ωστόσο δυσανάλογη με την οξεία μεταναστευτική κρίση του 2015-2016. Η ευρωπαϊκή υπηρεσία ελέγχου συνόρων, Frontex, κατέγραψε το πρώτο τρίμηνο περίπου 55.000 παράνομες διελεύσεις. Ο αριθμός είναι σίγουρα ένας διπλασιασμός σε σύγκριση με την ίδια περίοδο το 2020 ή το 2021. Όμως η επιδημία Covid διέκοψε τότε όλα τα ταξίδια.

Σε σύγκριση με τις αρχές του 2016, ωστόσο, όταν εκατοντάδες χιλιάδες Σύροι και Αφγανοί εγκατέλειψαν τον πόλεμο για να αναζητήσουν καταφύγιο στην Ευρώπη, αυτός ο αριθμός των παράνομων συνοριακών διελεύσεων στο μπλοκ έχει πενταπλασιαστεί.

Αυτό που είναι κραυγαλέο, όμως, είναι ότι οι βασικοί δρόμοι που ακολουθούν οι μετανάστες έχουν αλλάξει. Η διαδρομή από την Ελλάδα μέσω Τουρκίας έχει σε μεγάλο βαθμό αχρηστευθεί χάρη στην κεντροδεξιά διακυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας, ενώ οι μισές από τις παράνομες διελεύσεις γίνονται πλέον μέσω της κεντρικής Μεσογείου -από τη Βόρεια Αφρική προς τα ιταλικά λιμάνια- που προκαλεί νέες τραγωδίες στη θάλασσα, καθώς και νέες πολιτικές εντάσεις στην Μπότα.

Ωστόσο, στην κλίμακα των είκοσι επτά, η κατάσταση είναι ασύγκριτη με την κρίση πριν από οκτώ χρόνια. Η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR) κατέγραψε 475.000 αιτήσεις ασύλου στην Ευρωπαϊκή Ένωση πέρυσι – χαμηλό μια δεκαετίας, πολύ μακριά από τα 1,3 εκατομμύρια αιτήσεις που καταγράφηκαν το 2015 και το 2016.