O πολιτισμικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Δύσης

Ο Artem Shaipov είναι μέλος του Policy Makers Network του German Marshall Fund των Ηνωμένων Πολιτειών και συνιδρυτής του Ουκρανικού Παγκόσμιου Πανεπιστημίου. Η Yuliia Shaipova είναι κοινοβουλευτική σύμβουλος της Ουκρανίας και επικεφαλής της ομάδας ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης στο Κέντρο Οικονομικής Ανάκαμψης.

Πριν από δέκα χρόνια, ο Ρώσος Ανώτατος Διοικητής, Valery Gerasimov, δημοσίευσε το δόγμα του υβριδικού πολέμου, το οποίο δείχνει ξεκάθαρα ότι οι επιχειρήσεις πληροφόρησης και οι ανθρωπιστικές επιχειρήσεις είναι απαραίτητες και ότι η αναλογία μεταξύ μη στρατιωτικών και στρατιωτικών μέτρων σε μια επίθεση είναι 4 προς 1.

Αυτό σπάνια λαμβάνεται σοβαρά υπόψη, δίνοντας τη θέση του σε μια ρωσική πολιτιστική/πολιτισμική επίθεση ενάντια στη Δύση.

Στην ιστορική του ομιλία στο Κογκρέσο των ΗΠΑ, ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Β. Ζελένσκι δήλωσε με γενναιότητα: «Νικήσαμε τη Ρωσία στη μάχη για το μυαλό του κόσμου» .

Ωστόσο, φαίνεται ότι πολλοί άνθρωποι, ακόμη και στη Δύση, συμπεριλαμβανομένων των διανοουμένων, βλέπουν ότι η ρωσική κουλτούρα δεν έχει καμία σχέση με τις ρωσικές γεωπολιτικές φιλοδοξίες. Αυτό φαίνεται να συνεχίζεται, παρά την προφανή φύση της ρωσικής νεοαυτοκρατορικής επιθετικότητας τις τελευταίες τρεις δεκαετίες.

Η Ρωσία εκμεταλλεύεται τακτικά αυτή τη στάση για να προωθήσει τους αυτοκρατορικούς γεωπολιτικούς της στόχους, οπλίζοντας φαινομενικά ουδέτερο έδαφος.

Δυτικά πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα που επικεντρώνονται στις ρωσικές πολιτισμικές σπουδές συχνά καταλήγουν με κάποιο τρόπο να δοξάζουν τη Ρωσική Αυτοκρατορία τόσο με την τσαρική, μπολσεβίκικη όσο και με τη σημερινή της μορφή αντί να εκθέτουν και να καταδικάζουν το ιστορικό δικτατορίας, μαζικών καταστολών, μαζικών δολοφονιών, απελάσεων και γενοκτονιών.

Είναι απαραίτητο να ξανασκεφτούμε τη ρωσική κουλτούρα και λογοτεχνία και την επίδραση της «ήπιας δύναμης» τους. Σαν παραμορφωτικός καθρέφτης, ο «μεγάλος» ρωσικός πολιτισμός βοήθησε να συγκαλύψει ή να δικαιολογήσει τα εγκλήματα της επίθεσης, της προσάρτησης και της γενοκτονίας και τραγούδησε μεγαλειώδεις ωδές στο «μεγαλείο» της αυτοκρατορίας και της κληρονομιάς της.

Χωρίς να αφαιρέσουμε τίποτα από τα μεγάλα λογοτεχνικά και καλλιτεχνικά έργα, είναι ακόμα απαραίτητο να γνωρίζουμε τη ζωή και τις πεποιθήσεις των «μαστόρων».

Πάρτε, για παράδειγμα, τον Ντοστογιέφσκι, ευρέως αναγνωρισμένο στη Δύση. Ήταν ένας αυτοκρατορικός σοβινιστής που ζήτησε την προσάρτηση της Κωνσταντινούπολης και αρνήθηκε την ύπαρξη άλλων σλαβικών λαών, δημιουργώντας κατά κάποιον τρόπο το σκηνικό για το «Russky Mir» («ο ρωσικός κόσμος»).

Ο Πούσκιν και ο Λέρμοντοφ —από τη χρυσή εποχή της ρωσικής λογοτεχνίας— δόξασαν και οι δύο τις ρωσικές κατακτήσεις και τη γενοκτονία των λαών του Καυκάσου.

Σε ένα από τα ποιήματά του, ο Λέρμοντοφ περιέγραψε τον ομαδικό βιασμό μιας γυναίκας από Ρώσους στρατιώτες, μη δείχνοντας κανένα έλεος για το θύμα. Ο Πούσκιν καταδίκασε έντονα την εξέγερση της Πολωνίας το 1831 κατά της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, τραγουδώντας ύμνους για την αυτοκρατορία και τον τσάρο της.

Χωρίς να αρνείται κανείς την ιδιοφυΐα των έργων τους, πρέπει να δει κανείς πώς οι ζωές τους έθεσαν τα θεμέλια του ρωσικού ιμπεριαλισμού ή τον ενίσχυσαν, για να μην αναφέρουμε πώς τα έργα τους χρησιμοποιούνται για να «πουλήσουν» τη Ρωσία σήμερα στη «Δύση».

Αυτό ισχύει όχι μόνο για τις πολιτιστικές ελίτ της Ρωσικής Αυτοκρατορίας, αλλά και για πολλούς από τους σημερινούς Ρώσους πολιτιστικούς ηγέτες που ανατράφηκαν στη βάση του «μεγάλου» ρωσικού πολιτισμού.

Για παράδειγμα, ο Vladimir Mashkov, ο καλλιτεχνικός διευθυντής του θεάτρου Oleg Tabakov, ξεκίνησε την εγκατάσταση ενός μεγάλου “Z” – το κύριο σύμβολο του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας – στην πρόσοψη του θεάτρου του δύο εβδομάδες αφότου τα ρωσικά βομβαρδιστικά κατέστρεψαν το δράμα της Μαριούπολης Θέατρο (με σχεδόν 600 πολίτες μέσα και ένα μεγάλο γκράφιτι που γράφει «Παιδιά» στην πλατεία δίπλα).

Πρέπει να σημειωθεί ότι οι Ρώσοι ένοικοι έκρυψαν τα λείψανα του θεάτρου πίσω από γιγάντια πορτρέτα του Πούσκιν και του Τολστόι.

Ο επικεφαλής της Ένωσης Ρώσων Κινηματογραφιστών, Νικήτα Μιχάλκοφ, ο πιο (α)διάσημος σύγχρονος σκηνοθέτης της Ρωσίας, πιστεύει ότι «η ουκρανική γλώσσα έχει γίνει σύμβολο της ρωσοφοβίας» και αποτελεί απειλή για τη Ρωσία.

Σήμερα είναι ουκρανικό. Κι αν αύριο ήταν αγγλικά, γερμανικά ή γαλλικά;

Αυτό δεν ισχύει μόνο για ηθοποιούς, αλλά και για ανθρώπους από τον καλλιτεχνικό χώρο. Ο διευθυντής του Μουσείου Ερμιτάζ, Μιχαήλ Πιοτρόφσκι, υποστηρίζει επίσης τον πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και είπε ότι «η Ρωσία επιβάλλει τον εαυτό της» με αυτόν τον τρόπο.

Διακηρύσσει ότι οι εκθέσεις Ερμιτάζ στο εξωτερικό αποτελούν «μια ισχυρή πολιτιστική επίθεση, μια ειδική επιχείρηση αν θέλετε» , ενώ πολλοί άνθρωποι στη Δύση συνεχίζουν να πιστεύουν ότι ο ρωσικός πολιτισμός είναι εκτός πολιτικής. Στις αρχές Φεβρουαρίου 2023, η Έλενα Προνίτσεβα διορίστηκε επικεφαλής της γκαλερί Tretyakov στη Μόσχα.

Τι, ρωτάς; Ο πατέρας του είναι στρατηγός της KGB και σύντροφος του Πούτιν, ενώ ο πρώην διευθυντής έχει επικριθεί επειδή τα εκθέματα της γκαλερί «δεν αντανακλούσαν τις ηθικές αξίες» της Ρωσίας. Σας λέει κάτι για τον τρόπο χρήσης της ρωσικής κουλτούρας;

Η Γερμανία θεράπευσε από τη ναζιστική αυτοκρατορική ιδεολογία μέσω της μετάνοιας. Η Ρωσία πρέπει να ακολουθήσει το παράδειγμά της για να νικήσει τον ιμπεριαλισμό της. Δυστυχώς, η ιδέα της μετάνοιας είναι ξένη στη ρωσική αυτοκρατορική κουλτούρα.

Είναι διδακτικό να σημειωθεί ότι ακόμη και ένας από τους πιο λαμπρούς και σεβαστούς Ρώσους διανοούμενους που εργάζονται στο ζήτημα της ιστορικής μνήμης – ο Jan Rachinsky του “Memorial” – κατά τη διάρκεια της διάλεξης για το Νόμπελ Ειρήνης απέρριψε κάθε ιδέα μετάνοιας σχετικά με τον επιθετικό πόλεμο εναντίον Ουκρανία, για να μην αναφέρουμε τους άλλους επιθετικούς πολέμους που διεξήγαγε η Ρωσία τα τελευταία 30 χρόνια — στη Μολδαβία, την Ιτσκερία και τη Γεωργία.

Έτσι, μια στρατιωτικοποιημένη ρωσική/σοβιετική κουλτούρα προωθείται στη Δύση με τη βοήθεια ευκολόπιστων κέντρων εκπαίδευσης και έρευνας, επαινώντας τη ρωσική κουλτούρα και ανατρέφοντας ολόκληρες νέες γενιές μελετητών με ένα παράδειγμα και κατάσταση αυτοκρατορικού πνεύματος.

«Ελάτε σύντροφοι, ξεχάστε τις μικροαστικές σας ασχολίες, διευρύνετε τους ορίζοντές σας και μπείτε στον σοβιετικό κόσμο! γράφει το Ινστιτούτο Ρωσικών και Ευρασιατικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλα στην ιστοσελίδα του Κινηματογραφικής Λέσχης.

Αν κάποιος στη Δύση είχε βιώσει ένα μόνο κλάσμα της φρίκης που βίωσαν οι άνθρωποι στην πρώην Σοβιετική Ένωση, πιθανότατα δεν θα ήταν τόσο ενθουσιασμένος με τέτοια συνθήματα.

Σύμφωνα με την άποψη του Colin Gray που εκφράστηκε το 1984 στο “Comparative Strategic Culture”, οι δυτικοί μελετητές θα πρέπει να κατανοήσουν ότι έχουν να κάνουν με μια εγγενώς εχθρική κουλτούρα και όχι με εχθρική πολιτική και να εξαλείφουν τις ψευδαισθήσεις και τις ευσεβείς πόθους από τις συζητήσεις ακαδημαϊκών και πολιτικών.

Είναι σημαντικό τα ακαδημαϊκά και πολιτικά ιδρύματα να γνωρίζουν αυτό το φαινόμενο και να σχεδιάζουν τα προγράμματα και τις απαντήσεις τους ανάλογα.

Είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε πώς η προώθηση της ρωσικής αυτοκρατορικής κουλτούρας εξυπηρετεί τον σκοπό της περιθωριοποίησης ή της παράλειψης άλλων λαών, των ιστοριών, των πολιτισμών, των φιλοδοξιών και των τραγωδιών τους για να απαλλαγούμε επιτέλους από το αυτοκρατορικό όραμα ότι ο ρωσικός πολιτισμός παρουσιάζει τόσο την ιστορία όσο και τη νεωτερικότητα και να ξεπεράσει τις παραμορφώσεις. καθρέφτες για να αποκαλύψουν την αλήθεια.