Κίνα: Έχει κατεβάσει ταχύτητα «εργοστάσιο του κόσμου»; Οι δύο πλευρές

Εδώ και δεκαετίες, πετυχαίνει κανείς ανά διαστήματα κάποιο μεγάλο άρθρο ή βιβλίο, το οποίο υποστηρίζει ότι η δύναμη της Κίνας έχει κορυφωθεί και ότι έρχεται η αναπόφευκτη πτώση της. Μέχρι στιγμής όλοι έκαναν λάθος. Μήπως όμως τώρα έχει πράγματι έρθει αυτή η στιγμή;

Πρόσφατα υπήρξαν τόσο ισχυρά σημάδια, αλλά και αντενδείξεις για τη διολίσθηση της Κίνας που αξίζει να γίνει ανάλυση και των δύο πλευρών. Σύμφωνα με το GZERO:

Γιατί η δύναμη της Κίνας έχει κορυφωθεί Η άνοδος της Κίνας τα τελευταία 40 χρόνια ήταν η εξαίρεση στον κανόνα, καθώς βασίστηκε στο συνδυασμό μοναδικών συνθηκών που έχουν πλέον αρχίσει να μετατρέπονται σε προβλήματα. Σχεδόν κάθε οικονομικός δείκτης σκιαγραφεί μια εικόνα επιδείνωσης:

Η οικονομική συρρίκνωση είναι δομική: Όσο η χώρα πλούτιζε, το κόστος εργασίας γινόταν ακριβότερο, μειώνοντας την ελκυστικότητά της ως «εργοστασίου του κόσμου». Η ανάπτυξη είχε υποχωρήσει στο 6% πριν το 2019 παρά τα μέτρα στήριξης και η τριετία της πανδημίας επιβάρυνε περισσότερο την κατάσταση.

Παράλληλα, η ποιότητα της ανάπτυξης υποβαθμίστηκε. Ο τομέας των υποδομών έχει κορεστεί, δημιουργώντας δεκάδες «πόλεις φαντάσματα», γεμάτες από κτίρια και άδειες από κόσμο. Σύμφωνα με το GZERO, πρόκειται για την επιτομή της ανάπτυξης χωρίς παραγωγικότητα, ενώ δημιουργήθηκε μία εκρηκτική φούσκα χρέους, την οποία το Πεκίνο ούτε θέλει ούτε και μπορεί να συρρικνώσει. Τέλος, το κλειστό πολιτικό σύστημα της Κίνας και η στατική οικονομική πολιτική του προέδρου Xi Jinping εμποδίζουν την τεχνολογική καινοτομία, τον πιο βιώσιμο βραχίονα για μακροπρόθεσμη ανάπτυξη.

Ο πληθυσμός μειώνεται με τον ταχύτερο ρυθμό που έχει καταγραφεί στην ιστορία εν καιρώ ειρήνης: Μέχρι το 2035 εκτιμάται πως η Κίνα θα έχει χάσει περίπου 70 εκατ. ενήλικες σε ηλικία εργασίας και θα έχει προσθέσει 130 εκατ. ηλικιωμένους. Μέχρι το 2100, ο συνολικός πληθυσμός θα είναι μεταξύ 700 εκατ. και 475 εκατ., με έναν στους τρεις άνω των 65 ετών.

Το διεθνές περιβάλλον είναι εχθρικό: Αυτό φαίνεται από την πολιτική των ΗΠΑ για περιορισμό του κινεζικού τεχνολογικού τομέα, αλλά και από την κλιμάκωση των εντάσεων στις γειτονικές, με την Ιαπωνία και τη Νότιο Κορέα να αυξάνουν τις αμυντικές δαπάνες, την Ταϊβάν να γίνεται όλο και πιο επιθετική, ενώ αναδύονται όλο και περισσότερες συμμαχίες εναντίον της Κίνας. Στο μεταξύ, οι σχέσεις με την Ινδία γίνονται πιο ανταγωνιστικές και οι στενότεροι εταίροι της Κίνας (Ρωσία, Πακιστάν, Βόρεια Κορέα) αντιμετωπίζουν δικά τους σοβαρά προβλήματα.

Διοικείται από έναν απρόβλεπτο δικτάτορα: Όπως και τη Ρωσία, η πρωτοφανής παγίωση της ισχύος υπό τον πρόεδρο Xi οδηγεί σε λιγότερη διαφάνεια και συζήτηση, λιγότερες συμβουλές, πιο αυθόρμητες αποφάσεις και μεταβλητότητα της πολιτικής.

Γιατί η δύναμη της Κίνας δεν έχει κορυφωθεί Πράγματι, οι διεθνείς συγκυρίες εμποδίζουν τη συνέχιση της ανάπτυξης της Κίνας. Συνεπώς, ενδέχεται να μην ξεπεράσει ποτέ τις ΗΠΑ και να μην καταστεί παγκόσμια υπερδύναμη. Το ερώτημα όμως είναι εάν η ισχύς της Κίνας έχει κορυφωθεί:

Η ανάπτυξη επιβραδύνεται, αλλά εξακολουθεί να είναι ταχύτερη από τις ΗΠΑ: Το ΔΝΤ προβλέπει ότι η Κίνα θα συνεχίσει να συρρικνώνει τη διαφορά με τις ΗΠΑ την επόμενη δεκαετία, από 73% του αμερικανικού ΑΕΠ τώρα στο 100% το 2030. Το κόστος εργασίας παραμένει εξαιρετικά χαμηλότερο από τις ανεπτυγμένες οικονομίες και η βαθιά διείσδυση της Κίνας στην παγκόσμια εφοδιαστική αλυσίδα σημαίνει ότι οποιαδήποτε αποδέσμευσή της θα ήταν μια μακρά διαδικασία.

Σε ό,τι αφορά την ποιότητα της ανάπτυξης, εξαιρώντας την περίοδο της πανδημίας, η Κίνα δεν βασίστηκε ιδιαίτερα σε μέτρα στήριξης. Και παρότι οι δαπάνες στον τομέα των υποδομών δεν ήταν παραγωγικές, τελικά οδήγησαν σε δημοσιονομικές μεταρρυθμίσεις για αυστηρότερες συνθήκες κερδοφορίας. Αδιαμφισβήτητα το υψηλό χρέος είναι μεγάλο πρόβλημα, το οποίο η Κίνα έχει καθυστερήσει να αντιμετωπίσει λόγω πανδημίας, αλλά η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί (τουλάχιστον επίσημα) να το θέσει υπό έλεγχο.

Τέλος, ο πρόεδρος Xi έχει υποσχεθεί να τηρήσει μια στατική οικονομική πολιτική, η οποία θα επιβαρύνει την κινεζική ανάπτυξη, αλλά αντιλαμβάνεται ότι δεν πρέπει να συρρικνωθούν βασικοί τομείς.

Το δημογραφικό δεν είναι πρόβλημα σε βραχυπρόθεσμο επίπεδο: Και υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορούν να βελτιωθούν μέχρι η χώρα να κληθεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, όπως για παράδειγμα να αυξήσει το όριο συνταξιοδότησης που βρίσκεται χαμηλά παρά την επέκταση του προσδόκιμου ζωής.

Κανείς δεν βρίσκεται σε «ψυχρό πόλεμο» με το Πεκίνο: Παρότι η σχέση με τις ΗΠΑ είναι ανταγωνιστική, η κυβέρνηση Biden φαίνεται να εστιάζει στους τομείς που έχουν επίπτωση στην εθνική ασφάλεια. Και παρότι οι βασικοί εταίροι των ΗΠΑ θέλουν να διατηρήσουν στενή σχέση με την Ουάσιγκτον κανείς δεν θέλει να αποδεσμευτεί οικονομικά από την Κίνα. Σύμφωνα με το GZERO, η Κίνα έχει το μεγαλύτερο διπλωματικό δίκτυο στον κόσμο και η εμβέλειά της έχει μόλις αρχίσει να αναδεικνύεται.

Ο Xi δεν είναι ο Putin: Η απόφαση του Κινέζου προέδρου να απομακρυνθεί από την πολιτική zero-COVID μετά τις διαδηλώσεις στη χώρα υλοποιήθηκε με άχαρο τρόπο. Ωστόσο, ήταν σίγουρα καλύτερη αντιμετώπιση από το να καταστείλει τις διαδηλώσεις ή να επενδύσει περισσότερο σε αποτυχημένες πολιτικές – κάτι το οποίο θα είχε κάνει ο Putin. Γενικά αποφεύγει περισσότερο τα ρίσκα σε σχέση με τον Ρώσο ομόλογό του.

Τελικά, σύμφωνα με το GZERO, μπορεί να μην δούμε ποτέ τον «αιώνα της Κίνας» να υλοποιείται, αλλά το σενάριο μιας ακόμη δεκαετίας με ισχυρή οικονομική ανάπτυξη σε λογικά πλαίσια και με αυξημένη διεθνή επιρροή είναι αρκετά πιθανό.