Εθνικό πένθος κηρύσσεται για τον θάνατο πολλών ανθρώπων μετά από μια φυσική καταστροφή, ένα τρομοκρατικό χτύπημα ή κάποιο άλλο δυσάρεστο γεγονός. Επίσης, και για τον θάνατο ενός ιδιαίτερα σημαντικού προσώπου για ένα έθνος ή λαό.
Κατά την διάρκεια του εθνικού πένθους, σε ορισμένες περιπτώσεις αποφασίζεται το κλείσιμο δημοσίων υπηρεσιών και σχολείων, η ανάρτηση των σημαιών μεσίστια και άλλες συμβολικές κινήσεις. Επίσης η τήρηση ενός λεπτού σιγής σε διάφορες συναθροίσεις και συγκεντρώσεις πλήθους.
Τριήμερο εθνικό πένθος έχει κηρυχθεί 8 φορές Η Ελληνική Δημοκρατία έχει κηρύξει τριήμερο εθνικό πένθος μόλις 8 φορές, και συγκεκριμένα:
τον Ιούλιο του 1996 κηρύχθηκε τριήμερο δημόσιο πένθος μετά την αποδημία του Παρθενίου Γ΄ Αλεξανδρείας το καλοκαίρι του 2007 για τις εκτενείς πυρκαγιές που έπληξαν τη χώρα σε πολλά μέρη της, με την Ηλεία να δέχεται την μεγαλύτερη καταστροφή και οι οποίες επέφεραν τον θάνατο τουλάχιστον 63 ανθρώπων, κηρύχθηκε τριήμερο εθνικό πένθος τον Ιούλιο του 2018, κηρύχθηκε τριήμερο εθνικό πένθος έπειτα από τις ιδιαίτερα καταστροφικές πυρκαγιές της Αττικής που εκδηλώθηκαν στο Δυτικό και Ανατολικό τμήμα της και επέφεραν την απώλεια δεκάδων ανθρώπων στο δεύτερο, με περιοχή με τους περισσότερους θανάτους και πληγέντες το Μάτι τριήμερο εθνικό πένθος (6, 7, 8 Σεπτεμβρίου 2021), έπειτα από τον θάνατο του Μίκη Θεοδωράκη την Πέμπτη, 2 Σεπτεμβρίου του 2021 τριήμερο δημόσιο πένθος (27, 28, 29 Δεκεμβρίου 2021), έπειτα από τον θάνατο του πρώην Προέδρου της Δημοκρατίας Καρόλου Παπούλια τριήμερο δημόσιο πένθος(3, 4, 5 Φεβρουαρίου 2022), έπειτα από τον θάνατο του πρώην Προέδρου της Δημοκρατίας Χρήστου Σαρτζετάκη τριήμερο εθνικό πένθος (1, 2, 3 Μαρτίου 2023), έπειτα από την τραγωδία της σύγκρουσης των 2 τραίνων στα Τέμπη Τριήμερο εθνικό πένθος (14,15,16 Ιουνίου 2023), έπειτα από το πολύνεκρο ναυάγιο με μετανάστες στην Πύλο
Όλες οι φορές που κηρύχθηκε εθνικό πένθος
τον Μάρτιο του 1994 έπειτα από τον θάνατο της Μελίνας Μερκούρη κηρύχθηκε εθνικό πένθος, τον Ιούνιο του 1996, μετά τον θάνατο του Ανδρέα Παπανδρέου, κηρύχθηκε τετραήμερο δημόσιο πένθος τον Ιούλιο του 1996 κηρύχθηκε τριήμερο δημόσιο πένθος μετά την αποδημία του Παρθενίου Γ΄ Αλεξανδρείας τον Απρίλιο του 1998 κηρύχθηκε εθνικό πένθος για τον θάνατο του Κωνσταντίνου Καραμανλή, τον Απρίλιο του 1998 κηρύχθηκε τετραήμερο δημόσιο πένθος μετά την αποδημία του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος Σεραφείμ Επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001: η 14η Σεπτεμβρίου κηρύσσεται ημέρα εθνικού πένθους, Θάνατος του Πατριάρχη Αλεξανδρείας Πέτρου Ζ΄ (11/9/2004): 3 ημέρες δημόσιου πένθου Δυστύχημα της Helios το 2005: Η 16η Αυγούστου κηρύσσεται ημέρα δημόσιου πένθους (ή εθνικού) πένθους, το καλοκαίρι του 2007 για τις εκτενείς πυρκαγιές που έπληξαν την χώρα σε πολλά μέρη της, με την Ηλεία να δέχεται την μεγαλύτερη καταστροφή και οι οποίες επέφεραν τον θάνατο τουλάχιστον 63 ανθρώπων, κηρύχθηκε τριήμερο εθνικό πένθος, τον Ιανουάριο του 2008, κηρύχθηκε τετραήμερο εθνικό πένθος για τον θάνατο του Μακαριστού Αρχιεπίσκοπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Χριστόδουλου, τον Μάιο του 2017, 4 ημέρες δημόσιου πένθους μετά τον θάνατο του πρώην πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, τον Νοέμβριο του 2017 για τις φονικές πλημμύρες της Δυτικής Αττικής που στην κόστισαν την ζωή σε 23 ανθρώπους στην Μάνδρα, τον Ιούλιο του 2018, κηρύχθηκε τριήμερο εθνικό πένθος έπειτα από τις ιδιαίτερα καταστροφικές πυρκαγιές της Αττικής που εκδηλώθηκαν στο Δυτικό και Ανατολικό τμήμα της και επέφεραν την απώλεια δεκάδων ανθρώπων στο δεύτερο, με περιοχή με τους περισσότερους θανάτους και πληγέντες το Μάτι, τριήμερο εθνικό πένθος (6, 7, 8 Σεπτεμβρίου 2021), έπειτα από τον θάνατο του Μίκη Θεοδωράκη την Πέμπτη, 2 Σεπτεμβρίου του 2021. στις 27 Οκτωβρίου 2021, την ημέρα της κηδείας της Φώφης Γεννηματά, Προέδρου του ΚΙΝΑΛ. τριήμερο δημόσιο πένθος (27, 28, 29 Δεκεμβρίου 2021), έπειτα από τον θάνατο του πρώην Προέδρου της Δημοκρατίας Καρόλου Παπούλια. τριήμερο δημόσιο πένθος(3, 4, 5 Φεβρουαρίου 2022), έπειτα από τον θάνατο του πρώην Προέδρου της Δημοκρατίας Χρήστου Σαρτζετάκη. τριήμερο εθνικό πένθος (1, 2, 3 Μαρτίου 2023) , έπειτα από την τραγωδία της σύγκρουσης των 2 τραίνων στα Τέμπη.