ESM για Ελλάδα: Εύσημα για μείωση του χρέους και ελλείμματα – Οι προκλήσεις και οι κίνδυνοι

«Η Ελλάδα πραγματοποίησε ισχυρές οικονομικές επιδόσεις το 2022, αντέχοντας τις οικονομικές επιπτώσεις από τον πόλεμο στην Ουκρανία» επισημαίνει ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας (ESM) στην Ετήσια Έκθεσή του προσθέτοντας ότι «η απασχόληση, ο τουρισμός και τα δημοσιονομικά έσοδα κατέγραψαν ισχυρά κέρδη».

Σύμφωνα με την έκθεση αυτό δημιούργησε χώρο για ένα από τα μεγαλύτερα πακέτα δημοσιονομικής στήριξης μεταξύ των χωρών της ζώνης του ευρώ για τα νοικοκυριά και τις  επιχειρήσεις, προκειμένου να αντιμετωπίσουν τις υψηλές τιμές της ενέργειας.

Κατακόρυφη μείωση του χρέους

Το δημόσιο χρέος μειώθηκε κατακόρυφα και η Ελλάδα βγήκε από την ενισχυμένη εποπτεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Αύγουστο, ως αποτέλεσμα της ουσιαστικής οικονομικής προόδου της χώρας τα τελευταία χρόνια.

Η οικονομική δραστηριότητα αυξήθηκε κατά 5,9% το 2022, επαναφέροντας την Ελλάδα στην οικονομική τροχιά της πριν από την πανδημία. Η οικονομία επωφελήθηκε από μια ισχυρή αγορά εργασίας, την επιστροφή της τουριστικής δραστηριότητας στα προ πανδημίας επίπεδα, αλλά και τις ωφέλειες που δημιούργησε το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ελλάδας – το οποίο επωφελήθηκε από τη σημαντική οικονομική στήριξη από το πακέτο της ΕΕ Next Generation.

Βελτίωση  στο ισοζύγιο

Σύμφωνα με τον ESM, το πρωτογενές ισοζύγιο εκτινάχθηκε στο 0,1% του ΑΕΠ, σημειώνοντας σημαντική βελτίωση από το -4,7% του ΑΕΠ του 2021. Τα φορολογικά έσοδα αυξήθηκαν με ρυθμό ρεκόρ, δίνοντας περιθώριο στην κυβέρνηση να παρέχει εκτεταμένη οικονομική στήριξη σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Αυτή η δημοσιονομική ελάφρυνση βοήθησε στην προστασία της οικονομίας από τις επιπτώσεις του υψηλού πληθωρισμού.

Η ανάπτυξη και ο πληθωρισμός προκάλεσαν πτώση της αναλογίας χρέους προς ΑΕΠ κατά 23 ποσοστιαίες μονάδες στο 171% του ΑΕΠ, τη δεύτερη μεγαλύτερη ετήσια μείωση του δείκτη δημόσιου χρέους που καταγράφηκε ποτέ στην ιστορία της ευρωζώνης.

Ωστόσο, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών επιδεινώθηκε περαιτέρω από ένα ήδη αδύναμο σημείο εκκίνησης.

Οι αυξήσεις στα επιτόκια

Οι όροι χρηματοδότησης έγιναν αυστηρότεροι κατά τη διάρκεια του έτους, εν μέσω των αυξήσεων των επιτοκίων της ΕΚΤ, με αποτέλεσμα τα μέσα κρατικά περιθώρια για την Ελλάδα να σκαρφαλώνουν στις 230 μονάδες βάσης, υπερδιπλάσια από τον μέσο όρο του 2021.

Ωστόσο, οι επενδυτές καθησυχάστηκαν από τη δέσμευση της ΕΚΤ να αντιμετωπίσει την αδικαιολόγητη και άτακτη δυναμική της αγοράς που συνιστά σοβαρή απειλή για τη μετάδοση της νομισματικής πολιτικής σε ολόκληρη τη ζώνη του ευρώ, μέσω της εισαγωγής του Μέσου Προστασίας Μεταδόσεων.

Εξάλλου, τα πραγματικά επιτόκια αποπληρωμής του ελληνικού δημόσιου χρέους δεν είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα στις μεταβολές των αγορών χάρη στις μακροπρόθεσμες λήξεις και τα χαμηλά επιτόκια με τα οποία έχει ρυθμιστεί. Επισημαίνει, μάλιστα, ότι το «μαξιλάρι» ρευστότητας της χώρας διατηρείται σε «άνετα επίπεδα».

Ο τραπεζικός τομέας

Αναφορικά με τον τραπεζικό κλάδο ο ESM επισημαίνει ότι οι δείκτες φερεγγυότητας των τραπεζών παρέμειναν επαρκείς. Με τη βοήθεια του συστήματος προστασίας περιουσιακών στοιχείων που υποστηρίζεται από την κυβέρνηση και της ισχυρής επενδυτικής ζήτησης, οι τράπεζες μείωσαν το συνολικό τους δείκτη NPE στο 8,7%.

Το μεγαλύτερο μέρος των μη εξυπηρετούμενων δανείων παραμένουν μη ρυθμισμένα. Το γεγονός αυτό, καθιστά ακόμη πιο επιτακτική την ανάγκη αποτελεσματικής εφαρμογής του πτωχευτικού πλαισίου.

Ενισχυμένη εποπτεία

Η Ελλάδα βγήκε από την ενισχυμένη εποπτεία τον Αύγουστο του 2022 μετά από ουσιαστική πρόοδο στην εφαρμογή των μεταρρυθμιστικών δεσμεύσεων σε ένα ευρύ φάσμα τομέων.

Στα αξιοσημείωτα επιτεύγματα περιλαμβάνονται ο νέος πτωχευτικός νόμος, η ανάπτυξη στρατηγικής εκποίησης για το Ελληνικό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, ο εκσυγχρονισμός της εργατικής νομοθεσίας και η εισαγωγή νέου νομοθετικού πλαισίου για τις κρατικές επιχειρήσεις.

 Οι εκτιμήσεις για το μέλλον

Οι μακροοικονομικές προοπτικές της Ελλάδας για το 2023 βασίζονται σε μια αναμενόμενη επιβράδυνση, τονίζει ο ESM. Η ανάπτυξη προβλέπεται στο 1,2% το 2023 και ο πληθωρισμός στο 4,5%.

Η Ελλάδα διατηρεί την ικανότητα να αποπληρώσει όλες τις υποχρεώσεις που οφείλονται στον ESM/EFSF τους επόμενους 12 μήνες.

Το buffer μετρητών προβλέπεται «να παραμείνει άνετο». Οι κρατικές αξιολογήσεις της Ελλάδας βελτιώθηκαν καθώς οι μεγάλοι οίκοι αξιολόγησης έφεραν τη χώρα πιο κοντά στην επενδυτική βαθμίδα.

Οι προκλήσεις

Ωστόσο, σύμφωνα με τον ESM, σε μεγαλύτερο ορίζοντα, η Ελλάδα αντιμετωπίζει προκλήσεις όσον αφορά τη βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους και την ικανότητα αποπληρωμής του που πηγάζουν από το υψηλό ακόμη επίπεδο του δημόσιου και εξωτερικού χρέους, των μεγάλων και διευρυνόμενων εξωτερικών ελλειμμάτων, της αδύναμης αύξησης της παραγωγικότητας και των τρωτών σημείων του τραπεζικού τομέα.

Για να μετριάσει αυτές τις προκλήσεις, η Ελλάδα πρέπει να παραμείνει σταθερά προσηλωμένη στη δημοσιονομική σύνεση και την αυστηρή εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.