Με τις ΗΠΑ, την Ε.Ε., τη Βρετανία και άλλες δυνάμεις της Δύσης να εμφανίζουν ένα ενιαίο μέτωπο στις κυρώσεις κατά της Ρωσίας, για την εισβολή της στην Ουκρανία, υπήρχε η πεποίθηση πως ο οικονομικός «πόνος» για το Κρεμλίνο θα ήταν βαθύς και άμεσος, γεγονός που θα έφερνε γρήγορα το τέλος του πολέμου.
Ο τελευταίος αυτός στόχος ξεκάθαρα δεν επετεύχθη. Είμαστε στον δεύτερο χρόνο πολέμου και το τέλος δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα. Οι δυτικοί σύμμαχοι προσπαθούν να εντείνουν την οικονομική πίεση, για να πλήξουν την πολεμική μηχανή του Βλαντίμιρ Πούτιν. Τι έχουν πετύχει όμως έως τώρα. Το Bloomberg επιχειρεί έναν απολογισμό.
Πόσο ευρείες είναι οι κυρώσεις Οι ΗΠΑ έχουν επιβάλλει κυρώσεις κατά περισσότερων από 3.600 φυσικών προσώπων, οργανισμών, οντοτήτων, αεροσκαφών και πλοίων, σύμφωνα με την εταιρεία Castellum.AI, που συγκεντρώνει τέτοιου είδους στοιχεία. Η λίστα περιλαμβάνει τις 10 κορυφαίες ρωσικές τράπεζες, αμυντικές βιομηχανίες, κυβερνητικούς αξιωματούχους, ολιγάρχες και περιουσιακά στοιχεία τους. Ο αριθμός των κυρώσεων της Ε.Ε. υπερβαίνει τις 1.700. Βρετανία, Ελβετία, Καναδάς, Αυστραλία έχουν επίσης επιβάλλει κυρώσεις.
Το μπλοκάρισμα ενεργητικού 300 δισ. δολαρίων, που διατηρούσε η κεντρική τράπεζα της Ρωσίας στο εξωτερικό, το εμπάργκο στις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου και το πλαφόν στην τιμή, θεωρούνται οι πιο σκληρές κυρώσεις. Υπάρχει επίσης περιορισμός στις εξαγωγές τεχνολογίας που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για στρατιωτικούς σκοπούς.
Ποιος ο αντίκτυπός τους Το ΑΕΠ της Ρωσίας υπολογίζεται ότι το 2026 θα είναι 8% μικρότερο από ό,τι θα ήταν αν δεν εισβάλει στην Ουκρανία. Η διαφορά είναι της τάξης των 190 δισ. δολαρίων – που αντιστοιχεί στο ΑΕΠ μίας χώρας όπως η Ουγγαρία ή το Κουβέιτ. Ωστόσο το 2022 η ρωσική οικονομία συρρικνώθηκε μόλις κατά 2,5% την ώρα που οι εκτιμήσεις έκαναν λόγο για βουτιά 10% στο ΑΕΠ της. Στους πρώτους μήνες του 2023 υπάρχουν ενδείξεις ότι το πλήγμα από τις κυρώσεις είναι πια ισχυρότερο. Τα πετρελαϊκά έσοδα της Ρωσίας τον Απρίλιο ήταν μόλις στο 1/3 εκείνων που είχαν εισρεύσει στα ταμεία τον αντίστοιχο περσινό μήνα. Επιπλέον η ρωσική πλευρά φαίνεται να αντιμετωπίζει σοβαρά εμπόδια στον ανεφοδιασμό του στρατού της.
Πώς αντιμετωπίζουν την κατάσταση οι Ρώσοι Έχοντας πάρει το μάθημά τους από τις κυρώσεις του 2014 οι τεχνοκράτες που ήταν κοντά στον Πούτιν είχαν φροντίσει να «θωρακίσουν» την οικονομία, περιορίζοντας, όπου ήταν δυνατόν, την εξάρτησή της από τις εισαγωγές και αξιοποιώντας στο έπακρο τα έσοδα από την εκτίναξη των τιμών της ενέργειας τον πρώτο χρόνο του πολέμου. Η Ρωσία μπήκε στον πόλεμο με πολύ χαμηλό δημόσιο χρέος, ένα μεγάλο πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών και το Εθνικό Ταμείο Πλούτου γεμάτο ρευστό.
Ποιος εξακολουθεί να συναλλάσσεται με τη Ρωσία Όταν οι πωλήσεις ρωσικής ενέργείας προς την Ευρώπη βυθίστηκαν, η Ινδία – που διατηρεί στενούς αμυντικούς δεσμούς με τη Μόσχα – έσπσευσε να καλύψει μεγάλο μέρος του κενού ως αγοραστής. Η Κίνα, η Τουρκία, το Καζακστάν και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα επίσης είναι αγοραστές, ενώ το πιο σημαντικό είναι ότι προμηθεύουν τη Ρωσία με ημιαγωγούς και άλλες τεχνολογίες που εμπίπτουν στις αμερικανικές κυρώσεις. Η Κίνα ανεδείχθη σε κορυφαίο εμπορικό εταίρο της Ρωσίας το 2022, προσφέροντας περισσότερο από το 1/3 των εισαγωγών της χώρας.
Και τώρα τι; Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους θέλουν να σταματήσουν την παράκαμψη των κυρώσεων μέσω τρίτων χωρών. Ένας τρόπος να το κάνουν αυτό θα ήταν να επιβάλλουν κυρώσεις σε τρία μέρη, για παράδειγμα σε μία εταιρεία της Τουρκίας ή της Κίνας για συναλλαγές με ρωσικούς οργανισμούς ή άτομα που είναι στη «μαύρη λίστα» της Δύσης. Οι ΗΠΑ το έχουν επανειλημμένα κάνει αυτό για τις κυρώσεις σε Βόρεια Κορέα και Ιράν. Ωστόσο σε αυτή την περίπτωση υπάρχει ο κίνδυνος να πυροδοτηθούν εντάσεις στους κόλπους του ΝΑΤΟ (αν πχ βρεθεί στο στόχαστρο η Τουρκία) ή και να επιδεινωθεί περαιτέρω το κλίμα με την Κίνα.