Ενεργειακή «κινητικότητα» στην Ανατολική Μεσόγειο

Σε έντονη κινητικότητα μπαίνει το παιχνίδι για την αξιοποίηση των κοιτασμάτων της Ανατολικής Μεσογείου με νέα σχέδια για αγωγούς και εξαγγελίες των μεγάλων πετρελαϊκών.

Το Ισραήλ με βεβαιωμένα κοιτάσματα 35 – 40 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια και η Κύπρος με 13-14 τρισ. επιχειρούν να σπάσουν το αιγυπτιακό μονοπώλιο των εξαγωγών προς την Ευρώπη, σχεδιάζουν από κοινού αγωγό, ενώ οι μεγάλοι operators που δραστηριοποιούνται στην περιοχή ξεδιπλώνουν το βηματισμό τους, ενώ η Τουρκία προσπαθεί να ρίξει γέφυρες τόσο προς το Κάιρο ως προς το θέμα της οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών, όσο και προς το Τελ Αβίβ, όπου πάγια επιδίωξή της είναι το ισραηλινό αέριο να εξαχθεί προς την Ευρώπη μέσω Τουρκίας.

Η πατρίδα μας αποτελεί την πρώτη χώρα της περιοχής που δεν έχει βεβαιωμένα κοιτάσματα και προετοιμάζεται για τις πρώτες γεωτρήσεις το επόμενο έτος στα ανοιχτά της Κρήτης.

Όλες οι εξελίξεις εξαρτώνται από την ταχύτητα με την οποία θα εκδηλωθούν οι κινήσεις των πετρελαϊκών ομίλων, ενώ μένει να φανεί το βάθος της δρομολογούμενης συνεργασίας Ισραήλ – Κύπρου.

Ειδικά, μετά και τις τελευταίες πρωτοβουλίες της κυβέρνησης του Νίκου Χριστοδουλίδη, το ταξίδι του Κύπριου υπ. Ενέργειας Γ. Παπαναστασίου στο Τελ Αβίβ και τη συμφωνία για ένα υποθαλάσσιο αγωγό, μήκους 200 χλμ, μεταξύ των δύο χωρών.

Μέσω αυτού το Ισραήλ θα στέλνει φυσικό αέριο στην Κύπρο, όπου θα παράγεται ηλεκτρική ενέργεια, η οποία θα εξάγεται πίσω στο Ισραήλ μέσω του ηλεκτρικού καλωδίου του γνωστού μας σχήματος Euroasia Interconnector, καθώς η χώρα αναμένεται να παρουσιάσει την προσεχή δεκαετία σοβαρότατο έλλειμμα εγχώριας παραγωγής, το οποίο και προσφέρεται να καλύψει η Λευκωσία.

Επί της ουσίας το συγκεκριμένο σχέδιο δίνει σάρκα και οστά στον παγωμένο επί χρόνια αγωγό Euroasia, το ένα τμήμα του οποίου αφορά τη σύνδεση Ισραήλ-Κύπρου και το άλλο, το Κύπρος -Ελλάδα. Το κομμάτι της διασύνδεσης Κύπρου και ευρωπαικού δικτύου έχει αποφασιστεί να χρηματοδοτηθεί με 657 εκατ. ευρώ.

Κινητικότητα υφίσταται αναφορικά και με ένα άλλο εγχείρημα, τον αγωγό Κύπρου- Αιγύπτου, τον οποίο προωθεί η αμερικανική Chevron, προκειμένου να μεταφέρει για υγροποίηση στο τερματικό Idku της Αιγύπτου, το ισραηλινό της κοίτασμα στο Λεβιάθαν (700 bcm) και το κυπριακό που έχει στην Αφροδίτη (130 bcm) από κοινού με Shell, Delek.

Big deal με Delek

Το παιχνίδι αναμένεται να χοντρύνει περαιτέρω, καθώς βρίσκεται σε εξέλιξη δημόσια πρόταση εξαγοράς για την ισραηλινή Delek από BP και ADNOC

Η τελευταία ετοιμάζει σχέδιο ανάπτυξης του Katlan (Περιοχή Ολύμπου) μ προορισμό και τις εξαγωγές. Συνολικά τα βεβαιωμένα αποθέματα στο Ισραήλ είναι πάνω από 1 τρισεκατομμύριο κυβικά μέτρα φυσικού αερίου.

Επί της ουσίας, όλοι οι μεγάλοι παίκτες στην περιοχή, κινούνται. Και η Ελλάδα πού βρίσκεται; Αυτή τη στιγμή τις παρακολουθεί με τις εταιρείες που δραστηριοποιούνται στη χώρα να προσδοκούν ότι μετά τις εκλογές θα μειωθούν οι καθυστερήσεις, θα αρθούν τα εμπόδια που εγείρονται ακόμη από τοπικές αρχές και με δεδομένη την πολιτική βούληση της νέας κυβέρνησης θα δρομολογηθούν οι πρώτες μετά από καιρό γεωτρήσεις.

Το πιο πραγματιστικό ενδεχόμενο είναι ότι μέσα στο 2024 θα γίνει η πρώτη γεώτρηση από την Exxonmobil στις θάλασσες της Κρήτης, μέσα στο πρώτο τρίμηνο θα αποφασίσει η Energean αν θα τρυπήσει στο «μπλοκ 2» και μέσα στο πρώτο εξάμηνο θα γνωστοποιήσει τη βούλησή της και η Helleniq Energy για το Κυπαρισσιακό και το μπλοκ του Ιουνίου.

Το παράδειγμα του Ισραήλ 

Στο πολλαπλά επαναλαμβανόμενο ερώτημα σχετικά με το κατά πόσο η Ελλάδα δύναται να εξελιχθεί σε Κύπρο ή Ισραήλ ως προς το πώς αντιμετωπίζουν οι δύο χώρες τις έρευνες υδρογονανθράκων, η απάντηση των ειδικών είναι να οριστούν και πρώτιστα, να τηρούνται απαρέγκλιτα δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα από το σύνολο των εμπλεκομένων αρχών.

Σαφή πολιτική βούληση και ξεκάθαρο θεσμικό πλαίσιο έδωσαν τον τόνο και στην Κύπρο, μακριά από τις περιπέτειες που έχουν περάσει οι έρευνες για υδρογονάνθρακες στην Ελλάδα την τελευταία δεκαετία.

Όπως όταν εξ αιτίας των πολλαπλών καθυστερήσεων από αδειοδοτικές διαδικασίες, προσφυγές, αναβολές, εκδικάσεις στο Συμβούλιο της Επικρατείας και βίαιες αντιδράσεις από οργανωμένες μειοψηφίες, αναλώθηκε όλος ο χρόνος των επτά ετών που προβλέπει μια σύμβαση για χερσαίες έρευνες με αποτέλεσμα να αποχωρήσει από τα Ιωάννινα η ισπανική Repsol, μεταβιβάζοντας το ποσοστό της στην Energean.

Όπως όταν ο ΣΥΡΙΖΑ καταψήφισε το 2019 στη Βουλή τις συμβάσεις που όταν κυβερνούσε, επί υπουργίας Γ. Σταθάκη, είχε υπογράψει. Όπως όταν μεσολάβησαν 2,5 χρόνια μέχρι να εκδικαστεί η ένσταση κατά των δασικών χαρτών στο Κατάκολο ή όταν παρήλθαν δύο ολόκληρα χρόνια μέχρι να εκδοθεί η δικαστική απόφαση από το Συμβούλιο της Επικρατείας κατά της προσφυγής των περιβαλλοντικών οργανώσεων για τις σεισμικές έρευνες της Exxon Mobil στην Κρήτη.

Ο ρόλος της Τουρκίας

Ένας μόνιμος άγνωστος στην εξίσωση της εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων της Αν.Μεσογείου είναι η στάση της Τουρκίας. Δύσκολα η Άγκυρα θα εγείρει ζητήματα για τον αγωγό Ισραήλ-Κύπρου, κάτι που ωστόσο δεν ισχύει για την ευρύτερη ανάπτυξη των κυπριακών κοιτασμάτων, καθώς πάγια θέση της είναι πρέπει να έχει λόγο στις μεγάλες ενεργειακές εξελίξεις στην Αν.Μεσόγειο.

Κρίσιμη θα είναι για τις από εδώ και πέρα εξελίξεις η συνάντηση, όποτε αυτή γίνει, μεταξύ Ταγίπ Ερντογάν και Μπέντζαμιν Νετανιάχου.

Το πρέσινγκ της Άγκυρας δεν αφορά μόνο το Ισραήλ, αλλά και το Κάιρο. Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που ο επιτετραμμένος της Τουρκίας στο Κάιρο πρέσβης, Σαλίχ Μουτλου Σεν, δήλωνε ότι ο Αιγύπτιος πρόεδρος Αλ Σίσι έχει αποδεχθεί πρόσκληση του Τ. Ερντογάν και η επίσκεψή του στην Άγκυρα πιθανότατα να γίνει μετά τις 2 Ιουλίου.

Μια συνάντηση Ερντογάν – Αλ Σίσι ενδιαφέρει άμεσα την Ελλάδα, τόσο γιατί η Άγκυρα έχει πάρει σαφή θέση απέναντι στο τουρκολυβικό μνημόνιο, όσο και γιατί η Αθήνα έχει υπογράψει με το Κάιρο τη Συμφωνία μερικής οριοθέτησης ΑΟΖ Ελλάδας – Αιγύπτου.

Και τυχόν επιβράβευση της τουρκικής  για οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών μεταξύ Άγκυρας και Καΐρου ανατολικά του 28ου Μεσημβρινού βάσει της μέσης γραμμής (των αντικείμενων ηπειρωτικών ακτών), θα δημιουργούσε σοβαρότατα προβλήματα για την ελληνική υφαλοκρηπίδα στην Ανατολική Μεσόγειο.