Thessaloniki Design Week: Γαστρονομία και ντιζάιν στο επίκεντρο

Την περασμένη εβδομάδα, το μυαλό μου άρπαξε φωτιά από τα εκατοντάδες διαφορετικά ερεθίσματα που δέχτηκα παρακολουθώντας τις παράλληλες δραστηριότητες του 3ου Thessaloniki Design Week, που φέτος είχε ως βασική θεματική τη γαστρονομία. Δημιουργικά σεμινάρια, διαδραστικά συμμετοχικά εργαστήρια, θεματικές εκθέσεις, ξεναγήσεις σε χώρους εστίασης, προβολές ταινιών μικρού μήκους και πολύ ενδιαφέρουσες ομιλίες από διεθνείς και Έλληνες προσκεκλημένους συνέθεσαν ένα πολύ πλούσιο πρόγραμμα δράσεων υπερτοπικού χαρακτήρα, που απλώθηκε σε όλη την πόλη. Από το λιμάνι, όπου συγκεντρώθηκε ο κύριος όγκος των εκδηλώσεων, μέχρι την Αγορά Μοδιάνο, τον κινηματογράφο Ολύμπιον, το μπουτίκ ξενοδοχείο Bahar στα Λαδάδικα, το δημαρχείο και το Κέντρο Μουσικής του Δήμου, στήθηκε μια μεγάλη γιορτή. Μακριά από την γκρίνια και τα υπαρκτά προβλήματα της καθημερινότητας, αυτά που σιγά σιγά ροκανίζουν την αισιοδοξία των κατοίκων της, το ThessDW λειτούργησε σαν όαση ελπίδας. Συνολικά, τα 13 εργαστήρια, οι 85 ξεναγήσεις, οι 6 εκθέσεις και οι υπόλοιπες ενέργειες προσέφεραν 278 ώρες έμπνευσης και δημιουργίας στους περίπου 6.000 επισκέπτες, οι οποίοι ήταν από φοιτητές και γονείς με καροτσάκια που λαχταρούσαν μια διαφορετική έξοδο μέχρι ζευγάρια μεγαλύτερης ηλικίας. Βέβαια, με δεδομένη τη δωρεάν είσοδο και την ποικιλομορφία του ενδιαφέροντος προγράμματος, θα μπορούσαν να είναι πολύ περισσότεροι. Ίσως και αυτό να αποτελεί μια ένδειξη της σαλονικιώτικης υπνηλίας. 

Γαστρονομία και ντιζάιν

Περπατώντας το απόγευμα στο λιμάνι, με φόντο έναν κατακόκκινο ορίζοντα, έκανα μια στάση στον Βρεφονηπιακό Σταθμό για να δω τη φωτογραφική έκθεση του πρότζεκτ FoodPrint. Πέντε Ευρωπαίοι φωτογράφοι μέσω εκ διαμέτρου αντίθετων εικόνων, όπου π.χ. ένα απομακρυσμένο ψαροχώρι συνυπήρχε με μια σύγχρονη σχολή μαγειρικής, διερευνούσαν έννοιες όπως η κοινότητα και η γεωργία. Εκεί συνάντησα τον Γιώτη Ιωαννίδη, εμπνευστή του ThessDW και διαχειριστή της PHILARTIA, της πολιτιστικής Αστικής μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας που διοργανώνει αυτή τη γιορτή μαζί με τον Δήμο Θεσσαλονίκης. Έχοντας κατά νου ότι η φετινή θεματική επιλέχθηκε με αφορμή την ένταξη της Θεσσαλονίκης στο Δίκτυο Δημιουργικών Πόλεων της UNESCO στον τομέα της γαστρονομίας, τον ρωτάω ποια είναι τελικά η σχέση του ντιζάιν με τη μαγειρική και τη διατροφή. «Το ντιζάιν υπεισέρχεται ολοένα και πιο δυναμικά, καθοριστικά και επιδραστικά σε κάθε πτυχή, δραστηριότητα, διαδικασία και κλίμακα του φαγητού, της διατροφής, της μαγειρικής και του τραπεζιού. Με συμμάχους τη δημιουργικότητα, το ταλέντο και την ευρηματικότητα, το ντιζάιν υποστηρίζει, πλαισιώνει, επικοινωνεί και επινοεί τις εικόνες, τις γεύσεις, τις μυρωδιές και τις εμπειρίες της γαστρονομίας», απαντά.

Κατάλαβα τι εννοούσε όταν στο διάλειμμα του διήμερου κεντρικού συνεδρίου, στην είσοδο της Αποθήκης Δ΄, πήρα μια γεύση από τις καινοτόμες τεχνικές του Ιγκνάσιο ντε Ζουάν-Κρέις ι Ουμπέρτ. Ο συνιδρυτής του πρωτοποριακού Plat, ενός Ινστιτούτου Επαυξημένης Γαστρονομίας με έδρα τη Βαρκελώνη, και οι συνεργάτες του, σαν σύγχρονοι μάγοι αποκάλυψαν στο κοινό έναν εντελώς καινούργιο γαστρονομικό κόσμο: είδα ένα βρώσιμο σύννεφο απροσδιόριστης γεύσης, γεμισμένο με αέριο ήλιο, να πετάει κυριολεκτικά προς το στόμα μιας νεαρής κοπέλας. Οι παρευρισκόμενοι, γύρω από ένα τραπέζι, με δεκάδες επιφωνήματα ενθουσιασμού κρατούσαν σηκωμένα τα κινητά τους για φωτογραφίες και βίντεο. Ο ένας μετά τον άλλο δοκίμαζαν το πετούμενο σύννεφο και προσπαθούσαν να καταλάβουν τι τρώνε. Ταυτόχρονα, στο διπλανό τραπέζι τέσσερα άτομα όλων των ηλικιών έπιναν κοκτέιλ και φορώντας ακουστικά άκουγαν μουσική που είχε προκύψει από τη χρωματογραφική ανάλυση της μοριακής δομής του ποτού. Μέσω της συγκεκριμένης τεχνικής ενισχύεται η αίσθηση που δίνει το κοκτέιλ και ο καταναλωτής μπορεί να το απολαύσει περισσότερο.

Κουζίνα χωρίς σκουπίδια

Λίγο νωρίτερα, ο Ιγκνάσιο είχε παρουσιάσει ένα καινοτόμο πρόγραμμα δημιουργικής ανακύκλωσης πλαστικών απορριμμάτων που εφαρμόζει στο «καλύτερο μπαρ του κόσμου» για το 2022, το Paradiso Barcelona. Με μια ειδική διαδικασία που πραγματοποιείται στο μπαρ, τα πλαστικά μεταμορφώνονται σε χρηστικά αντικείμενα, όπως σουβέρ, ανοιχτήρια και δίσκοι, τα οποία είτε αξιοποιούνται στο μαγαζί είτε διατίθενται προς πώληση, μεταφέροντας την κουλτούρα της κυκλικής οικονομίας.

Όσο τον έβλεπα να περιγράφει παθιασμένος την ιδέα του και να δείχνει τα πολύχρωμα αντικείμενα που είχε φέρει μαζί του, σκεφτόμουν άθελά μου τις πρόσφατες κατεδαφίσεις αυθαιρέτων στη Μύκονο. Η σύγκριση αυθόρμητη και στενάχωρη. Από τη μια, ένα από τα καλύτερα μπαρ του κόσμου επενδύει σε εξοπλισμό και γνώση για να μηδενίσει την παραγωγή απορριμμάτων, ώστε να μειώσει την περιβαλλοντική επιβάρυνση. Από την άλλη, σε έναν από τους εμβληματικούς προορισμούς του ελληνικού τουρισμού πασχίζουμε να θέσουμε τα αυτονόητα όρια, για να μην καταστρέφουμε το φυσικό οικοσύστημα. «Στην κουζίνα του μέλλοντος τα σκουπίδια δεν έχουν θέση», είπε εμφατικά ο οραματιστής Ισπανός, κερδίζοντας το χειροκρότημα των θεατών και την επιβράβευση με νεύματα κατάφασης των συνομιλητών του.

Ανάμεσά τους και ο Θάνος Φέσκος, ένας εκ των δύο σεφ του εστιατορίου Delta στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, βραβευμένου με δύο αστέρια Μισελέν, ο οποίος μίλησε για τη φυσιολατρική φιλοσοφία της κουζίνας τους και το πώς εφαρμόζουν βιώσιμες πρακτικές στα πιάτα τους, έχοντας πάντα ως σταθερό κέντρο αναφοράς το βιολογικό κτήμα τους στο Μαρκόπουλο, απ’ όπου προμηθεύονται εποχικά υλικά. Στο πλαίσιο του συνεδρίου και σε συνεργασία με την Πολιτιστική Εταιρεία Επιχειρηματιών Βορείου Ελλάδας που υλοποιεί το πρότζεκτ MATAROA AWARDS, απονεμήθηκαν και βραβεία ντιζάιν στις κατηγορίες «Σχεδιάζοντας το εστιατόριο του μέλλοντος» και «Έξυπνα και καινοτόμα food concepts».

Ο δημιουργικός σχεδιασμός

Μια γόνιμη σύμπραξη διαφορετικών φορέων, δημόσιων και ιδιωτικών, ερευνητικών ιδρυμάτων και εταιρειών βρίσκεται στον πυρήνα του ThessDW, στο οποίο συμμετείχαν 116 σχεδιαστές από την Ελλάδα και 11 χώρες του εξωτερικού και συνεργάστηκαν 35 φορείς, πανεπιστημιακά ιδρύματα, δημιουργικά γραφεία και εταιρείες εστίασης. Μάλιστα, η συνεργασία απέφερε και χειροπιαστά αποτελέσματα.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα το εξάωρο κλειστό εργαστήριο συνσχεδιασμού εφαρμογών branding για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας των μακεδονικών κρασιών. Συνδιοργανώθηκε από το Hellenic Design Centre και εκπροσώπους του Innovative Design Cluster, του πρώτου Συνεργατικού Σχηματισμού Καινοτομίας για το ντιζάιν στην Ελλάδα. Οι συμμετέχοντες, που ήταν μέλη των σχεδιαστικών γραφείων του Σχηματισμού, οινοποιοί από τη Μακεδονία και ειδικοί επιστήμονες και επαγγελματίες του οινικού κλάδου και της επικοινωνίας, κάνοντας χρήση της μεθοδολογίας του δημιουργικού σχεδιασμού (design thinking), κατέληξαν σε δύο πιλοτικές εφαρμογές που ενισχύουν την ταυτότητα των μακεδονικών κρασιών και τα οδηγούν ένα βήμα πιο κοντά στη βιωσιμότητα.

«Χρησιμοποιούμε το ντιζάιν ως μια μεθοδολογία επίλυσης προβλημάτων με δημιουργικό τρόπο. Για τον λόγο αυτόν στηρίζουμε το ThessDW, καθώς είναι μια γιορτή που συγκεντρώνει δημιουργικούς ανθρώπους, επαγγελματίες του σχεδιασμού και μη, οι οποίοι μέσα από την ουσιαστική αλληλεπίδραση βρίσκουν έμπνευση, εξοικειώνονται με τις τελευταίες τάσεις του ντιζάιν και σχεδιάζουν προϊόντα και υπηρεσίες που λύνουν καθημερινές προκλήσεις, θέτοντας στο επίκεντρο τις πραγματικές ανάγκες του τελικού χρήστη», εξηγεί η Αγγελική Μπάρακλη, επικεφαλής του Hellenic Design Centre.

Ανοίγει το μυαλό

Την πολλαπλασιαστική αξία της αλληλεπίδρασης παρατήρησα και στις ανοιχτές συζητήσεις υπό τον τίτλο Creative Couples. Στη σκηνή βρέθηκαν παραγωγοί ή επιχειρηματίες μαζί με τον επαγγελματία δημιουργό και αφηγήθηκαν ιστορίες για το πώς από κοινού έφτιαξαν εργαλεία που υποστηρίζουν την ταυτότητα και τον χαρακτήρα μιας αγροδιατροφικής ή γαστρονομικής επιχείρησης.

Μεγάλο ενδιαφέρον, επίσης, είχαν και οι τρεις παράλληλες εκθέσεις που φιλοξενήθηκαν στην Αγορά Μοδιάνο. Η μία αφορούσε κεραμικά πέντε διαφορετικών καλλιτεχνών που εξυπηρετούν τις καθημερινές μας ανάγκες. Στον διπλανό χώρο είχε στηθεί μια πρωτότυπη έκθεση φωτογραφίας (Πίνακες στο πιάτο) του Γιώργου Δρακόπουλου (σε επιμέλεια Δημήτρη Αντωνόπουλου) για την εξέλιξη της διαφορετικής αισθητικής προσέγγισης στο σερβίρισμα του φαγητού. Στην τρίτη έκθεση, απέναντι, στην άλλη πλευρά του μακρόστενου διαδρόμου, οι επισκέπτες είχαν τη δυνατότητα να δουν τις δημιουργίες γραφείων που είχαν κερδίσει το «MEΓΑ ΕΒΓΕ» στην κατηγορία τροφίμου, να περιεργαστούν τις συσκευασίες των προϊόντων και να θαυμάσουν έξυπνες και μοντέρνες ετικέτες.

«Ανοίγει το μυαλό σου εδώ βλέποντας τα εκθέματα, γνωρίζεις ανθρώπους που σχετίζονται με τον σχεδιασμό, μαθαίνεις μέσα από συζητήσεις», μου λέει εμφανώς χαρούμενη η 26χρονη Γεωργία Σκανδάλου, μία από τις 42 εθελόντριες και εθελοντές του ThessDW, η οποία καθοδηγούσε τους επισκέπτες στις εκθέσεις. Και τελικά, εκτός από την ενίσχυση του εθνικού και τοπικού οικοσυστήματος σχεδιασμού και δημιουργικής βιομηχανίας, αυτή είναι η μεγαλύτερη συνεισφορά του ThessDW: ανοίγει το μυαλό.

Το ΤhessDW σε αριθμούς

• 116 σχεδιαστές από την Ελλάδα και 11 χώρες του εξωτερικού
• 35 φορείς, πανεπιστημιακά ιδρύματα, δημιουργικά γραφεία και εταιρείες εστίασης
• 6 εκθέσεις σε χώρους πολιτισμού και εστίασης
• 5 προβολές ντοκιμαντέρ
• 13 εργαστήρια με 172 συμμετοχές
• 33 ομιλίες σε 2 ημερίδες και 9 παρουσιάσεις
• 85 ξεναγήσεις σε 20 δημιουργικούς χώρους
• 2 διαγωνισμοί, 6 βραβεία ντιζάιν αξίας 6.000 ευρώ
• 42 εθελοντές
• 6.000 επισκέπτες