Νέες ισορροπίες στις ελληνοτουρκικές σχέσεις

Ακόμα και όταν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις βρίσκονταν στο πιο δύσκολο σημείο τους, υπήρχε ένας ειδικός δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ των υπουργών Άμυνας, ο οποίος λειτουργούσε όχι μόνο όταν έπρεπε να μειωθούν οι εντάσεις, αλλά και σε κοινωνικές καταστάσεις, για παράδειγμα, όταν διοριζόταν ένας νέος υπουργός. Έτσι, συνηθιζόταν ο επόμενος υπουργός να δέχεται συγχαρητήρια από τον άλλο υπουργό.

Μια εβδομάδα μετά την ανάληψη της θέσης του υπουργού Άμυνας από τον Νίκο Δένδια, ο Γιασάρ Γκιουλέρ δεν έστειλε συγχαρητήρια επιστολή, ούτε καταγράφηκε κάποια πρόθεση της τουρκικής πλευράς να επικοινωνήσει μαζί του. Η “φωνή των άφωνων” της Άγκυρας δεν πέρασε απαρατήρητη στην Αθήνα και έχουν καταβληθεί μεγάλες προσπάθειες για τη βελτίωση του κλίματος μεταξύ των δύο χωρών κυρίως. Στην περίπτωση του υπουργού Άμυνας, βέβαια, δεν ισχύει το διπλωματικό πρωτόκολλο όπως στην περίπτωση του υπουργού Εξωτερικών, αλλά κάθε πολιτική είναι συμβολική και η στάση του Τούρκου υπουργού Άμυνας είναι σίγουρα ένα μήνυμα.

Πέρα από την αγένεια, βέβαια, η Αθήνα ενδιαφέρεται για τη διατήρηση της ηρεμίας στο Αιγαίο και μετά από μια δύσκολη περίοδο συνεχούς έντασης, με αποκορύφωμα την κρίση του “Alls Reis” το καλοκαίρι του 2020, η ελληνική πλευρά επιθυμεί να κρατηθούν χαμηλοί τόνοι και οι δύο χώρες να επιστρέψουν στο τραπέζι του διαλόγου.

Μέχρι τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές, δεν έχει αναληφθεί καμία πρωτοβουλία για σύντομες συνομιλίες στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής, αλλά τα πρώτα βήματα για να σπάσει ο “πάγος” θα μπορούσαν να γίνουν στο Βίλνιους. Πάντως, η αθηναϊκή πλευρά έχει επισημάνει ότι υπάρχει αρκετός χρόνος για να επικοινωνήσουν οι δύο υπουργοί και να οριστεί συνάντηση στη Λιθουανία για να “σπάσει ο πάγος”.

Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Άμυνας, ο Γιασάρ Γκιουλέρ είναι σχετικά δύσκολα προσεγγίσιμος και, όπως και ο προκάτοχός του Χουλουσί Ακάρ, έχει καλή σχέση με τους στρατιωτικούς, καθώς ο ίδιος προέρχεται από το τουρκικό στρατιωτικό περιβάλλον. Παρ’ όλα αυτά, μία από τις βασικές προτεραιότητες του Νίκου Δένδια, πρώην επικεφαλής της ελληνικής διπλωματίας με μεγάλη εμπειρία, είναι να “χτίσει” διαύλους επικοινωνίας με την τουρκική πλευρά, να διατηρήσει χαμηλούς τόνους και να κρατήσει το παράθυρο του διαλόγου ανοιχτό.

Οι δύο πλευρές συμφώνησαν πριν από λίγους μήνες να επαναλάβουν τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης που είχαν “παγώσει” τον Απρίλιο του 2022. Ωστόσο, οι ισορροπίες στις ελληνοτουρκικές σχέσεις θα παραμείνουν εύθραυστες εκτός και αν η Τουρκία παραιτηθεί από τις εδαφικές της διεκδικήσεις και αλλάξει η θέση της Ελλάδας.

Η Αθήνα αναγνωρίζει ότι η περιοχή είναι γενικά ήρεμη, χωρίς εισβολές στα χωρικά ύδατα ή υπερπτήσεις μετά τον καταστροφικό σεισμό που έπληξε την Τουρκία στις αρχές Φεβρουαρίου. Ωστόσο, η πλευρά της Άγκυρας δεν στερείται των γνωστών “παραφωνιών”, όπως οι πρόσφατες αναφορές σε “γαλάζια πατρίδα”, η σκληρή στάση στο Κυπριακό, ο αναθεωρητισμός και η αμφισβήτηση διεθνών συνθηκών. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η Ελλάδα θα προσπαθήσει να επωφεληθεί από αυτή την κατάσταση, αλλά οι πραγματικές προθέσεις της Τουρκίας αναμένεται να γίνουν σαφείς μετά το Κυπριακό.