Κλίμα αισιοδοξίας μετά από καιρό

Αισιοδοξία επικρατεί στους διεθνείς διπλωματικούς κύκλους με αφορμή τη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν στο Βίλνιους στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ, η οποία θα πραγματοποιηθεί στις 11 και 12 Ιουλίου, για την ουσιαστική βελτίωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων και την επίλυση στο πλαίσιο του εφικτού των προβλημάτων που αποτελούν πηγή έντασης στο Αιγαίο. Το καλό κλίμα το ενισχύει και η φερόμενη ως αποφασισθείσα επανέναρξη συνομιλιών για ΜΟΕ, καθώς και για νέο κύκλο διερευνητικών συνομιλιών με αναβαθμισμένη πολιτική συμμετοχή.

Αυτήν την αισιοδοξία, όμως, δεν την συμμερίζεται στο σύνολό της η ελληνική πλευρά, η οποία διαμηνύει ότι δεν έχει αλλάξει τίποτα από τις «κόκκινες γραμμές» που περιέγραψε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης προχθές στη Βουλή, ότι δηλαδή η μόνη διαφορά με την Τουρκία είναι η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και η ΑΟΖ. Ο πρωθυπουργός είναι αδύνατον να δεσμευθεί τόσο κατηγορηματικά ενώπιον της Βουλής και του λαού για τα συγκεκριμένα θέματα, και να διακινδυνεύσει την αθέτησή τους.

Την ίδια ώρα, διαρρέεται ότι πιθανότατα η επικείμενη συνάντηση θα είναι μια επιβεβαίωση αμοιβαίας πρόθεσης μελλοντικού διαλόγου ή μια αφετηρία άμεσης έναρξής του και τίποτε περισσότερο. Έτσι κι αλλιώς, τα θέματα που θέτουν οι Τούρκοι δεν υπάρχει περίπτωση να γίνουν αποδεκτά από ελληνική κυβέρνηση. Η Ελλάδα και η Τουρκία δεν θα έχουν κανένα πρόβλημα να εντάξουν την επίλυση κάποιων διαφορών, όπως αυτές που αφορούν περιοχές εκμετάλλευσης υποθαλάσσιου πλούτου, σε μία ευρεία σύνοδο με τη συμμετοχή Ε.Ε. και Ηνωμένων Πολιτειών και χωρών της περιοχής, για την Ανατολική Μεσόγειο, που θα δώσει λύσει σε μία δέσμη διαφορών μεταξύ των κρατών της περιοχής.

Το πρόβλημα εδώ έγκειται στο ότι η Τουρκία δεν δέχεται να συμμετάσχει στο ίδιο φόρουμ με την Κύπρο, αλλά αυτό είναι ένα ζήτημα που μπορεί να επιλυθεί με υποχώρηση της Άγκυρας. Την ίδια στιγμή, μπορεί η Ελλάδα να προβαίνει σε κινήσεις που υποδηλώνουν διάθεση απαγκίστρωσης από ζητήματα που προκαλούσαν ένταση κατά το παρελθόν, όπως η διάλυση του καταυλισμού των Κούρδων προσφύγων στο Λαύριο, αλλά δεν είναι διατεθειμένη να προχωρήσει σε υποχωρήσεις που ανατρέπουν ένα status δεκαετιών.

Στην Άγκυρα, πάντως, δεν κρύβουν την ικανοποίησή τους από τις εξελίξεις και ειδικότερα, για την πρόσφατη διάλυση καταυλισμού στο Λαύριο, που οι Τούρκοι θεωρούσαν σαν στρατόπεδο εκπαίδευσης Κούρδων τρομοκρατών και δηλώνουν αισιόδοξοι για τη συνέχεια. Στην Αθήνα υπάρχει σχετική αναμονή για τα μελλούμενα, από τη στιγμή που μόνο ο πρωθυπουργός και πιθανότατα ο κ. Γεραπετρίτης και η κ. Παπαδοπούλου, οι οποίοι αναμένεται να βρίσκονται στο Βίλνιους, γνωρίζουν τι έχει σημειωθεί στο παρασκήνιο, όπου οι διεργασίες σε κατώτερο επίπεδο δεν σταμάτησαν ούτε στιγμή. Μάλιστα, στην Άγκυρα, θεωρείται ότι το «ρολόι ξαναδείχνει ειρήνη» στο Αιγαίο, αναφορικά με την επανεκκίνηση της προσπάθειας ουσιαστικής προσέγγισης των δύο χωρών.

Την ίδια στιγμή, η χώρα μας κάθε άλλο παρά είναι εύκολο να συναινέσει στην επικείμενη έμμεση προσπάθεια αλλαγής της Συνθήκης της Λωζάννης με τη μετονομασία των Στενών σε «Τουρκικά Στενά» ή «Στενά της Τουρκίας». Κατά τις ίδιες πληροφορίες, όμως, η ελληνική κυβέρνηση είναι αποφασισμένη να επιμείνει στη θέση αυτή ως «ένα ανέλπιστο διαπραγματευτικό ατού», ενώ η όποια αλλαγή ονομασίας «δεν συνιστά επί της ουσίας πλήγμα για την Ελλάδα, αφού συνδέεται μεν με την Συνθήκη της Λωζάννης, αλλά πρόκειται καθαρά για γεωγραφικό προσδιορισμό, χωρίς καμία περαιτέρω επιρροή σε ζητήματα της Συνθήκης». Στον αντίποδα,, εάν αρχίζει να αναδιαμορφώνεται η Συνθήκη της Λωζάννης, έστω και με ένα θέμα, όπως η ονομασία των Στενών, τίποτε δεν εγγυάται ότι θα σταματήσει εκεί.