Συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν με ΥΠΕΞ των 6 ναυτικών μιλίων

Η σύνοδος κορυφής του Οργανισμού Βορειοατλαντικού Συμφώνου (ΝΑΤΟ) στην πρωτεύουσα της Λιθουανίας Βίλνιους στις 11-12 Ιουλίου, στην οποία θα συμμετάσχει και ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν, αναμένεται να είναι μία από τις σημαντικότερες συναντήσεις στην ιστορία του ΝΑΤΟ. Ο πόλεμος μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας, οι ευρύτερες γεωπολιτικές εξελίξεις, η ασφάλεια στην Ανατολική και Βόρεια Ευρώπη και η πιθανότητα άμεσης στρατιωτικής εμπλοκής μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ θα είναι τα κύρια θέματα συζήτησης. Θα εξεταστεί επίσης το αίτημα της Σουηδίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ.

Το κύριο εμπόδιο στην επέκταση της ατλαντικής συμμαχίας είναι οι διαπραγματεύσεις του Τούρκου προέδρου Ερντογάν με τις ΗΠΑ για την άρση του βέτο του και την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Ωστόσο, δεν είναι γνωστό ποια είναι τα ανταλλάγματα σε αυτό το «ανατολίτικο παζάρι» ή τι ζητάει η Τουρκία. Η συνάντηση μεταξύ του Αμερικανού προέδρου Τζο Μπάιντεν και του Τούρκου προέδρου Τ. Ερντογάν ήταν “κεκλεισμένων των θυρών”. Ήδη “συζητήθηκαν” οι δεσμεύσεις που θα δώσει ο Αμερικανός πρόεδρος στον πρόεδρο Ερντογάν προκειμένου η Άγκυρα να κάνει υποχωρήσεις στο θέμα της Σουηδίας. Πληροφορίες αναφέρουν ότι θα πρόκειται για ένα μεγάλο “πακέτο” της Δύσης προς την Τουρκία, που ενδεχομένως θα περιλαμβάνει τα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό. Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ δήλωσε ότι η ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ είναι εφικτή και προς το συμφέρον της ασφάλειας της συμμαχίας.

Αν και η Ουκρανία δεν είναι μέλος του ΝΑΤΟ, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο οποίος είναι πιθανό να συμμετάσχει στη Σύνοδο του Βίλνιους, έχει ζητήσει: περισσότερα, βαρύτερα και πιο σύγχρονα όπλα, συμπεριλαμβανομένων πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς, αυτοκινούμενου πυροβολικού μεγάλου διαμετρήματος και αμερικανικής κατασκευής μαχητικά αεροσκάφη F-16. Εν ολίγοις, ο Ουκρανός πρόεδρος ζητά πιο άμεση και ενεργή συμμετοχή των δυνάμεων του ΝΑΤΟ σε πολεμικές επιχειρήσεις δίπλα στα ουκρανικά στρατεύματα. Και το ΝΑΤΟ αναμένεται να αποφασίσει να επεκτείνει τη βοήθεια προς την Ουκρανία “για όσο διάστημα χρειαστεί”, σύμφωνα με τα λόγια του Γενικού Γραμματέα της Συμμαχίας Γενς Στόλτενμπεργκ.

Η Ελλάδα ήταν μία από τις πρώτες χώρες του ΝΑΤΟ που ενίσχυσε τις ουκρανικές δυνάμεις με πυρομαχικά και τεθωρακισμένα οχήματα μάχης και η Αλεξανδρούπολη αποτελεί στρατηγική βάση για τη μεταφορά στρατευμάτων του ΝΑΤΟ και στρατιωτικού εξοπλισμού κάθε είδους στην Ουκρανία. Η χώρα μας συμμετέχει ενεργά στρατιωτικά στον πόλεμο μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ. Στο πλαίσιο της εθνικής στρατηγικής της ελληνικής κυβέρνησης, ζητείται ισχυρή ελληνική διπλωματική και στρατιωτική παρουσία στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ. Εικάζεται ότι αυτό θα αυξήσει την πιθανότητα υποστήριξης από την πλευρά της ΕΕ και του ΝΑΤΟ σε περίπτωση κλιμάκωσης της έντασης με την Τουρκία, χωρίς να αποκλείεται και η στρατιωτική εμπλοκή.

Στο Βίλνιους έχει προγραμματιστεί ελληνοτουρκική σύνοδος κορυφής. Από ελληνικής πλευράς, ο πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης θα ηγηθεί της Συνόδου Κορυφής. Θα ηγηθεί ο πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης και θα συμμετάσχουν ο υπουργός Εξωτερικών Γ. Γεραπετρίτης και ο υπουργός Άμυνας Νίκος Δένδιας. Της τουρκικής αντιπροσωπείας θα ηγηθεί ο πρόεδρος Τ. Ερντογάν και θα περιλαμβάνει τον υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν (διπλωμάτη και πρώην επικεφαλής της ΜΙΤ που δραστηριοποιείται στη Θράκη) και τον υπουργό Άμυνας Γιασάρ Γκιουλέρ (πρώην στρατιωτικό διοικητή της Τουρκίας).

Η ατζέντα των συνομιλιών δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί. Ωστόσο, η Αθήνα και η Άγκυρα θα παρουσιάσουν τις αντίστοιχες θέσεις τους στη διάσκεψη του Βίλνιους. Καθώς όμως οι θέσεις αυτές είναι εκ διαμέτρου αντίθετες, για να υπάρξει γόνιμος διάλογος, θα πρέπει ο ένας από τους δύο να κάνει παραχωρήσεις σε σημεία που (λανθασμένα) θεωρούνται σχετικά ανώδυνα. Είναι γνωστό ότι οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ επιδιώκουν αμοιβαίες παραχωρήσεις. Πολλά θα εξαρτηθούν από τη συνάντηση του Μπάιντεν με τον Ερντογάν.

Το κυπριακό ζήτημα μάλλον δεν θα συζητηθεί στο Βίλνιους. Επισήμως, το Κυπριακό δεν θεωρείται ελληνοτουρκική διαφορά, διότι η Κυπριακή Δημοκρατία είναι ανεξάρτητο κράτος. Ωστόσο, όπως και να διαβάζει κανείς την ιστορία, τον Ιούλιο-Αύγουστο του 1974, ο κυπριακός Ελληνισμός βίωσε την τραγωδία της εισβολής του Αττίλα Α΄ και Β΄, για την οποία ευθύνεται σε μεγάλο βαθμό η Ελλάδα. Οι αμαρτίες του ελληνικού κράτους σε σχέση με την Κύπρο δεν πρόκειται να εξαφανιστούν. Γι’ αυτό και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις παρακάμπτεται η συζήτηση του κρίσιμου ζητήματος της συνεχιζόμενης κατοχής του κυπριακού εδάφους από την Τουρκία. Ωστόσο, υπάρχουν κάποιες εξελίξεις που προμηνύουν τα χειρότερα. Το ΝΑΤΟ, με τη σύμφωνη γνώμη της Ελλάδας, “έσβησε” από το χάρτη την Κυπριακή Δημοκρατία, κυρίαρχο κράτος και μέλος του ΟΗΕ και της ΕΕ: στον επιχειρησιακό χάρτη του ΝΑΤΟ, η Κύπρος, όπως ζήτησε η Τουρκία, θα προσδιορίζεται με συντεταγμένες!

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης αναφέρθηκε στο εθνικό θέμα από το βήμα της Βουλής κατά την ανάγνωση των προγραμματικών δηλώσεων. Έστειλε το πρώτο του μήνυμα στην Τουρκία, τονίζοντας ότι η Ελλάδα θα υπερασπιστεί τις “εθνικές κόκκινες γραμμές” της.

‘Για την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ, τη μοναδική μας διαφορά με την Τουρκία’, είπε ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ‘η θέση μας είναι αμετακίνητη προς μια διευθέτηση στο Δικαστήριο της Χάγης με βάση το διεθνές δίκαιο και το Δίκαιο της Θάλασσας’. Ωστόσο, η Τουρκία δεν έχει υπογράψει το Δίκαιο της Θάλασσας (1982). Εφαρμόζει το Δίκαιο της Θάλασσας στη Μαύρη Θάλασσα, αλλά όταν πρόκειται για την αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Αιγαίου, επικαλείται τη Συνθήκη της Λωζάνης, η οποία ορίζει τα σύνορα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Βέβαια, υπάρχει και ένα ερώτημα: θα αποδεχθεί η Ελλάδα την απαίτηση της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ να δοθεί στα Δαρδανέλια η διπλή ονομασία “τουρκικό έδαφος” και ο σημερινός διεθνής προσδιορισμός; Αντιλαμβάνονται τα Υπουργεία Εξωτερικών και Άμυνας (διπλωμάτες και στρατιωτικοί) τις συνέπειες της άκριτης αποδοχής της τουρκικής διεκδίκησης του στενού, η οποία πιθανότατα θα οδηγήσει σε αναθεώρηση των διεθνών συνθηκών; Ένα τελευταίο σημείο. Ο Υπουργός Εξωτερικών είναι ο Έκτακτος και Πληρεξούσιος Πρέσβης του Πρωθυπουργού, Γιώργος Γεραπετρίτης, Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου, ο οποίος σκοπίμως “συγχέει” σύνορα και εθνική κυριαρχία, με την “κόκκινη γραμμή” για την κυβέρνηση να είναι τα έξι ναυτικά μίλια.