Η υποχώρηση Ερντογάν και τα F – 16

Είναι προφανές πως η Τουρκία αναδιπλώθηκε. Αφού η Σουηδία αντιμετώπισε πιο αποφασιστικά την τρομοκρατία και το PKK και αφού η Στοκχόλμη δεσμεύτηκε να υποστηρίξει την ένταξη της Άγκυρας, η Τουρκία συμφώνησε με την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.

Η συμφωνία τερματίζει την εκκρεμότητα της διεύρυνσης του ΝΑΤΟ και διασώζει τη συμμαχία από το τέλμα, ενώ παρέχει διέξοδο στον Ερντογάν από το αδιέξοδο που συχνά προκαλούσε λειτουργώντας ως δούρειος ίππος του Πούτιν.

Στην ουσία, αυτό σημαίνει ότι η Τουρκία υποχωρεί χωρίς να πάρει κάτι πιο ουσιαστικό από μια γενική δέσμευση της Σουηδίας να υποστηρίξει την ένταξη ενός από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ.

Επόμενος σταθμός είναι η σημερινή συνάντηση του προέδρου Ερντογάν με τον πρόεδρο Μπάιντεν. Όπως δήλωσε ο Πρόεδρος Μπάιντεν στο CNN, θα επιβεβαιωθεί η υποστήριξη του Λευκού Οίκου για την παροχή μαχητικών αεροσκαφών F-16.

Το μόνο που μένει να δούμε είναι πώς θα εξελιχθούν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ του Προέδρου Μπάιντεν και του Κογκρέσου και σε ποιο βαθμό ο Λευκός Οίκος θα προσπαθήσει να πιέσει και να παρακάμψει τα βέτο του γερουσιαστή Μενέντεζ και των Ελληνοαμερικανών βουλευτών.

Τώρα που ο Ερντογάν έδωσε το πράσινο φως για την επέκταση της Σουηδίας, θα είναι εύκολο για τον Μπάιντεν να πιέσει το Κογκρέσο να εγκρίνει την πώληση μαχητικών αεροσκαφών. Και αυτό διότι η Τουρκία είναι ζωτικής σημασίας για την άμυνα των συμμάχων της και επιμένει ότι χωρίς εκσυγχρονισμό του στόλου της θα αποδυναμώσει τους συμμάχους της. Επιπλέον, η εξάλειψη των παραβιάσεων στο Αιγαίο τους τελευταίους μήνες αποσκοπεί ακριβώς στη συστηματική καλλιέργεια αυτής της εικόνας μιας φιλειρηνικής Τουρκίας.

Οι διαπραγματεύσεις της Τουρκίας με την Ουάσιγκτον αρχίζουν τώρα να αποκτούν συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Από τη μία πλευρά, ο Λευκός Οίκος έχει την υποχώρηση της Άγκυρας στο θέμα της διεύρυνσης και το “καρότο” των F-16, και από την άλλη, ένα Κογκρέσο που θέτει ως όρο με επιστολή έξι γερουσιαστών να μην χρησιμοποιηθούν αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη για επιθετικές ενέργειες εναντίον της Ελλάδας.

Ωστόσο, το γεγονός ότι η Άγκυρα έδωσε το πράσινο φως στο Βίλνιους δεν αναιρεί το γεγονός ότι η Τουρκία, ένας σημαντικός γεωπολιτικός κρίκος για την άμυνα της Δύσης, παραμένει ένας προβληματικός εταίρος. Μέχρι το τέλος, η Τουρκία είχε ελάχιστη συμπάθεια για την αντιληπτή ρωσική απειλή και προσπάθησε να χρησιμοποιήσει την αυξανόμενη συμμαχία προς όφελός της. Χωρίς υπερβολή, ο πρόεδρος Ερντογάν και η κυβέρνησή του δεν θεωρούν (και ποτέ δεν θεώρησαν) ότι τα μείζονα ευρωπαϊκά και παγκόσμια προβλήματα ασφάλειας που προκλήθηκαν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είναι δικό τους πρόβλημα.

Η ρωσική επίθεση δεν είναι μια περιφερειακή αναταραχή όπως σε πολλές άλλες χώρες. Έχει προκαλέσει ένα μεγάλο ρήγμα στο μεταψυχροπολεμικό σύστημα, έχει διαταράξει τις σχέσεις της Ρωσίας με τη Δύση και οι προοπτικές παραμένουν δυσοίωνες.

Και στο Βίλνιους, η Τουρκία εμφανίστηκε με μια εντελώς συναλλακτική λογική. Αυτό που επιδίωξε η Τουρκία ήταν μια διαπραγμάτευση υπό την προϋπόθεση της παροχής F-16. Βέβαια, εκτός από τη σειρά παραχωρήσεων που απαίτησε από τη Στοκχόλμη, έθεσε ως όρο και τη συμφωνία της στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Αυτή η διαπραγματευτική στρατηγική υπονομεύτηκε από το γεγονός ότι η Ουάσινγκτον έθεσε “προληπτικά” και ανοιχτά ως προϋπόθεση για τη χορήγηση των F-16 την άρση της αντίθεσης της Τουρκίας στην ένταξη της Σουηδίας (συνέντευξη του Μπάιντεν στο CNN την παραμονή της συνόδου κορυφής).

Μετά τα χθεσινοβραδινά γεγονότα, η ένταξη της Σουηδίας θα επιτρέψει στη Συμμαχία να ολοκληρώσει γρήγορα την αμυντική της ασπίδα κατά της ρωσικής απειλής στην ευρωπαϊκή περιοχή από την Αρκτική μέχρι τη νοτιοανατολική Ευρώπη και τη Μεσόγειο, στέλνοντας ένα ισχυρό μήνυμα στη Μόσχα ότι ο αναθεωρητισμός της έχει τα αντίθετα αποτελέσματα. Με άλλα λόγια, θα ενίσχυε τη δυτική συνοχή σε θεσμικό, πολιτικό και στρατηγικό επίπεδο. Αυτή η “ανασφάλεια” δεν θα μπορούσε να αντέξει τη νέα αποσταθεροποίηση στη Μεσόγειο.

Μεγάλη σημασία έχει τώρα η συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν την Τετάρτη. Δεν υπάρχει κανένας λόγος για τον οποίο η Αθήνα δεν θα πρέπει να προσβλέπει σε ένα θετικό αποτέλεσμα από αυτή τη συνάντηση. Ακόμη και αν δεν έχει υψηλές προσδοκίες, είναι τουλάχιστον πρόθυμη να συμμετάσχει ενεργά στη διαδικασία.