Ο ελληνοτουρκικός διάλογος και τα όριά του

Είναι αλήθεια ότι, παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα και η Τουρκία βρίσκονταν στα πρόθυρα του πολέμου, η ελληνική κοινωνία συσπειρώθηκε για να υπερασπιστεί ακλόνητα την ακεραιότητα του κράτους και απέρριψε τις κραυγές για “ολοκληρωτικές διαπραγματεύσεις”. Παράλληλα, η καθολική συμμετοχή στην υπεράσπιση των συνόρων του Έβρου την άνοιξη του 2020 και η εμφανής υπεροχή των ελληνικών δυνάμεων στο Αιγαίο το καλοκαίρι του ίδιου έτους κατέστησαν σαφές στους Τούρκους ότι μια ελληνοτουρκική σύγκρουση θα μπορούσε να έχει τρομακτικές και καταστροφικές συνέπειες. Οι συνεχείς λεκτικές επιθέσεις του Ερντογάν κατά της Ελλάδας όχι μόνο δεν απέτυχαν να αποτρέψουν, αλλά εξόργισαν και ατσάλωσαν την ελληνική κοινή γνώμη. Και ταυτόχρονα, διέλυσε τις όποιες ψευδαισθήσεις για τη δυνατότητα ελληνοτουρκικής συνεννόησης.

Ακολούθησαν μεγάλοι σεισμοί και ανθρωπιστικές τραγωδίες στην ανατολική Τουρκία και τη Συρία. Ο αντίκτυπος στην Τουρκία ήταν τεράστιος, αλλά και η κινητοποίηση της ελληνικής κοινής γνώμης και των κρατικών δομών για την παροχή βοήθειας στους σεισμοπαθείς. Τόσο η υλική καταστροφή που υπέστη η Τουρκία όσο και η ελληνική στάση απέναντί της κατέστησαν αδρανή την ψυχολογία της αντιπαράθεσης.

Η «διπλωματία των σεισμών» συνεχίζεται. Παναγιωτόπουλος και Ακάρ συνεργάζονται στις σεισμόπληκτες περιοχές της Τουρκίας.

Αντίθετα, προέκυψε ένα άλλο σενάριο: μια «συνεννόηση» μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας στο πλαίσιο της συναισθηματικής προσέγγισης των δύο λαών. Το σενάριο αυτό κινείται από τρία μέρη. Το πρώτο είναι οι Σύμμαχοι, οι οποίοι θέλουν να επανασυνδεθούν με την Τουρκία, που έχει αποτραβηχτεί από τη Δύση και περιπλανιέται προς την Ευρω-Ασία. Η Τουρκία έχει ήδη δείξει την προθυμία της να επανασυνδεθεί, αποδεχόμενη, για παράδειγμα, την υποψηφιότητα της Φινλανδίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ. Δεύτερον, η ίδια η Τουρκία. Η Τουρκία δεν έχει εγκαταλείψει τα επεκτατικά της σχέδια στο Αιγαίο, αλλά διερευνά τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει άλλες μεθόδους, καθώς ο εκφοβισμός της απέτυχε. Τρίτον, υπάρχει μια σχολή σκέψης εντός της Ελλάδας που υποστηρίζει την ελληνοτουρκική συνεννόηση με κάθε κόστος, ακόμη και με το κόστος της παραχώρησης κυριαρχίας στην Τουρκία.

Πρόκειται, βέβαια, για ένα αδιέξοδο στο οποίο ορισμένοι κύκλοι δείχνουν έτοιμοι και πρόθυμοι να συρθούν. Η Ελλάδα φυσικά και θέλει να μιλήσει και να διαπραγματευτεί, φυσικά και θέλει σχέσεις καλής γειτονίας, φυσικά και θέλει ασφάλεια και σταθερότητα. Η ιδέα να κερδηθεί η ειρήνη με την παραμικρή παραχώρηση είναι αφελής και θυμίζει τον άτυχο Βρετανό πρωθυπουργό Νέβιλ Τσάμπερλεϊν: στη Σύνοδο του Μονάχου το 1938, ο Τσάμπερλεϊν πίστεψε ότι είχε πείσει τον Χίτλερ με την παραχώρηση της Σουηδίας και επέστρεψε στο Λονδίνο περιχαρής, δηλώνοντας στα πλήθη: «Θα φέρω την ειρήνη!», δήλωσε. Το τι επακολούθησε είναι γνωστό σε όλους.