Προς ανατροπή των παγκόσμιων μπλοκ ισχύος;

Μεταξύ των πολλών πραγμάτων που βλέπουμε σήμερα είναι η παρακμή και η πτώση των μεγάλων δυνάμεων. Αυτό ισχύει για την Ευρώπη ως οντότητα που βρίσκεται σε ασταθή βάση, αλλά ισχύει επίσης και για τις ΗΠΑ, οι οποίες βρίσκονται σε παρακμή και αρχίζουν να χάνουν τον κυρίαρχο ρόλο τους στον κόσμο. Τους τελευταίους τρεις αιώνες, η Δύση είχε φτάσει να κυριαρχεί σχεδόν σε κάθε γωνιά του πλανήτη. Αλλά γύρω στην αλλαγή της χιλιετίας, η ιστορία πήρε ξαφνικά μια στροφή προς την αντίθετη κατεύθυνση. Αντιμέτωπη με οικονομική στασιμότητα και βαθιές εσωτερικές διαιρέσεις, η Δύση βρέθηκε ξαφνικά αντιμέτωπη με μια διαδικασία ταχείας παρακμής.

Για τους ιστορικούς, μια τέτοια δραματική άνοδος και πτώση μιας μεγάλης δύναμης δεν είναι πρωτοφανής. Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ακολούθησε ομοίως μια περίοδο θεαματικής ανόδου και πολιτικής ζωτικότητας, ακολουθούμενη από μια τραγική παρακμή και σχεδόν πλήρη κατάρρευση. Τι μας λέει η πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας για την παρακμή της Δύσης σήμερα; Στο βιβλίο τους Why Empires Fall, ο ιστορικός Peter Heather και ο οικονομολόγος John Rapley αξιοποιούν την εμπειρία του παρελθόντος για να εξηγήσουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η σύγχρονη Δύση, τις κρίσεις της και τι ακριβώς μπορεί να γίνει για την επιτυχή αντιμετώπισή τους.

Υπάρχουν πολλοί παραλληλισμοί μεταξύ του τότε και του σήμερα. Δύο στοιχεία έρχονται αμέσως στο μυαλό: η εισβολή των βαρβάρων που οδήγησε στην τραγική ήττα του αυτοκρατορικού στρατού στη μάχη της Πύλης του Αδριανού το 399 και η παρακμή και η υποβάθμιση της κοινωνίας στον παλαιό ρωμαϊκό κόσμο. Αυτά τα δύο φαινόμενα θυμίζουν τουλάχιστον πολλά σύγχρονα γεγονότα που οδηγούν τους ανθρώπους. Πολλά πράγματα δεν είναι πλέον τα ίδια και η γενική τάση είναι προς την υποβάθμιση του ορθολογισμού παρά προς την αποκατάστασή του. Η σύγχρονη κουλτούρα της αφύπνισης, η κουλτούρα των δικαιωμάτων και η ραγδαία εξέλιξη της πολιτικής ορθότητας έχουν οδηγήσει πολλούς δυτικούς θεσμούς σε αδιέξοδο χωρίς θεμέλια και στήριξη, με πολλές νέες έννοιες να κυριαρχούν και να απειλούν την κατάρρευση πολλών παραδοσιακών εννοιών. Οι αμφιβολίες για την ιστορία, η άρνηση του παρελθόντος και των αξιών που οικοδόμησαν αυτή τη δυτική κοινωνία έχουν αποδυναμώσει την κοινωνική συνοχή και έχουν οδηγήσει σε απρόβλεπτες ανατροπές. Οι συνέπειες είναι ανάμεικτες και η πολιτική πορεία αβέβαιη και απρόβλεπτη. Η εισροή χιλιάδων απρόβλεπτων μεταναστευτικών κυμάτων από το νότο και την ανατολή προκαλεί επίσης σοβαρές εσωτερικές εντάσεις, με τις παραδοσιακές αντιλήψεις και αξίες να αμφισβητούνται και να συγκρούονται με νέες δύσκολες κοινωνικές συμπεριφορές. Ρεύματα νεαρών μουσουλμάνων μεταναστών εισέρχονται στα σύνορα της Ευρώπης φωνάζοντας «Αλλάχ Ακμπάρ», απειλώντας τα αυτιά της Δύσης, και χιλιάδες άλλοι από την Ανατολική Αμερική περνούν τα σύνορα των ΗΠΑ, αλλάζοντας την τοπική δημογραφική σύνθεση, αν και το τελικό αποτέλεσμα είναι άγνωστο.

Από το 339 έως το 1998, ο κύκλος ζωής της αυτοκρατορίας φαίνεται να έχει σπείρει τους σπόρους της αναπόφευκτης πτώσης της. Είναι σαφές ότι η εποχή της δυτικής παγκόσμιας κυριαρχίας έχει φτάσει στο τέλος της. Τι μέλλει γενέσθαι;