Ο ΣΥΡΙΖΑ σε σταυροδρόμι

Ο Αλέξης Τσίπρας προσέφερε με την παραίτησή του μια ευκαιρία για την ανασυγκρότηση του ΣΥΡΙΖΑ» είπε σε συνέντευξή του ο πρωθυπουργός συμπληρώνοντας ότι μετά από μια τέτοια διαδικασία τα κόμματα βγαίνουν συνήθως ή πιο δυνατά ή αποδυναμωμένα. Αυτό είναι ακριβώς το στοίχημα που καλούνται να κερδίσουν τα στελέχη της Κουμουνδούρου αποδεικνύωντας ότι μπορούν να ξανασταθούν όρθια στο πολιτικό σκηνικό και χωρίς την παρουσία του ανθρώπου που κρατούσε στα χέρια του το τιμόνι της παράταξης τα τελευταία 15 χρόνια. Ένα εγχείρημα που μόλις πριν λίγο καιρό έμοιαζε να προσεγγίζει τα όρια της επιστημονικής φαντασίας ακόμα και για τον ίδιο τον Τσίπρα («ο άνθρωπος που θα γερνούσε πρωθυπουργός») μπήκε βίαια μπροστά εξ αιτίας της καταλυτικής ετυμηγορίας της κάλπης.

Το να κερδίσεις το στοίχημα της αναδιάρθρωσης δεν είναι εύκολο. Η παραίτηση του Αλέξη Τσίπρα έβαλε οριστικά τέλος στις φιλοδοξίες του για μια δεύτερη φορά αριστερά Αυτός ήταν, άλλωστε, ο βασικός λόγος που τον οδήγησε στην απόφασή του. Η εσωκομματική κατάσταση γίνεται όλο και πιο σύνθετη και η τάση που διαμορφώνεται είναι η αναδιοργάνωση στελεχών διαφορετικής πολιτικής και ιδεολογικής προέλευσης (αριστεροί, πασοκογενείς κ.λπ.) σε προσωπικές ομάδες με μοναδικό στόχο την κατάκτηση της ηγεσίας του κόμματος. Σε συνθήκες ήττας, η ετερογένεια έχει διαλυτικό αποτέλεσμα και μπορεί να αποβεί μοιραία για το ενοποιητικό αποτέλεσμα.

Αυτή η εικόνα της ανομοιογένειας έχει δοθεί μέχρι στιγμής τόσο από τη διαδικαστική συζήτηση για το χρόνο εκλογής της νέας ηγεσίας (που δεν είναι τίποτα περισσότερο από διαδικαστικό) όσο και από τον τρόπο με τον οποίο υποβάλλονται οι υποψηφιότητες, τόσο εντός όσο και εκτός της κεντρικής επιτροπής, οι οποίες επεξεργάζονται στο τέλος αυτής της εβδομάδας. Αυτό που έχουν κοινό όλες οι υποψηφιότητες είναι ότι δεν υπάρχει συνολική αιτιολόγηση για τις βαριές ήττες. Αντίθετα, αναφέρονται αποσπασματικά σε επιμέρους αιτίες, με κύριο στόχο να επιρρίψουν ευθύνες στους αντιπάλους της ηγεσίας. Άλλωστε, όλοι επαινούν τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, ο οποίος παραιτήθηκε λόγω της βαριάς ήττας, αλλά αυτό δεν δικαιολογεί τη βαριά ήττα ούτε αφήνει περιθώρια για ουσιαστική αυτοκριτική. Δεν είναι τυχαίο ότι ο πρώην πρόεδρος έπεσε στο κενό από αυτή τη διαδικασία και την προτεινόμενη επιλογή του διαδόχου του.

Η Έφη Αχτσιόγλου ανακοίνωσε για πρώτη φορά την υποψηφιότητά της σαν να ήταν έτοιμη εδώ και καιρό και φαίνεται να πιστεύει ότι η εκλογή της είναι σχεδόν δεδομένη. Η μοναχική παρουσία της στο πάνελ κατά την ανακοίνωση της υποψηφιότητάς της για την ηγεσία του κόμματος, η αμφισβήτηση των οργανωτικών τάσεων, η επανάληψη κενών περιεχομένου λέξεων όπως είμαστε με την πλειοψηφία και με τη Δεξιά", οι επαναλαμβανόμενες αυτάρεσκες αναφορές της όπως "η υποψηφιότητά μου είναι για την κοινωνία και την Ελλάδα και άλλες είναι συμβολικές, αλλά δείχνουν ότι είναι αποφασισμένη να είναι ο Αλέξης αντί του Αλέξη. Άλλωστε, η ευρεία διακομματική της υποστήριξη δείχνει ότι ένα μεγάλο μέρος της σημερινής κομματικής βάσης αναζητά έναν αντί – Τσίπρα και όχι ένα σύγχρονο και πειστικό αφήγημα διαφορετικό από αυτό που οδήγησε στην εκλογική της κατάρρευση.

Αντίθετα, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος έχει αναδειχθεί σε σύμβολο αριστερής ιδεολογίας και συλλογικότητας. Μέχρι στιγμής, ήταν ο μόνος που μίλησε για  συνέχεια και τομή  και ο μόνος που ασχολήθηκε, έστω και σε γενικές γραμμές, με το θέμα του λαϊκισμού της προηγούμενης ηγεσίας και τόλμησε να διαφωνήσει μαζί του. Δεν ανέφερε όμως ούτε μια λέξη για τις πολιτικές που έφεραν τη χώρα στα πρόθυρα της χρεοκοπίας και της εξόδου από την ΕΕ, πόσο μάλλον να τις θεωρήσει βαριά ευθύνη. Αντίθετα, οι δηλώσεις του ότι ;ο ΣΥΡΙΖΑ πρέπει να πείσει τον κόσμο με τις θέσεις του και ότι αυτές οι θέσεις πρέπει να είναι η ηγεμονία της κοινωνίας και αυτές οι θέσεις πρέπει να είναι ξανά στην εξουσία μάλλον δεν προϊδεάζουν για μια ουσιαστική τομή στην πολιτική σε περίπτωση νίκης της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Η υποψηφιότητα του Νίκου Παππά καταδεικνύει το μέγεθος της ζημιάς που προκάλεσε στη χώρα και την κοινωνία η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την ομιλία του στην ΚΕ, στην οποία ζήτησε "να ξαναχτίσουμε την εκλογική συμμαχία του 2015 μεταξύ μισθωτών και μεσαίας τάξης που μας έφερε στην εξουσία". Θα πρέπει να ξέχασε ότι η μόνη συμμαχία που έφερε τους ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ στην εξουσία ήταν η συμμαχία μεταξύ της αγανακτισμένη  ακροδεξιάς και των λαϊκιστών από τα ανώτερα και κατώτερα στρώματα και ότι ήταν ο υπουργός της κυβέρνησης υπεύθυνος για την προσπάθεια ελέγχου της τηλεοπτικής ενημέρωσης των πολιτών. Πώς ανέχονται τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ το γεγονός ότι ένας πρώην υπουργός της δικής τους κυβέρνησης, ομόφωνα καταδικασμένος για κατάχρηση εξουσίας, διεκδικεί τη θέση του αρχηγού του κόμματός τους και κατ  επέκταση του πρωθυπουργού της χώρας;

Η συζήτηση για την υποψηφιότητα Πολάκη, είτε κατατεθεί τελικά είτε όχι, επιβεβαιώνει με τον πιο επίσημο τρόπο την άρρηκτη σχέση του ΣΥΡΙΖΑ με τον χυδαίο λαϊκισμό. Πρόκειται για έναν δεσμό που έχει σφυρηλατηθεί επί τόσα χρόνια, ώστε ακόμη και όταν ο Αλέξης Τσίπρας προσπάθησε να διακόψει αυτή τη σχέση στις τελευταίες εκλογές, αναγκάστηκε να αναδιπλωθεί υπό την πίεση του λαϊκισμο  Ο Παύλος Πολάκης δεν διεκδικεί την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ. Εμφανιζόμενος διαρκώς στην επικαιρότητα, θέλει να καταστήσει σαφές στον επόμενο και στον μεθεπόμενο πρόεδρο ότι αυτός κάνει κουμάντο και ότι κανείς δεν μπορεί να τον αγγίξει.

Ο Στέφανος Τζουμάκας έθεσε επίσης υποψηφιότητα για την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ στην ΕΛ. Μπορεί να ήταν σοφότερο αν η σιωπήπου είπε σε τηλεοπτικό συνεντευκτή το βράδυ των εκλογών είχε εφαρμοστεί και στον ίδιο. Η εσωκομματική διαδικασία για την εκλογή νέου προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ αφορά τα μέλη του κόμματος και τα στελέχη τους. Αυτό που αφορά την κοινωνία και τη χώρα είναι οι πολιτικές που θα αποφασίσει η νέα ηγεσία και το αφήγημα που θα πει στους πολίτες. Το αν αυτό το αφήγημα θα βασίζεται στην αυτοκριτική και την ευθύνη για το παρελθόν, αλλά ταυτόχρονα θα είναι επιτακτικό για το μέλλον, εξαρτάται από το αν ο ΣΥΡΙΖΑ θα απευθυνθεί στους πολλούς  ή αν η συζήτηση θα περιοριστεί και πάλι σε ένα στενό κύκλο στελεχών μακριά από τις ανησυχίες και τα προβλήματα της κοινωνίας.