Χάγη τέλος;

Η συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν στο Βίλνιους, στις 13 Ιουλίου 2023, στο περιθώριο της Διάσκεψης του ΝΑΤΟ, και οι δηλώσεις του Έλληνα πρωθυπουργού, στις 14 Ιουλίου, πως η Ελλάδα θα ήταν διατεθειμένη να προβεί σε υποχωρήσεις προκειμένου να υποχρεώσει την Τουρκία να προχωρήσει σε προσφυγή στη Χάγη, με αποκλειστικό θέμα τον ορισμό της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών, άνοιξε και πάλι – μάλλον εκ του μη όντος –, μια μεγάλη συζήτηση για τη δυνατότητα μιας λύσης των διαφορών μας με την Τουρκία, τουλάχιστον σε αυτό το βασικό πεδίο. Ωστόσο, ακόμη και αν η Ελλάδα έκανε παραχωρήσεις στο Καστελόριζο, όπως φημολογείται, η Τουρκία δεν θα υποχωρούσε και πάλι από τις βασικές της διεκδικήσεις και δεν θα ήταν διατεθειμένη να δεχτεί οποιαδήποτε διευθέτηση. Και τούτο γιατί κάτι τέτοιο θα σήμαινε πλήρη ανατροπή της στρατηγικής της Τουρκίας και απεμπόληση τουρκικών πολιτικών συμφερόντων δεκαετιών.

Κάτι τέτοιο θα σήμαινε μια κυριολεκτικά επαναστατική αλλαγή της τουρκικής πολιτικής, σύμφωνα με την οποία ο λύκος θα γινόταν αρνάκι και θα έθετε ένα τέλος στη στρατηγική της καθυπόταξης της Ελλάδας και της Κύπρου, την οποία ακολουθεί μετά το 1974, όταν εισέβαλε στην Κύπρο και άρχισε τις παραβιάσεις στο Αιγαίο. Θα σηματοδοτούσε μια κυριολεκτική μετάλλαξη, ανάλογη με εκείνη που πραγματοποίησε η Γερμανία μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν αποφάσισε να μετατρέψει τη στρατιωτική ισχύ σε ήπια ισχύ, κατ’ εξοχήν οικονομική. Όμως η Γερμανία υποχρεώθηκε να κάνει κάτι τέτοιο αφού είχε χάσει δύο παγκοσμίους πολέμους και είχε διαμελιστεί από τους συμμάχους.

Η σημερινή Τουρκία του Ερντογάν όχι μόνο δεν έχει χάσει ποτέ πόλεμο, αλλά αντίθετα έχει πετύχει στρατηγικές νίκες τα τελευταία χρόνια. Έχει καταστείλει τους Κούρδους μέσα και γύρω από τη χώρα της, στη Συρία και το Ιράκ, έχει επεκτείνει την επιρροή της στη Λιβύη και την Αφρική, διατηρεί υπό παράνομη κατοχή το 37% της Κύπρου και βομβάρδισε το Ναγκόρνο- Καραμπάχ. Πρόσφατα, ο Ερντογάν κέρδισε τις εκλογές με βάση τις πολιτικές του αποκλεισμού, καθιστώντας τους Γκρίζους Λύκους σημαντική πολιτική δύναμη και κύριο σύμμαχό του.

Η Τουρκία έχει δημιουργήσει μια ισχυρή στρατιωτική βιομηχανία και μας απειλεί με πυραύλους. Έχει αναγκάσει τις δυτικές χώρες να ανέχονται μια «ειδική σχέση» με τη Ρωσία, στην οποία δεν έχει επιβάλει κυρώσεις, και απειλεί απροκάλυπτα το ΝΑΤΟ με τη Φινλανδία και τη Σουηδία εδώ και σχεδόν ένα χρόνο. Μοιάζει λοιπόν έστω και στο ελάχιστο με τη Γερμανία του 1945, όταν αποφάσισε το εμπόριο αντί για τον πόλεμο; Ο Ερντογάν θέλει και πόλεμο και εμπόριο. Άλλωστε, ένας άλλος λόγος που εμποδίζει τον εκδημοκρατισμό είναι η παρουσία των Κούρδων, όπως ακριβώς υπήρχαν οι Έλληνες και οι Αρμένιοι πριν από το 1922. Αυτό συμβαίνει γιατί σε κάθε προσπάθεια εκδημοκρατισμού, οι Κούρδοι επανεμφανίζονται. Δικτατορία και πάλι δικτατορία, λοιπόν.

Οι μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις σε ανώτατο επίπεδο με την Τουρκία θα είναι το σημαντικότερο πολιτικό και διπλωματικό της όπλο, αν δεν υπάρξει σύντομα συμφωνία για να προσφύγει στη Χάγη. Ενώ η οικονομική κατάσταση επιδεινώνεται και οι Ρώσοι φίλοι της παραπαίουν στην Ουκρανία, η Τουρκία ανακτά τις απομονωμένες σχέσεις της με τη Δύση, ανοίγει το δρόμο για τις παραχωρήσεις των F16, αποδυναμώνει όσους τις απορρίπτουν, όπως είναι η περίπτωση του Μενέντεζ, ανοίγει το δρόμο για το μεγάλο δάνειο του ΔΝΤ που υποσχέθηκε ο Μπάιντεν στον Ερντογάν και προωθεί την τελωνειακή ένωση με την ΕΕ, μεταξύ άλλων. Δεν είναι μυστικό ότι η Ελλάδα δέχεται πιέσεις από τις ΗΠΑ και τη Γερμανία να έχει πιο ήπιες σχέσεις με την Τουρκία στο Αιγαίο και η παραχώρηση των F35 είναι πιθανό να συνδέεται με «καλούς τρόπους» προς τον Ερντογάν.

Αυτό είναι κατανοητό, αλλά όλα έχουν ένα όριο. Οι σύμμαχοι θα πρέπει να θέσουν στο τραπέζι το Κυπριακό, το θέμα των Τούρκων του Λιβάνου και όλα τα συναφή ζητήματα και να καταστήσουν σαφές ότι δεν μπορούν να συμμετέχουν σε ατέρμονα παζάρια με την Τουρκία χωρίς συγκεκριμένα αποτελέσματα, προς όφελος μόνο του Ερντογάν. Θα συμμετάσχει στις παράλληλες συνεδριάσεις της διάσκεψης του ΝΑΤΟ, αλλά όχι στη μακροπρόθεσμη εξαπάτηση. Και πάντως, η Τουρκία δεν δείχνει διατεθειμένη να προσφύγει μαζί με την Ελλάδα στη Χάγη.