Εμπρησμός από αμέλεια και νομοθετικό πλαίσιο

Η αντικειμενική παραδοχή είναι ότι μέχρι τώρα «η κατάσταση ελέγχεται», αν και διαπιστώθηκαν ελλείψεις σε ανθρώπους και μέσα, ενώ υπήρξαν και προβλήματα συντονισμού των αρμοδίων φορέων. Η μεγαλύτερη απόδειξη είναι οι πυρκαγιές που καίνε από την περασμένη Δευτέρα και μάλιστα στην Αττική, δηλαδή εκεί όπου υπάρχουν συγκεντρωμένα τα περισσότερα πυροσβεστικά μέσα, καταστρέφοντας περιουσίες και τα τελευταία δάση.

Η επιλογή της κυβέρνησης να δώσει προτεραιότητα στην προστασία της ανθρώπινης ζωής πάνω απ’ όλα είναι σαφώς σωστή, αλλά δεν αρκεί. Μετά την ασφάλεια των ανθρώπων, η επόμενη προτεραιότητα μετατοπίζεται στην προστασία της περιουσίας και τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος. Και εκεί, επίσης, έχουν καταγραφεί σοβαρές απώλειες.

Συμπληρώνονται σήμερα ακριβώς πέντε χρόνια από την τραγωδία στο Μάτι, η οποία στοίχισε τη ζωή σε 103 ανθρώπους και άφησε σημάδια σε χιλιάδες ανθρώπους που βίωσαν μια πρωτοφανή καταστροφή και την έλλειψη μηχανισμών πρόληψης και αντιμετώπισης μιας μεγάλης πυρκαγιάς. Το μόνο πράγμα που μάθαμε καλά από εκείνη την καταστροφή είναι ακριβώς ότι “η ανθρώπινη ζωή προηγείται όλων των άλλων” και αυτή η αρχή δεν μπορεί να παραμεληθεί ή να παρεκκλίνει από αυτήν.

Η κινητοποίηση των αρμόδιων αρχών για την εκκένωση των περιοχών που απειλούνται από τις πυρκαγιές αποτελεί το πρώτο και το τελευταίο μέλημα μιας χώρας που σέβεται τους πολίτες της. Οι υπαινιγμοί που διατυπώνονται στον δημόσιο διάλογο μόνο ως ανοησία μπορούν να χαρακτηριστούν ή ως προσπάθεια πολιτικού ρεβανσισμού. Η διαπίστωση ότι η απομάκρυνση των κατοίκων κάνει μεγαλύτερες τις καταστροφές, αφού δεν υπάρχουν άνθρωποι εκεί για να δώσουν τη μάχη τους και να βοήθησαν στην κατάσβεση, είναι βάσιμη μεν, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπαίνει ως δίλημμα. Από τα υπόλοιπα «μαθήματα» που θα έπρεπε να μας έχει δώσει η τραγωδία του 2018 κάτι αφομοιώσαμε, κάτι υλοποιήσαμε, κάτι άλλαξε και αρκετά ξεχάσαμε.

Για παράδειγμα, περισσότερα αεροπλάνα, ελικόπτερα και πυροσβεστικά οχήματα να επεμβαίνουν άμεσα παντού, νωρίς… H εγκατάσταση συστήματος συναγερμού, ο καλύτερος συντονισμός των εμπλεκόμενων δυνάμεων, η βελτίωση της εμπειρίας του εμπλεκόμενου προσωπικού, η αποτελεσματικότερη συμμετοχή των δήμων στον τομέα της πρόληψης, αυστηροί οικοδομικοί κανονισμοί στον πολεοδομικό σχεδιασμό, οι υποδομές και τα περιαστικά δάση με μέτρα αυτοπροστασίας, η υποχρεωτική ασφάλιση κατά των φυσικών καταστροφών κ.λπ. ήταν επιθυμητά. Φαίνεται ότι υπάρχει πολλή δουλειά που πρέπει να γίνει, αλλά δεν είναι έτσι. Τα περισσότερα από αυτά θα έπρεπε να έχουν εφαρμοστεί, αν επρόκειτο να μειωθούν αποτελεσματικά οι κίνδυνοι της κλιματικής αλλαγής.

Αλλά πάνω απ’ όλα, αυτό που έπρεπε να είχε γίνει άμεσα ήταν να τροποποιηθεί ο νόμος για τους εμπρησμούς από αμέλεια και να τιμωρηθούν οι υπεύθυνοι. Το μόνο που χρειαζόταν ήταν η πολιτική βούληση, η οποία προφανώς δεν υπάρχει. Η δίκη του Μάτι συνεχίζεται εδώ και μήνες, αλλά ο φυσικός αυτουργός που έβαλε φωτιά στα κλαδιά εκείνο το θυελλώδες απόγευμα (η φωτιά είχε ήδη ξεκινήσει στην Αττική) δεν βρίσκεται στο δικαστήριο. 130 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας της δικής του αμέλειας, αλλά κατηγορήθηκε μόνο για πλημμέλημα και δεν θα περάσει ούτε μια μέρα στη φυλακή αν καταδικαστεί. Ο ανακριτής προσπάθησε δύο φορές να χαρακτηρίσει το αδίκημα στο Μάτι ως κακούργημα, αλλά το αρμόδιο δικαστικό συμβούλιο είχε διαφορετική άποψη και τις δύο φορές, επικαλούμενο το νόμο.

Και πότε θα αλλάξει επιτέλους αυτός ο νόμος; Περίπου το 80% των πυρκαγιών στην Ελλάδα προκαλείται από βαριά… αμέλεια και οι υπόλοιπες είναι δουλειά εμπρηστών ή τυχαία γεγονότα. Είναι βέβαιο πως όλοι αυτοί αν γνώριζαν ότι μπορεί να πάνε φυλακή και να πληρώσουν ακριβά θα ήταν πιο προσεκτικοί. Οσο βλέπουν την ατιμωρησία να κυριαρχεί τόσο θα πυρπολούν δάση, περιουσίες και ανθρώπινες ζωές από… αμέλεια. Είναι αδιανόητο ότι όλες οι κυβερνήσεις εξακολουθούν να επιτρέπουν το φαινόμενο της ατιμωρησίας. Αν πραγματικά η κυβέρνηση Μητσοτάκη θέλει να περιορίσει τις καταστροφικές πυρκαγιές, ας ξεκινήσει από το πιο απλό, μηδενικού κόστους και βέβαιης αποτελεσματικότητας: να αλλάξει τον νόμο για τους εμπρησμούς εξ αμελείας.