Το οικονομικό κόστος των πυρκαγιών

Οι ολοένα και συχνότεροι καύσωνες προκαλούν το καλοκαίρι πυρκαγιές με καταστροφικές περιβαλλοντικές και οικονομικές επιπτώσεις.

Στην κροατική ακτή της Αδριατικής, οι δασικές πυρκαγιές αποτελούν συνηθισμένο καλοκαιρινό φαινόμενο. Έως τώρα, οι πυρκαγιές που ξέσπασαν εκεί δεν ήταν τόσο πολλές φέτος: η Ισπανία, η Ιταλία και η Ελλάδα έχουν πληγεί περισσότερο. Οι εικόνες των παραθεριστών της Ρόδου που έφευγαν από τη φωτιά ή οι εικόνες των πυρκαγιών που βγήκαν εκτός ελέγχου στη Σικελία κυριάρχησαν στα πρωτοσέλιδα των ευρωπαϊκών μέσων ενημέρωσης και έκαναν πολλούς να αναρωτηθούν εάν η Μεσόγειος θα παραμείνει δημοφιλής προορισμός διακοπών.

Οι ειδικοί είναι πεπεισμένοι ότι τα ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως οι είναι οι καύσωνες, θα εμφανίζονται συχνότερα στην Ευρώπη στο μέλλον. Η μεσογειακή περιοχή θερμαίνεται γρήγορα και το ξηρό έδαφος και ο καυτός ήλιος είναι οι ιδανικές συνθήκες για να ξεσπάσουν ανεξέλεγκτες πυρκαγιές.

Όπου υπάρχει φωτιά, πέφτει το ΑΕΠ

Οι πυρκαγιές που είναι δύσκολο να ελεγχθούν και μαίνονται επί ημέρες δεν έχουν καταστροφικές συνέπειες μόνο για την πανίδα και τη χλωρίδα, αλλά καταστρέφουν και τα μέσα διαβίωσης, προκαλώντας μεγάλη οικονομική ζημία. «Όπου υπάρχει πυρκαγιά, το Α.Ε.Π. πέφτει. Τα στοιχεία της αγοράς εργασίας για τον τομέα του τουρισμού δείχνουν ότι μετά τις πυρκαγιές οι απασχολούμενοι μειώθηκαν», λέει η Σάρα Μάιερ, ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Μπέρμιγχαμ.

Βραχυπρόθεσμα σημαντική βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) δίνεται στις πυρόπληκτες χώρες. Στην Ελλάδα, περισσότεροι από 500 πυροσβέστες από άλλες χώρες έδωσαν μάχη με τις φλόγες και η Ε.Ε. έστειλε εννέα επιπλέον πυροσβεστικά αεροπλάνα. Όλα αυτά καλύπτονται από τον μηχανισμό πολιτικής προστασίας της Ένωσης. Επιπλέον για την ανοικοδόμηση μπορούν να αξιοποιηθούν χρήματα από το Ταμείο Αλληλεγγύης της Ε.Ε., όμως αυτό θα πρέπει να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Η ζημία επί του τουρισμού

Ο τουρισμός είναι για την Ελλάδα ό,τι είναι η αυτοκινητοβιομηχανία για τη Γερμανία, καθώς συμβάλλει με τουλάχιστον 20% στο Α.Ε.Π. της χώρας. Η Ισπανία και η Ιταλία ακολουθούν με 12% και 9% αντιστοίχως. Λόγω της ζέστης και των δασικών πυρκαγιών, η νότια Ευρώπη θα μπορούσε να χάσει μακροπρόθεσμα την ελκυστικότητά της ως προορισμός διακοπών, γεγονός που θα έβλαπτε την οικονομία, όπως προειδοποίησε σε έκθεσή του ο οίκος αξιολόγησης Moody’s. Οι προβλέψεις που βασίζονται σε κλιματικά μοντέλα καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι παράκτιες περιοχές θα έχουν σημαντικές απώλειες υπό διαφορετικά σενάρια αύξησης της θερμοκρασίας, ενώ οι βορειότερες χώρες θα μπορούσαν να καταστούν πιο ελκυστικές.

Πάντως, ακόμη και αν τα κλιματικά μοντέλα προβλέπουν καύσωνα, ξηρασία και πυρκαγιές, «ο τουρισμός στην περιοχή της Μεσογείου δεν θα καταρρεύσει από τη μια μέρα στην άλλη», αναφέρει ο Χάραλντ Τσάιζε, διευθυντής του Ινστιτούτου Τουριστικών Ερευνών του Πανεπιστημίου Χαρτς, εκτιμώντας ότι οι περίοδοι των ταξιδιών θα μπορούσαν να διαφοροποιηθούν, με τους ταξιδιώτες να κάνουν πιθανώς διακοπές στη Μεσόγειο την άνοιξη ή το φθινόπωρο.

«Οι δασικές πυρκαγιές και άλλα ακραία φαινόμενα γίνονται αντιληπτά από τους ανθρώπους ως ένα ενιαίο περιφερειακό γεγονός και δεν αποτελούν εμπόδιο, οι άνθρωποι ξεχνούν πολύ εύκολα για να συμβεί κάτι τέτοιο», επισημαίνει ο Πέτρο Μπεριτέλι από το Κέντρο Έρευνας για τον Τουρισμό και τις Μεταφορές του Πανεπιστημίου του Σαν Γκάλεν. Προορισμοί όπως το Ντουμπάι και το Λας Βέγκας δείχνουν επίσης ότι η ακραία ζέστη δεν αποτελεί πάντοτε αποτρεπτικό παράγοντα.

Καινοτόμες προσεγγίσεις πυροπροστασίας

Ο Γιόχαν Γκόλνταμερ, επικεφαλής του Παγκόσμιου Κέντρου Παρακολούθησης Πυρκαγιών (GFMC) στο Φράιμπουργκ εξηγεί πως «πάρα πολλές εκτάσεις παραμένουν σε αγρανάπαυση λόγω της αστικοποίησης και εάν αυτή η τάση ενισχυθεί λόγω της κλιματικής αλλαγής, η οποία συνοδεύεται από ξηρασία και καύσωνες, τότε είναι βέβαιο πως θα ξεσπάσουν πυρκαγιές». Μακροπρόθεσμα, ο τουρισμός πρέπει να γίνει πιο ήπιος και, ιδανικά, πιο συμμετοχικός. Αντί για μαζικό τουρισμό, θα μπορούσαν να δημιουργηθούν ιδέες, σύμφωνα με τις οποίες οι ταξιδιώτες θα βοηθούσαν στους ελληνικούς ελαιώνες ή στην αμπελουργία, για παράδειγμα, λέει ο Γκόλνταμερ.

Ο ειδικός παρουσίασε την έκθεσή του στην ελληνική κυβέρνηση μετά τις καταστροφικές πυρκαγιές στην Εύβοια το 2021 – περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, μια μακροπρόθεσμη αντίληψη για την αξιοποίηση της γης, υπογραμμίζοντας τη σπουδαιότητα της πρόληψη και της ετοιμότητας για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών. Αντί να εστιάζουμε στον περιορισμό τους, πρέπει να προέχει η πρόληψη, όπως τονίζει ο Γκόλνταμερ.

Μετά τις καταστροφικές δασικές πυρκαγιές του 2017, η Πορτογαλία όχι μόνο απαγόρευσε την αναφύτευση ευκαλύπτων – καθώς τα δάση ευκαλύπτων, μόλις πάρουν φωτιά, καίγονται ολοσχερώς – αλλά έδωσε επίσης έμφαση στην πρόληψη. Παρ’ όλο που την περασμένη εβδομάδα περισσότεροι από 500 πυροσβέστες προσπάθησαν να θέσουν υπό έλεγχο τις φλόγες μιας πυρκαγιάς κοντά στη Λισαβόνα, τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι οι πυρκαγιές εκεί ήταν πιο ήπιες απ’ ότι στις άλλες μεσογειακές χώρες.