Συγκέντρωση αμερικανικών δυνάμεων στον Περσικό Κόλπο

Πολεμικά πλοία, χιλιάδες πεζοναύτες και σμήνη μαχητικών στέλνει η κυβέρνηση Μπάιντεν προς επιτήρηση της ασφάλειας της ναυσιπλοΐας στον Περσικό Κόλπο καθώς η ιρανική προκλητικότητα εντείνεται με κατασχέσεις και παρενοχλήσεις εμπορικών δεξαμενόπλοιων στα στρατηγικής σημασίας Στενά του Ορμούζ. Στην περιοχή κλιμακώνεται, εν τω μεταξύ, η μακρά διαμάχη μεταξύ Ιράν και Κουβέιτ-Σαουδικής Αραβίας για την εκμετάλλευση διαφιλονικούμενου κοιτάσματος φυσικού αερίου.

Καθώς η ένταση έχει επανέλθει στον Περσικό, επιστρέφει στην περιοχή και το αμερικανικό αμφίβιο καταδρομικό «USS Bataan» μαζί με μαχητικά αεροσκάφη, περιλαμβανομένων F-35, δεδομένου ότι για τις Ηνωμένες Πολιτείες παραμένει ύψιστη προτεραιότητα να διατηρηθούν τα Στενά του Ορμούζ ανοιχτά και ασφαλή για τη ναυσιπλοΐα ώστε να διασφαλιστεί ότι τιμές ενέργειας παγκοσμίως δεν θα εκτοξευθούν, ειδικά καθώς δεν διαφαίνεται άμεσα τέλος στον ρωσικό επιθετικό πόλεμο στην Ουκρανία. 

Το 20% του παγκόσμιου πετρελαίου διέρχεται από τα Στενά του Ορμούζ που συνδέουν τον Περσικό με τον κόσμο· ο στενός θαλάσσιος δίαυλος είναι ζωτικής σημασίας για τη ναυτιλία που συνδέει τις πετρελαιοπαραγωγές χώρες της Μέσης Ανατολής με τις αγορές σε Ευρώπη, Ασία και Βόρεοα Αμερική. Εάν οι μεταφορές μέσω των Στενών του Ορμούζ μειωθούν, αυτό αυτόματα θα σημάνει λιγότερη προσφορά, υψηλότερες τιμές. Τα αραβικά κράτη του Κόλπου εξαρτώνται από τη στενή δίοδο για να μεταφέρουν πετρέλαιο στις διεθνείς αγορές και ανησυχούν για τις προθέσεις του Ιράν στην ευρύτερη περιοχή.

Εξίσου ανησυχεί και η κυβέρνηση Μπάιντεν όπως καθίσταται σαφές από τη συγκέντρωση δυνάμεων στον Περσικό, η οποία και αποτελεί ένδειξη συνολικής επιδείνωσης της αντιπαράθεσης με την Τεχεράνη, σε στιγμή κατά την οποία η Ισλαμική Δημοκρατία σήμερα εμπλουτίζει ουράνιο στον υψηλότερο βαθμό από οποιαδήποτε άλλη περίοδο μετά την κατάρρευση της συμφωνίας του 2015 προς ανάσχεση του πυρηνικού της προγράμματος, και δεν υπάρχει κανένα φως στο διπλωματικό ορίζοντα για αναβίωση της συμφωνίας τουλάχιστον στο άμεσο μέλλον.

Στις δύο δεκαετίες που ακολούθησαν τις τρομοκρατικές επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 ενίοτε έως και δύο αμερικανικά αεροπλανοφόρα περιπολούσαν ταυτόχρονα στον Κόλπο για να «σηκώνονται» μαχητικά για τους πολέμους σε Αφγανιστάν και Ιράκ και στη συνέχεια για τη μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους. Από το 2020 το Πεντάγωνο είχε αρχίσει να μειώνει την αμερικανική στρατιωτική παρουσία του στη Μέση Ανατολή, αλλά πλέον η κατάσταση έχει αναστραφεί παρόλο που οι ΗΠΑ εστιάζουν στον παράγοντα Κίνα και ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει στρέψει μεγάλο μέρος της προσοχής πίσω στην Ευρώπη.

Οι περιπολίες επιστρέφουν, ήδη από τα τέλη Μαρτίου πολεμικά αεροσκάφη Thunderbolt II βρίσκονται σε αεροπορική βάση των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, μαχητικά F-16 καθώς και το αντιτορπιλικό «USS Thomas Hudner» αναπτύχθηκαν τους τελευταίους μήνες στην περιοχή, ενώ την περασμένη εβδομάδα έφθασαν και μαχητικά Stealth F-35A Lightning II. Πλέον, οι ΗΠΑ θα έχουν εκστρατευτική μονάδα πεζοναυτών στον Κόλπο για πρώτη φορά έπειτα από δύο χρόνια αποτελούμενη από χιλιάδες άνδρες, το καταδρομικό «USS Bataan» και το αρματαγωγό «USS Carter Hall».

Αυτό που η Ουάσινγκτον «βλέπει» για μία ακόμη φορά είναι ότι ενώ είναι εύκολο να εμπλακεί στρατιωτικά στη Μέση Ανατολή, είναι πολύ δύσκολο να απεμπλακεί πλήρως, έρχεται να υπογραμμίσει σε σχετική ανάλυση ο Τζον Κάμπελ, διευθυντής ειδήσεων για τον Κόλπο και το Ιράν στο πρακτορείο Associated Press. Όσο για την Τεχεράνη, προειδοποιεί ότι η ενισχυμένη αμερικανική στρατιωτική παρουσία «θα προκαλέσει «μόνο ανασφάλεια και καταστροφή» στην περιοχή.

Την ίδια στιγμή προς κλιμάκωση οδεύει η μακρά διαμάχη μεταξύ του Ιράν και Κουβέιτ-Σαουδικής Αραβίας για διαφιλονικούμενο κοίτασμα φυσικού αερίου στον Περσικό, γεγονός που μένει να διαφανεί εάν μπορεί να έχει αντίκτυπο στη συμφωνία-ορόσημο για την αποκατάσταση σχέσεων μεταξύ των περιφερειακών αντιπάλων Ριάντ και Τεχεράνης που συνήφθη προ μηνών με τη μεσολάβηση του Πεκίνου.

Η Σαουδική Αραβία και το γειτονικό Κουβέιτ διεκδικούν από κοινού το υπεράκτιο κοίτασμα Αλ-Ντούρα. Το Ιράν από πλευράς του υποστηρίζει ότι έχει δικαιώματα στο πεδίο που ονομάζει Αράς, τα οποία και διαμηνύει ότι θα ασκήσει και δεν θα αποδεχθεί την παραβίασή τους. Σχετικές συνομιλίες τον Μάρτιο έπεσαν στο κενό, με την Τεχεράνη να επιμένει ότι εάν δεν υπάρχει πρόθεση αμοιβαίας αξιοποίησης του κοιτάσματος θα προχωρήσει μόνη την ατζέντα της προς έρευνα και εκμετάλλευση.

Ο υπουργός Πετρελαίου του Κουβέιτ ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα ότι η χώρα του θα ξεκινήσει τις γεωτρήσεις και την παραγωγή χωρίς να περιμένει μία συμφωνία. Η Σαουδική Αραβία τάχθηκε στο πλευρό του Κουβέιτ, λέγοντας ότι οι δύο χώρες έχουν την αποκλειστική ιδιοκτησία του πεδίου και κάλεσε το Ιράν να επιστρέψει στις διαπραγματεύσεις. Δεν είναι σαφές εάν η διαμάχη για το κοίτασμα φυσικού αερίου, που χρονολογείται από τη δεκαετία του 1960, μπορεί να κλιμακωθεί πέραν της ρητορικής. Ωστόσο, η ένταση είναι ήδη αρκετή υψηλή στον Περσικό.