Το τέλος της συμφωνίας των σιτηρών ασκεί πίεση στις παγκόσμιες τιμές

Η αποχώρηση της Ρωσίας από τη συμφωνία για τα σιτηρά στη Μαύρη Θάλασσα θα μπορούσε να οδηγήσει σε περαιτέρω αύξηση των τιμών των τροφίμων και να απειλήσει τους πιο ευάλωτους πληθυσμούς, σύμφωνα με τη σχετική έκθεση που δημοσίευσε η Παγκόσμια Τράπεζα.

Δέκα έως δεκαπέντε εκατομμύρια τόνοι ουκρανικών σιτηρών θα μπορούσαν να λείπουν από τις παγκόσμιες αγορές το επόμενο έτος. Η απόφαση της Ρωσίας να αποχωρήσει από τη συμφωνία για τα σιτηρά που συνήφθη με την Ουκρανία, υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών και της Τουρκίας, απειλεί τις διεθνείς τιμές. Από την έναρξή της πριν από ένα χρόνο, η συμφωνία των τεσσάρων μερών είχε σταθεροποιήσει τις αγορές, με το κόστος των τροφίμων να μειώνεται περίπου κατά 23% από το υψηλότερο σημείο του Μαρτίου του 2022.

Από τον Ιούλιο του 2022, η συμφωνία επέτρεψε την εξαγωγή 33 εκατομμυρίων τόνων τροφίμων και δημητριακών, ένα σημαντικό μέρος των οποίων πηγαίνει στις αναπτυσσόμενες χώρες. Το Κίεβο είναι επίσης ο κύριος προμηθευτής σιταριού στο Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα (WFP). Ορισμένα από τα ναυλωμένα πλοία στην Ουκρανία έχουν χρησιμοποιηθεί έτσι σε επιχειρήσεις του προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών στο Αφγανιστάν, την Αιθιοπία και την Υεμένη. Με το τέλος της συμφωνίας, σχεδόν το ένα τρίτο των ουκρανικών σιτηρών που προορίζονται για εξαγωγή θα μπορούσε να παραμείνει στις αποβάθρες.

Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, οι αγορές είχαν προβλέψει την αποχώρηση της Ρωσίας από τη συμφωνία και η αύξηση των τιμών παρέμεινε μέχρι στιγμής περιορισμένη. Το πρόβλημα ακόμα δεν έχει λυθεί. «Εάν η πρωτοβουλία δεν αποκατασταθεί μέχρι τον Αύγουστο του 2023, που συμπίπτει με τη συγκομιδή του μεγαλύτερου μέρους του ουκρανικού σιταριού και κριθαριού, οι παγκόσμιες αγορές τροφίμων θα αντιμετωπίσουν μεγαλύτερη αντίδραση και υψηλότερες τιμές», ανησυχεί το χρηματοπιστωτικό ίδρυμα.

Με βάση την έκθεση, η παγκόσμια πείνα παραμένει σε υψηλότερα επίπεδα από ό,τι πριν από την πανδημία. Επιπλέον, σχεδόν το 30% του παγκόσμιου πληθυσμού -ή 2,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι- υποφέρουν από επισιτιστική ανασφάλεια. Και ορισμένες χώρες στο Κέρας της Αφρικής βρίσκονται πια στα πρόθυρα της πείνας. Η περιοχή πλήττεται πράγματι από την ξηρασία, τις φτωχές γεωργικές αποδόσεις και τον θάνατο των ζώων. Η Αιθιοπία, η Σομαλία, αλλά και το Τζιμπουτί και η Κένυα εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές ουκρανικού σιταριού και κινδυνεύουν να φέρουν το μεγαλύτερο βάρος από το τέλος της συμφωνίας.

Η Ουκρανία έχει προσαρμοστεί στην κατάσταση καθιερώνοντας εναλλακτικές διαδρομές, ιδίως μέσω των λιμένων του Δούναβη. Αλλά αυτές οι εγκαταστάσεις έχουν σφυροκοπηθεί από τη Ρωσία. Οι διάδρομοι που έχει δημιουργήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση διασφαλίζουν και την εξαγωγή τροφίμων.

Ωστόσο, παραμένουν ορισμένες τεχνικές δυσκολίες: τα ουκρανικά βαγόνια δεν είναι προσαρμοσμένα στο πλάτος του ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού δικτύου. Επομένως, τα ουκρανικά εμπορεύματα πρέπει πρώτα να μεταφερθούν σε φορτηγά ή τρένα με τυπικό ευρωπαϊκό περιτύπωμα. Ωστόσο, «αυτή η διαδικασία απαιτεί χρόνο και οι εγκαταστάσεις μεταφόρτωσης κατά μήκος των συνόρων είναι σπάνιες», υπενθυμίζουν οι Βρυξέλλες.

Επιπλέον, η καταστροφή στις αρχές Ιουνίου του φράγματος στον υδροηλεκτρικό σταθμό Kakhovka στη νότια Ουκρανία παρέσυρε χιλιάδες εκτάρια εύφορης γης και αύξησε περαιτέρω την πίεση στις τιμές.  Η Ουκρανία στερείται επίσης ένα σημαντικό μέρος των καλλιεργειών της, βρίσκεται στην πρώτη γραμμή ή υπόκειται σε ρωσικούς βομβαρδισμούς.