Κοινός βηματισμός Ελλάδας – Κύπρου

Κοινό βηματισμό στο νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται από την «στροφή» του Τ. Ερντογάν προς την Δύση, για τα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό, καθόρισαν Κ. Μητσοτάκης και Ν. Χριστοδουλίδης στην συνάντηση που είχαν χθες στην Λευκωσία, διασκεδάζοντας συγχρόνως και τις ανησυχίες που είχαν διατυπωθεί για διάσταση απόψεων και για παραμερισμό του Κυπριακού ώστε να μην διαταραχθεί η επανεκκίνηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Η επίσκεψη που συμβολικά είναι η πρώτη επίσημη επίσκεψη στο εξωτερικό Έλληνα πρωθυπουργού μετά την επανεκλογή του καθυστέρησε λόγω και των έκτακτων γεγονότων και διεθνών υποχρεώσεων, πραγματοποιήθηκε την στιγμή που τόσο η Αθήνα όσο και η Λευκωσία μετρούν τις τουρκικές κινήσεις, και σχεδιάζουν τα επόμενα βήματα καθώς το πρώτο κρίσιμο τεστ θα είναι σε ευρωπαϊκό πεδίο όταν τεθεί προς συζήτηση το νέο πλαίσιο των ευρωτουρκικών σχέσεων.

Ο κ. Μητσοτάκης παρουσίασε ένα σαφές πλαίσιο τόσο για το Κυπριακό όσο και για τα ευρωτουρκικά ζητήματα. Η Αθήνα υποστήριξε πλήρως την επιδίωξη μιας «δίκαιης και αμοιβαία αποδεκτής λύσης μιας διμερούς ομοσπονδίας, πάντα στο πλαίσιο των ψηφισμάτων του Συμβουλίου των Ηνωμένων Εθνών» και απέρριψε κατηγορηματικά τη «δυαδική διμερή σκέψη», όπως την πρότεινε ο Πρόεδρος Ερντογάν. Ωστόσο, ο πρωθυπουργός κ. Μητσοτάκης απέρριψε επίσης κατηγορηματικά την «παρουσία κατοχικών δυνάμεων σε κράτη μέλη της ΕΕ» και τη συνέχιση αναχρονιστικών συστημάτων εγγυήσεων και επεμβατικών δικαιωμάτων. Οι δηλώσεις του Έλληνα Πρωθυπουργού έγιναν σε μια περίοδο που ο Πρωθυπουργός Χριστοδουλίδης κατέβαλε εντατικές προσπάθειες για την επανέναρξη των συνομιλιών για το Κυπριακό που είχαν ανασταλεί στο Κραν Μοντανά και καθώς η τουρκική και η τουρκοκυπριακή πλευρά επέμεναν στη δυαδική επιλογή της «κυρίαρχης ισότητας και του ίσου διεθνούς καθεστώτος».

Στη Λευκωσία και γύρω από αυτήν είχε αναπτυχθεί κλίμα ανησυχίας ότι η διευθέτηση που επιχειρείται μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας θα «θυσίαζε» το Κυπριακό. Και αυτό θα είχε σοβαρές παρενέργειες στην κοινή στάση που θα έπρεπε να τηρήσουν Αθήνα και Λευκωσία έναντι της Τουρκίας εντός της ΕΕ. Εντούτοις, ο Έλληνας πρωθυπουργός χαμήλωσε τον πήχη και δήλωσε ότι Αθήνα και Λευκωσία συνεργάζονται για να «υπηρετήσουν τη δυνατότητα σημαντικής προόδου τόσο στο Κυπριακό όσο και στις ελληνοτουρκικές σχέσεις» τους επόμενους μήνες. Ωστόσο, ο Έλληνας πρωθυπουργός κατέβασε γρήγορα τον πήχη, λέγοντας ότι δεν είμαστε αφελείς και μάλιστα ανέβαλε τις συναντήσεις υψηλού επιπέδου συνεργασίας για το φθινόπωρο και το τέλος του έτους που είχαν ανακοινωθεί στο Βίλνιους.

Ο κ. Μητσοτάκης έδωσε επίσης στη δημοσιότητα το πλαίσιο της ελληνικής κυβέρνησης για το πώς θα αντιμετωπίσει τη διαδικασία επανέναρξης των ελληνοτουρκικών σχέσεων μετά το Βίλνιους:

«Συμφωνήσαμε στην ενεργοποίηση διμερών διαύλων επικοινωνίας … Το σημερινό θετικό κλίμα δεν σημαίνει ότι η Τουρκία έχει μεταβάλει ουσιαστικά την πολιτική της, ούτε και έπαψαν να υφίστανται οι ουσιαστικές διαφορές στις θέσεις μας. Όμως, η Ελλάδα έχει την αυτοπεποίθηση, θέλει να αξιοποιήσει τη συγκυρία, να εξαντλήσει κάθε περιθώριο στη βελτίωση των διμερών μας σχέσεων». Είναι προσδοκία της Αθήνας ότι η βελτίωση των σχέσεων μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας μπορεί να έχει θετικό αντίκτυπο στο Κυπριακό και παρά το γεγονός ότι είναι σαφές ότι η Τουρκία έχει καταστήσει το Κυπριακό στρατηγικό ζήτημα για την εξωτερική της πολιτική, ανεξάρτητα από άλλες περιφερειακές εξελίξεις, ο κ. Μητσοτάκης επανέλαβε. Όπως επανέλαβε χθες ο πρωθυπουργός, η θέση της Ελλάδας είναι διαμετρικά αντίθετη με τη θέση της Τουρκίας. Μεγάλη πρόκληση για την Αθήνα και τη Λευκωσία το επόμενο διάστημα θα είναι η σχέση του ευρώ με την Τουρκία. Αρκετοί Ευρωπαίοι εταίροι θέλουν να αναζωογονήσουν τη σχέση ευρώ-Τουρκίας ως απαραίτητο αντάλλαγμα για να πείσουν την Τουρκία για μια ουσιαστική αλλαγή κατεύθυνσης προς τη Δύση.

Τόσο ο Χριστοδουλίδης όσο και ο Μητσοτάκης τονίζουν ξεκάθαρα ότι η διαδικασία αυτή είναι υπό όρους, σταδιακά, υπό προϋποθέσεις και αναστρέψιμη. Αυτό σημαίνει ότι Αθήνα και Λευκωσία θα επιχειρήσουν τώρα να συνδέσουν στενότερα τη γραμμή ευρωτουρκικής συνεργασίας με την εποικοδομητική στάση της Τουρκίας στο Κυπριακό. Αυτό σημαίνει όχι μόνο ότι θα πρέπει να επαναρχίσουν οι συνομιλίες, αλλά και ότι θα πρέπει να ξεπεραστεί η μη αναγνώριση της Κύπρου από την Τουρκία, που αποτελεί σημαντικό εμπόδιο στην αναβάθμιση της Τελωνειακής Ένωσης. Και η Αθήνα δεν μπορεί παρά να επιδιώξει τα επόμενα βήματα στην ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας να συνδεθούν ευθέως με την εγκατάλειψη των απειλών και των αμφισβητήσεων της ελληνικής κυριαρχίας αλλά και με τη διαδικασία αναζήτησης λύσης στο μείζον πρόβλημα στις σχέσεις των δυο χωρών, της οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας. Αυτό δεν είναι καθόλου σίγουρο ότι θα αρέσει στον Ερντογάν. Αλλά είναι μονόδρομος για την Αθήνα και φυσικά την Λευκωσία.