Μπορεί η Δύση να αναχαιτίσει την απειλή της Κίνας;

Στο πρόσωπο του Σι Τζινπίνγκ, με την κυρίαρχη πολιτική προσωπικότητα και το διεκδικητικό επικοινωνιακό του στυλ, πολλοί στη Δύση βρήκαν τον αυταρχικό ηγέτη που πάντα φοβόντουσαν ότι μια μέρα θα μπορούσε να τους αντιμετωπίσει «στα ίσα».

Για τον Σι και τους ανθρώπους γύρω του, η καταπολέμηση αυτού που η κυβέρνησή του αποκαλεί «δυτικό οικουμενισμό» και των δυτικών προσπαθειών να διεισδύσουν στην πολιτική της Κίνας μέσω της οικονομικής και πολιτιστικής δέσμευσης, ήταν ένα σημαντικό έργο. Τώρα η απειλή του Σι έχει έρθει ακριβώς στην πίσω αυλή μας, σημειώνει χαρακτηριστικά ανάλυση της βρετανικής εφημερίδας The Guardian.

Η βρετανική νοοτροπία έχει σαφώς αμφισβητηθεί από το ερώτημα πώς να αντιμετωπίσει την Κίνα σε μια εποχή όπου, για πρώτη φορά στη σύγχρονη ιστορία, τα οικονομικά, γεωπολιτικά και στρατιωτικά πλεονεκτήματα βρίσκονται όλο και περισσότερο στο Πεκίνο και όχι στο Λονδίνο.

Μια πρόσφατη έκθεση της Επιτροπής Πληροφοριών και Ασφάλειας (ISC) του βρετανικού κοινοβουλίου ορίζει τη φύση των προθέσεων της Κίνας ως “μια παγκόσμια φιλοδοξία να γίνει μια τεχνολογική και οικονομική υπερδύναμη από την οποία εξαρτώνται άλλες χώρες”. Αυτό, λέει, “αποτελεί απειλή για την εθνική ασφάλεια του Ηνωμένου Βασιλείου”. Τα λόγια της συμφωνούν με εκείνα της CIA και του FBI στις ΗΠΑ, οι οποίες τα τελευταία χρόνια θεωρούν την Κίνα ως τον μεγαλύτερο αντίπαλό τους.

Όπως εξηγεί η Κέλι Μπράουν, πρώην γραμματέας της βρετανικής πρεσβείας στο Πεκίνο, καθηγήτρια κινεζικών σπουδών και διευθύντρια του Κέντρου China Institute στο King’s College του Λονδίνου, ο όρος «απειλή» είναι ασαφής αλλά περιλαμβάνει μια σειρά από ζητήματα. Μπορεί να απειλούμαστε από την κακοκαιρία ή από ανεπιθύμητους επισκέπτες που έρχονται να διαταράξουν την ειρήνη.

Υπάρχουν μικρές απειλές, μεγάλες απειλές και απειλές που υπάρχουν περισσότερο στο μυαλό παρά στην πραγματικότητα. Συχνά μπορεί να απειλούμαστε από πράγματα ή ανθρώπους που δεν είναι ικανοί να κάνουν πραγματικά αυτό που φοβόμαστε. Πράγματι, στις περισσότερες περιπτώσεις, η μεγαλύτερη απειλή είναι ο δικός μας φόβος.

Υπάρχουν πράγματι πολλά προβλήματα στην Κίνα. Υπό τον Σι Τζινπίνγκ, το ΚΚΚ υπήρξε αδίστακτο στην αντιμετώπιση των εσωτερικών διαφωνιών, κλείνοντας πρώην νόμιμα φόρουμ συζήτησης και θέτοντας τα μέσα ενημέρωσης και τις μη κυβερνητικές οργανώσεις υπό μεγάλους περιορισμούς. Πολλά από αυτά έχουν μεταφερθεί στο εξωτερικό, με κρατικούς πράκτορες να παρακολουθούν εχθρούς σε όλο τον κόσμο.

Παρ’ όλα αυτά, η έκθεση της ISC αναφέρει ότι η Κίνα έχει μια συνεκτική στρατηγική πρόθεση και ότι η απειλή είναι πολύ συστηματική και σοβαρή.

Νωρίτερα αυτό το μήνα, ο υπουργός Εξωτερικών Qin Gang εξαφανίστηκε και αντικαταστάθηκε λίγο αργότερα. Επιπλέον, τις τελευταίες ημέρες φαίνεται ότι εκκαθαρίστηκαν βασικοί στρατιωτικοί αξιωματούχοι σε ευαίσθητους τομείς.

Ωστόσο, η απειλή μπορεί να εξακολουθεί να είναι σημαντική. Ένα εντυπωσιακό φαινόμενο των τελευταίων ετών ήταν η αυξανόμενη συζήτηση για την κινεζική απειλή, σχεδόν παράλληλα με τη μείωση της δυτικής εμπιστοσύνης. Το ερώτημα είναι αν η πρώτη προκάλεσε τη δεύτερη ή το αντίστροφο.

Ένας τραπεζίτης στο Σίτι του Λονδίνου δήλωσε κατά τη διάρκεια της παγκόσμιας χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2008 ότι τα κινεζικά χρήματα που επενδύονται στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχουν να φοβηθούν τίποτα, επειδή θα δαπανηθούν σύμφωνα με τους κανόνες και τα συστήματά μας, σημειώνει ο Guardian.

Έκτοτε, η άποψη αυτή φαίνεται να έχει αλλάξει. Οι κινεζικές επενδύσεις θεωρούνται τώρα ως ένας σημαντικός δυνητικός μοχλός της κινεζικής εθνικής πρόθεσης και επιρροής. Κατά μία έννοια, η εμπιστοσύνη στην ικανότητά μας να συνεργαζόμαστε με άλλες χώρες, με τους δικούς τους όρους και στους δικούς τους χώρους, έχει εξαφανιστεί.

Το να κατηγορούμε την Κίνα για αυτή την αλλαγή σημαίνει ότι το Πεκίνο είναι πολύ πιο αποτελεσματικό από ό,τι του «αξίζει» στην πραγματικότητα.

Οι δυτικές χώρες έχουν κάνει τους εαυτούς τους δυστυχισμένους. Τα τελευταία 15 χρόνια, η Δύση αντιμετώπισε μια σειρά από προβλήματα που προκάλεσαν μια αλλαγή παραδείγματος. Το τέλος του ατελείωτου «πολέμου κατά της τρομοκρατίας» στο Αφγανιστάν ήταν μια ειδική περίπτωση. Αφού ξόδεψε τρισεκατομμύρια δολάρια, αναγκάστηκε να κάνει μια καταθλιπτική έξοδο, αφήνοντας τον τοπικό πληθυσμό στο έλεος των δυνάμεων που υποτίθεται ότι απελευθερώθηκαν.

Η Κίνα έγινε μάρτυρας αυτής της παγκόσμιας τάσης ανικανότητας και αναποτελεσματικότητας με ένα μείγμα έκπληξης και πανηγυρισμού. Εδώ κατέληξε τελικά το μεγάλο σχέδιο της Δύσης για την εξάπλωση της ελευθερίας και της δημοκρατίας. Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη δεν έχουν κανέναν άλλο να κατηγορήσουν για αυτή την αποτυχία.

Ας κοιτάξουμε όμως τη Ρωσία, όπου οι Κινέζοι ηγέτες αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό τις δυτικές φιλοδοξίες, και βρείτε το ισχυρότερο επιχείρημα που αποδεικνύει πόσο μακριά βρίσκονται οι δυτικές φιλοδοξίες: η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991 προκάλεσε βαθύ φόβο στο Πεκίνο, το οποίο ταλανιζόταν από τις διαμαρτυρίες, συμπεριλαμβανομένων των διαδηλώσεων στην πλατεία Τιενανμέν το 1989.

Είναι σαφές ότι η Δύση δεν εμπιστεύεται την Κίνα. Αλλά η Κίνα έχει επίσης τους λόγους της να μην εμπιστεύεται τη Δύση. Οι δυτικές χώρες επειδή βλέπουν τις συνέπειες της «καλοπροαίρετης» παρέμβασης και την αδυναμία της Δύσης να ακολουθήσει και να επιφέρει αλλαγές προς το καλύτερο. Λίγη αυτοκριτική από την πλευρά της Βρετανίας, των ΗΠΑ και άλλων δυτικών χωρών θα μπορούσε να τις βοηθήσει να κατανοήσουν τη δική τους ασυνεπή συμπεριφορά και το πώς η υψηλή ιστορία των αξιών συχνά αναμειγνύεται με τη νηφάλια ιστορία της επιδίωξης των δικών τους εμπορικών και υλικών συμφερόντων, γράφει ο Guardian.

Ως αποτέλεσμα, η Κίνα στέκεται στα δικά της πόδια με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, χαράζει το δικό της μονοπάτι και διαμορφώνει το δικό της χώρο στον κόσμο όσο ποτέ άλλοτε. Μπορεί να είναι άβολο, αλλά δεν είναι παράλογο. Η Κίνα είναι ένας σκληρός παγκόσμιος εταίρος, αλλά όχι παράφρων.

Υπάρχει μια τάση να ηθικολογούμε, να δείχνουμε με το δάχτυλο και να αποπροσανατολιζόμαστε με παραμύθια για την κακή κομμουνιστική ηγεσία στο Πεκίνο, ενώ στην πραγματικότητα υπάρχει ένα πολύ πιο σύνθετο πρόβλημα – και δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις.

Η έκθεση των βουλευτών της βρετανικής κοινοβουλευτικής επιτροπής πληροφοριών και ασφάλειας (ISC) περιέχει πολλές συστάσεις. Αλλά μία από τις πιο αποτελεσματικές και σημαντικές, την προσπερνά σιωπηλά: αυτή θα ήταν μια σαφής και ειλικρινής παραδοχή ότι η μεγαλύτερη απειλή για τη Δύση από την Κίνα είναι η δική μας μπερδεμένη, πανικόβλητη κατάσταση του μυαλού μας, που πιστώνει ένα ψευδές επίπεδο συνοχής και στρατηγικού νου στο Πεκίνο, προκειμένου να αντισταθμίσει τον δυτικό εφησυχασμό, την ανικανότητα και την έλλειψη αυτογνωσίας.

Μέχρι να το αντιμετωπίσουμε αυτό με ειλικρίνεια, ο Σι και οι συνάδελφοί του θα συνεχίσουν να έχουν το πάνω χέρι, ακόμη και όταν παλεύουν με εσωτερικά ζητήματα, που είναι πολύ πιο σοβαρά από τις όποιες απειλές ή καταδίκες προέρχονται από τη Δύση.