Νήμα με Αίγυπτο ξαναπιάνει η Ελλάδα

Σε μια συγκυρία που η Τουρκία έχει εξαπολύσει «επίθεση φιλίας» προς το Κάιρο, η Αθήνα επιχειρεί να καλύψει το χαμένο έδαφος από τη διπλωματική αδράνεια της μακράς προεκλογικής περιόδου και να ξαναπιάσει το νήμα των σχέσεων με την κυβέρνηση του Καΐρου, με την οποία έχει κτίσει τα τελευταία χρόνια μια ιδιαίτερα στενή σχέση σε όλους τους τομείς.

Αμυντικό, πολιτικό, ασφάλειας αλλά και ενεργειακό, μέσω του έργου Gregy, της διασύνδεσης Ελλάδας- Αιγύπτου, για το οποίο οι εξελίξεις είναι ιδιαίτερα θετικές, μετά και τη θετική βαθμολογία που απέσπασε στις αρχές Ιουλίου από την ΕΕ για την ένταξή του στα έργα αμοιβαίου ενδιαφέροντος της ΕΕ.

Τους στενούς δεσμούς που έχουν οικοδομήσει τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα και η Αίγυπτος μέσω ενός δικτύου συνεργασίας επιβεβαίωσε σήμερα στο Κάιρο ο κ. Μητσοτάκης. Ο κ. Μητσοτάκης και ο Αιγύπτιος πρόεδρος Σίσι είχαν συνάντηση και συνομιλία στο Κάιρο. Όπως και η πρόσφατη επίσκεψη του Ε. Κοέν στην Αθήνα, είναι η πρώτη φορά που Ισραηλινός υπουργός Εξωτερικών επισκέπτεται την Αθήνα. Οι ξένοι υπουργοί Εξωτερικών που επισκέπτονται την Αθήνα μετά τις εκλογές – η συνάντηση Μητσοτάκη – Αλ Σίσι είχε στόχο να επιβεβαιώσει το υψηλό επίπεδο των σχέσεων με το Κάιρο πριν από την τουρκική σφήνα, η οποία έχει εμπλακεί σε έναν αγώνα δρόμου για την αποκατάσταση των σχέσεων στην περιοχή.

Η Αθήνα παρακολουθεί στενά αυτή την κίνηση. Η ακύρωση της επίσκεψης του Αιγύπτιου προέδρου στην Άγκυρα πριν από λίγες ημέρες, με την αιτιολογία ότι θα συμμετείχε στη Σύνοδο Κορυφής Ρωσίας-Αφρικής στην Αγία Πετρούπολη, προκάλεσε δυσαρέσκεια στην Τουρκία για τη συνάντηση Μητσοτάκη-Σίσι. Πράγματι, η ακύρωση των συνομιλιών λέγεται ότι αντιπροσωπεύει τον εκνευρισμό του Καΐρου για την επιλογή του Ερντογάν να ασχοληθεί ενεργά με το Παλαιστινιακό ζήτημα, στο οποίο η αιγυπτιακή πλευρά θέλει να έχει διαχρονικά τον πρώτο λόγο.

Παρ’ όλα αυτά, οι σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου δεν βρίσκονται σε υποχώρηση. Μόλις πριν από λίγες ημέρες ανακοινώθηκε ο διορισμός του πρώτου Τούρκου πρέσβη στην Αίγυπτο μετά από μια δεκαετία. Και ο Ερντογάν επιδιώκει όχι μόνο οικονομικά οφέλη από τη μεγάλη αγορά της Αιγύπτου, αλλά και τη νομιμοποίηση της Τουρκίας στη Μέση Ανατολή μετά από μια δεκαετία συγκρούσεων με τη μεγαλύτερη αραβική χώρα. Τη νομιμοποίηση της Τουρκίας στη Μεσόγειο, ιδίως την ενεργειακή συνεργασία.

Η Άγκυρα, αποκλεισμένη από το ενεργειακό παιχνίδι της περιοχής, αγωνίζεται να ανακτήσει το χαμένο έδαφος. Το πρώτο βήμα για την Τουρκία, τη μεγαλύτερη εξαγωγική αγορά της Αιγύπτου και τον μεγαλύτερο αγοραστή αιγυπτιακού φυσικού αερίου, ήταν να ανακοινώσει την πρόθεσή της να επαναλάβει τις συνομιλίες με το Κάιρο για την υπεράκτια οριοθέτηση. Μέχρι στιγμής, ο πρόεδρος Σίσι έχει τηρήσει αυστηρή στάση στο θέμα, μη επιτρέποντας σε αξιωματούχους του αιγυπτιακού υπουργείου Εξωτερικών να ξεκινήσουν συνομιλίες με την Άγκυρα. Ωστόσο, η μερική συμφωνία για την οριοθέτηση των συνόρων μεταξύ Ελλάδας και Αιγύπτου και η εξαίρεση ολόκληρης της αμφισβητούμενης περιοχής ανατολικά του 28ου μεσημβρινού από τη συμφωνία, άφησε κενό για μελλοντικές διαπραγματεύσεις.

Το ερώτημα είναι αν το επόμενο στάδιο των συνομιλιών θα είναι με την Αθήνα ή με την Άγκυρα με στόχο μια ευρύτερη λύση. Επιπλέον, εάν αποκατασταθούν οι σχέσεις μεταξύ Τουρκίας και Αιγύπτου, αναμένεται να έχει θετικό αντίκτυπο στο ζήτημα της Λιβύης, στο οποίο η Άγκυρα έχει επενδύσει σημαντικό πολιτικό, οικονομικό και διπλωματικό κεφάλαιο.

Σε αμυντικό επίπεδο, πριν από λίγες ημέρες υπεγράφη κοινό σχέδιο δράσης για το 2023 μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Αιγύπτου. Το σχέδιο αφορά, μεταξύ άλλων, κοινές ασκήσεις, κοινή εκπαίδευση ειδικών δυνάμεων, ηλεκτρονικό πόλεμο και κυβερνοάμυνα, που θα εμβαθύνει περαιτέρω την ήδη στενή στρατιωτική συνεργασία μεταξύ των Ενόπλων Δυνάμεων των τριών χωρών. Σε επίπεδο τριμερούς συνεργασίας, εκτός από τη συνεργασία με το Ισραήλ, η Αθήνα και η Λευκωσία συμμετέχουν επίσης σε τριμερή συνεργασία με την Αίγυπτο, όπου η ενέργεια βρίσκεται πάντα ψηλά στην ατζέντα.

Η ενέργεια ήταν ψηλά στην ατζέντα των συνομιλιών Μητσοτάκη-Σίσι. Μια διασύνδεση ηλεκτρικής ενέργειας Ελλάδας-Αιγύπτου (Greggy) για τον εφοδιασμό της ευρωπαϊκής αγοράς με “πράσινη” και φθηνή ενέργεια είναι ένα σχέδιο που φαίνεται ρεαλιστικό, θα μπορούσε να κερδίσει διεθνή υποστήριξη από την ΕΕ και τις ΗΠΑ και θα μπορούσε επίσης να ενισχύσει την Ελλάδα γεωπολιτικά.

Οι ΗΠΑ ενθαρρύνουν την επένδυση καθώς φέρνει πιο κοντά τον ευρωπαϊκό στόχο για οριστική απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο. Ο Τζον Κέρι, ειδικός προεδρικός απεσταλμένος των ΗΠΑ για το Κλίμα, που έχει επισκεφτεί τέσσερις-πέντε φορές την Αίγυπτο για το θέμα αυτό. Και η «πράσινη» ενέργεια των 3,5 γιγαβάτ που θα έρχονται στην Ευρώπη μέσω του καλωδίου, ισούται με 4,5 bcm φυσικού αερίου, μειώνοντας τις εκπομπές CO2 κατά 10 εκατ. τόνους το χρόνο.

Ανάμεσα στους κολοσσούς της ενεργειακής αγοράς που παράγουν στην Αίγυπτο φυσικό αέριο και πετρέλαιο, έχει πάρει θέση τα τελευταία χρόνια και η ελληνικών καταβολών Energean που παράγει κυρίως φυσικό αέριο από τα κοιτάσματα Abu Qir και NEA/NI στον Κόλπο της Αλεξάνδρειας.