Από τη «μεγάλη παραίτηση» στη «μεγάλη ανακατάταξη»

Σχεδόν 100 εκ. εργαζόμενοι αποχώρησαν οικειοθελώς από την εργασία τους το 2021 και το 2022, μόνο στις ΗΠΑ. Αντίστοιχα εντυπωσιακά νούμερα καταγράφηκαν και σε άλλες χώρες του ανεπτυγμένου κόσμου. Το φαινόμενο έγινε γνωστό ως «η μεγάλη παραίτηση». Ακολούθησαν οι γνωστές αναλύσεις για το τέλος του καπιταλισμού (όπως τον ξέραμε), αναλύσεις του επιπέδου για το τέλος της Μεταπολίτευσης, που διαβάζουμε κάθε ένα με δύο χρόνια στα ελληνικά ΜΜΕ.

Η «επανάσταση» των σύγχρονων προλετάριων δεν κράτησε ούτε δύο χρόνια. Ήδη, σύμφωνα με τα στοιχεία από την απέναντι όχθη του Ατλαντικού οι αποχωρήσεις από την εργασία έχουν επανέλθει στα προ του 2019 (φυσιολογικά) επίπεδα. Κάτι οι νέες φουρνιές εργαζομένων που περιμένουν στην ουρά, κάτι οι στρατιές εξειδικευμένων στελεχών από τις αναπτυσσόμενες χώρες, κάτι η αύξηση του κόστους ζωής, ο πληθωρισμός και η άνοδος των επιτοκίων, η ουσία είναι πως έχει αρχίσει η μεγάλη επιστροφή στο γραφείο. Όλες οι προετοιμασίες ήταν έτοιμες. Ωστόσο, εκτός από τους οικονομικούς παράγοντες, υπήρχαν και ψυχολογικοί παράγοντες. Η εργασία από το σπίτι είναι υπέροχη, αλλά χρειάζομαι μια αλλαγή ρυθμού. Η πλήρης ταύτιση εργασίας και προσωπικού χώρου έκανε τον τελευταίο λιγότερο πολύτιμο και την απώλεια κοινωνικών επαφών πιο κουραστική από την προηγούμενη μετακίνηση. Ως αποτέλεσμα, πολλοί άνθρωποι ανακάλυψαν ξανά τη γοητεία της αναμονής σε μποτιλιαρίσματα και ουρές για καφέ.

Ένας ακόμη λόγος που αποτρέπει πλέον τους εργαζόμενους από το να φτάσουν στην παραίτηση (όσο πρώην συνάδελφοί τους προσπαθούν να επιστρέψουν) είναι και η τεχνητή νοημοσύνη. «Αγχώνει τους εργαζόμενους» λένε οι ειδικοί και κάνουν έναν παραλληλισμό με τον 19ο αιώνα, όταν εισήχθησαν στην παραγωγή οι πρώτες μηχανές και οι πρώτοι αυτοματισμοί. Τότε τις έσπαγαν, τώρα δεν μπορούν να το κάνουν, οπότε βρίσκουν άλλες στρατηγικές άμυνας. Ταυτόχρονα, παρατηρείται ένα σημαντικό φαινόμενο που οι ειδικοί αποκαλούν "Μεγάλη Ανακατάταξη". Οι εργαζόμενοι που κάποτε ξεκινούσαν και τελείωναν τη ζωή τους στο ίδιο επάγγελμα αλλάζουν πλέον εύκολα το καθεστώς απασχόλησης και τον τομέα εργασίας τους. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι μπορούν εύκολα να αλλάξουν επάγγελμα με λίγη εκπαίδευση.

Σε κάθε περίπτωση, προκειμένου να διατηρηθεί η ισορροπία, είναι ευθύνη των επιχειρήσεων να παρέχουν αξιοπρεπείς μισθούς και συνθήκες εργασίας, είναι σημαντικό οι εργαζόμενοι να ενημερώνονται για τις τελευταίες εξελίξεις και να παραμένουν ανταγωνιστικοί και είναι σημαντικό το κράτος να κατευθύνει σωστά τις επαγγελματικές φιλοδοξίες της νέας γενιάς. Και, φυσικά, είναι να επιβλέπει την εφαρμογή της εργατικής νομοθεσίας. Διαφορετικά, μπορεί να προκύψει ένα τρίτο κίνημα. Είναι το αίσθημα της εξάντλησης και της ματαιότητας.

Είναι σαν να αισθάνεσαι ότι όσο σκληρά κι αν δουλεύεις, κάνεις βήματα προς τη λάθος κατεύθυνση. Δεν προχωράς μπροστά στη ζωή σου. Το ίδιο ισχύει και για το ζήτημα της φορολόγησης του εισοδήματος από μισθωτές υπηρεσίες. Οι οικονομολόγοι προειδοποιούν για έναν διπλό κίνδυνο, επισημαίνοντας ότι δεν είναι συνετό να δηλώνετε όλα όσα δουλεύετε. Οι δύο βασικοί κίνδυνοι είναι η έξοδος εργαζομένων με υψηλά προσόντα και ο περιορισμός των νέων σε θέσεις εργασίας κοντά στην αφορολόγητη ποσόστωση, ώστε να μπορούν να επωφεληθούν από τις κοινωνικές πολιτικές, δηλαδή από διάφορα επιδόματα.

Είναι προφανές ότι πρόκειται για μία εξαιρετικά σύνθετη κατάσταση. Κάθε εισροή, κάθε αλλαγή «τιμής» σε μία μεταβλητή μπορεί να κάνει την επίλυση της εξίσωσης αδύνατη. Απαιτείται ενδελεχής μελέτη, στάθμιση των εναλλακτικών λύσεων και επιλογή της βέλτιστης, με συνεχή παρακολούθηση και αξιολόγηση. Ο κόσμος αλλάζει και αν δεν θέλουμε να συμβεί αυτό χωρίς εμάς και σε βάρος μας, καλό θα είναι να το έχουμε από κοντά το θέμα.