Επενδυτική βαθμίδα και δημοσιονομική σταθερότητα

Η πρόοδος της ελληνικής οικονομίας δείχνει ανθεκτικότητα, όπως επισημαίνει η Scope Ratings, που μας αναβάθμισε σε investment grade. Οι προεκλογικές ανησυχίες για δημοσιονομικό εκτροχιασμό δεν επιβεβαιώθηκαν. Το βασικό επομένως κριτήριο για τους «μεγάλους» οίκους αξιολόγησης, δηλαδή S&P, Fitch, Moody’s, DBRS, προκειμένου να μας δώσουν την επενδυτική βαθμίδα στα επόμενα ραντεβού που έχουμε μαζί τους, το φθινόπωρο και το χειμώνα, είναι η διατήρηση της δημοσιονομικής σταθερότητας.

Δηλαδή, η απόδειξη ότι, όπως ακριβώς ο πολιτικός κύκλος δε διατάραξε τη δημοσιονομική πορεία της χώρας, έτσι και τώρα η κυβέρνηση εννοεί αυτά που λέει και ότι θα συνεχίσει την ίδια πολιτική σοβαρότητας, υπευθυνότητας και μεταρρυθμίσεων ως τη μόνη βάση για ανάπτυξη της οικονομίας.

Το σημαντικότερο όμως είναι ότι η Ελλάδα μπορεί να ακολουθήσει πολιτικές για την επιβράδυνση του χρέους της χωρίς να θέσει σε κίνδυνο τη δημοσιονομική της σταθερότητα. Και όσο περισσότερο αυξάνεται το πρωτογενές πλεόνασμα, τόσο πιο εύκολη γίνεται η δουλειά της τράπεζας.

Εάν αυτή η πορεία αποδειχθεί βιώσιμη, η DBRS την κατατάσσει πρώτη (8 Σεπτεμβρίου), η Moody’s δεύτερη (15 Σεπτεμβρίου), η Standard & Poor’s τρίτη (20 Οκτωβρίου) – που θεωρείται η σημαντικότερη αξιολόγηση για τους διεθνείς αναλυτές – και η Fitch τέταρτη (1 Δεκεμβρίου), με τις εξής αξιολογήσεις αρκετές είναι βέβαιο ότι συνεπάγονται την είσοδο της χώρας σε καθεστώς επενδυτικής βαθμίδας.

Εξυπακούεται ότι ο όρος “επενδυτική βαθμίδα” είναι άσχετος για το ευρύ κοινό. Υπάρχει μια ευρέως διαδεδομένη εντύπωση ότι ο όρος “επενδυτική βαθμίδα” αναφέρεται σε μεγάλες εταιρείες και στο κλειστό κλαμπ των επαγγελματιών του κλάδου των ομολόγων και του χρηματιστηρίου και όχι σε εκατομμύρια απλών νοικοκυριών. Αυτή είναι μια απολύτως λανθασμένη αντίληψη.

Όταν το ελληνικό “προϊόν” αναβαθμίζεται, τα οφέλη αναπόφευκτα διαχέονται προς τα έξω. Τι σημαίνει επενδυτική βαθμίδα; Είναι το επίπεδο στο οποίο το ελληνικό χρέος δεν θεωρείται πλέον “σκουπίδι” (junk) και οι διεθνείς επενδυτές μπορούν να επενδύσουν τα χρήματά τους “χωρίς φόβο”, μια διαδικασία που προεξοφλείται σε κάποιο βαθμό. Οι εγχώριοι τίτλοι χρέους θα γίνουν διεθνώς αποδεκτοί, με αποτέλεσμα σημαντικές εισροές κεφαλαίων.

Από ποιους; Από παθητικά χαρτοφυλάκια, όπως τα μεγάλα συνταξιοδοτικά ταμεία, το καταστατικό των οποίων τους απαγορεύει να τοποθετούν χρήματα σε χώρες και περιουσιακά στοιχεία μη επενδυτικής βαθμίδας. Η είσοδος της Ελλάδας σε αυτό το “κλαμπ” θα νομιμοποιήσει τα ξένα κεφάλαια να επενδύσουν στην Ελλάδα, απελευθερώνοντας κεφάλαια για την αγορά ομολόγων και μετοχών.

Τα κεφάλαια θα γίνονταν πιο φιλικά προς τα ελληνικά περιουσιακά στοιχεία και τις μεγάλες ελληνικές εταιρείες. Το ίδιο ισχύει και για τις τράπεζες: τα stress tests είναι πολύ καλά και το πρόβλημα της χρηματοδότησης του ελλείμματος μειώνεται. Με άλλα λόγια, οι εταιρείες και οι τράπεζες πληρώνουν σήμερα ένα ασφάλιστρο κινδύνου. Θα υποφέρουν περισσότερο σε περίπτωση χρηματοπιστωτικής αναταραχής. Παρά το γεγονός ότι είναι πολύ πιο θωρακισμένες από άλλες χώρες επενδυτικής βαθμίδας, το κόστος δανεισμού τους θα είναι το πρώτο που θα αυξηθεί. Και πάλι, δεν μιλάω για κερδοσκοπικά κεφάλαια. Αυτό συμβαίνει επειδή τα κερδοσκοπικά κεφάλαια συχνά κινούνται με τρόπους που δεν μπορούν να υπολογιστούν και προκαλούν προβλήματα.

Ένας άλλος παράγοντας που εξηγεί γιατί είναι σημαντικό για την Ελλάδα να ανακτήσει την επενδυτική της βαθμίδα σχετίζεται με τη διεθνή κατάσταση. Ναι, η διεθνής κατάσταση έχει σταθεροποιηθεί σε κάποιο βαθμό όσον αφορά τη χρηματοπιστωτική αστάθεια ή, όπως στις ΗΠΑ, την ήπια προσγείωση, αλλά η πηγή της αβεβαιότητας δεν έχει εξαφανιστεί.

Είδαμε τον Fitch να υποβαθμίζει τις ΗΠΑ και ταυτόχρονα βρισκόμαστε στη διαδικασία αναβάθμισης της δικής μας αξιολόγησης. Και αυτό το φαινομενικό παράδοξο μπορεί να εξηγηθεί. Η κατάσταση της αμερικανικής οικονομίας είναι διαφορετική από εκείνη της Ελλάδας.