Η ρωσική διείσδυση στον Νίγηρα

Το πραξικόπημα στον Νίγηρα -όπου εδρεύουν γαλλικές και αμερικανικές βάσεις- συνιστά βαρύ πλήγμα για τις προσπάθειες της κυβέρνησης Μακρόν, της προεδρίας Μπάιντεν και δυτικών συμμάχων τους να αποκαταστήσουν τη σταθερότητα στο Σαχέλ, τη χερσαία ζώνη που εκτείνεται από τον Ατλαντικό Ωκεανό έως την Ερυθρά Θάλασσα, και όπου «παρελαύνουν» τζιχαντιστές. Η Γαλλία, πρώην αποικιοκρατική δύναμη, στηρίζει τις κινήσεις της Ecowas· οι πρώτες κινήσεις της στρατιωτικής χούντας ήταν εν τω μεταξύ, ως ήταν αναμενόμενο, να ανακαλέσει τις διμερείς στρατιωτικές συμφωνίες.

Για την ισλαμιστική Μπόκο Χαράμ και τις δύο μεγαλύτερες τρομοκρατικές οργανώσεις στην περιοχή που συνδέονται με το Ισλαμικό Κράτος και την Αλ Κάιντα, τα πραξικοπήματα είναι πάντα… καλά νέα. Και φυσικά και για την Wagner. Όλοι τους «θριαμβεύουν» σε συνθήκες αστάθειας, οργής και απογοήτευσης για την εκάστοτε κυβέρνηση και την οικονομική ένδεια που ο πληθυσμός βιώνει.

Είναι η “κατάρα” που στοιχειώνει την Αφρική, μια ήπειρο με τους πλουσιότερους πόρους, αλλά τις φτωχότερες χώρες και τους φτωχότερους ανθρώπους στον κόσμο. Είναι μια ήπειρος εμφυλίων πολέμων, πραξικοπημάτων, αστάθειας, τζιχαντιστών και ξένων επεμβάσεων. Γεωγραφικά, ο Νίγηρας είναι η μεγαλύτερη χώρα της Δυτικής Αφρικής και ο έβδομος μεγαλύτερος παραγωγός ουρανίου στον κόσμο. Ωστόσο, ως πρώην γαλλική αποικία, το βιοτικό επίπεδο του Νίγηρα είναι από τα χαμηλότερα στον κόσμο. Ο βαθμός στον οποίο ο Νίγηρας, ο οποίος βρίσκεται σε δεινή θέση παρά τα τεράστια αποθέματα ουρανίου που διαθέτει, έχει επωφεληθεί από τη σχέση του με τη Γαλλία αποτελεί σημείο διαμάχης από την ανεξαρτησία του το 1960.

Εκτός από τη συμβολή της στον αγώνα κατά των τζιχαντιστών υπό τον πρόεδρο Μπαζούμ, η χώρα είναι οικονομικός παραγωγός του 7% της παγκόσμιας προσφοράς ουρανίου και το 25% των εισαγωγών της ΕΕ προέρχεται από τον Νίγηρα. Έχουν εκφραστεί ανησυχίες ότι ένας ενδεχόμενος περιορισμός ή ακόμη και η πλήρης αναστολή των εξαγωγών ουρανίου θα μπορούσε να επηρεάσει την παραγωγή ενέργειας στη Γαλλία (η οποία εξαρτάται κατά 70% από πυρηνικούς σταθμούς) και στον υπόλοιπο κόσμο, ανεβάζοντας τις τιμές. Προς το παρόν, ωστόσο, οι εμπειρογνώμονες λένε ότι η βραχυπρόθεσμη διαταραχή θα μετριαστεί χάρη στη διαφοροποίηση των πηγών εφοδιασμού και τα επαρκή αποθέματα.

Ο ρόλος του Νίγηρα ως «ενδιάμεσου σημείου» μεταξύ των κύριων χωρών προέλευσης και της διαδρομής της Μεσογείου είναι επίσης ζωτικής σημασίας για τη διαχείριση των μεταναστευτικών ροών. Εάν η διαδρομή αποσταθεροποιηθεί, οι προσφυγικές και μεταναστευτικές ροές θα αυξηθούν αναπόφευκτα.

Ωστόσο, η Δύση έχει επενδύσει στον Νίγηρα και στον δημοκρατικά εκλεγμένο πρόεδρό του Μπαζούμ ως πολύτιμο σύμμαχο και για να περιορίσει τη ρωσική επιρροή στην Αφρική- πριν από το πραξικόπημα της 26ης Ιουλίου, ο πρόεδρος Μπαζούμ είχε κατηγορήσει τον Βάγκνερ για “εκστρατεία παραπληροφόρησης” κατά της κυβέρνησής του. Η ρωσική σημαία που υψώθηκε από τους υποστηρικτές του πραξικοπήματος στους δρόμους της Νιαμέι είναι απόδειξη ότι οι προσπάθειές τους απέδωσαν καρπούς. Οι ΗΠΑ ανέφεραν σχετικά ότι δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι οι μισθοφόροι του Βάγκνερ εμπλέκονται άμεσα στην ανατροπή του προέδρου Μπαζούμ, αλλά σημείωσαν ότι η κατάσταση είναι αρκετά ρευστή.

Το πολυετές μοτίβο δράσης της Wagner στο «χρυσωρυχείο» της Αφρικής είναι γνωστό και δοκιμασμένο. Μαζική εκστρατεία παραπληροφόρησης προς «αποδόμηση» πρώην αποικιακών δυνάμεων και προσφορά «υπηρεσιών ασφαλείας» με «πελάτες» αυταρχικά και διεφθαρμένα καθεστώτα, με αντάλλαγμα την εκμετάλλευση φυσικών πόρων για να πλουτίζει ο Γεβγκένι Πριγκόζιν, να δυναμώνει ο μισθοφορικός στρατός του και ασφαλώς να εξυπηρετούνται τα συμφέροντα του Κρεμλίνου, εκεί όπου η επίσημη διπλωματία δεν ήθελε να «φαίνεται». Εξ ου και ο… πρώην στασιαστής Γεβγκένι Πριγκόζιν έσπευσε να εκθειάσει τους πραξικοπηματίες, να εξηγήσει πως αυτό που συνέβη στον Νίγηρα δεν είναι τίποτε άλλο από τον αγώνα του λαού του ενάντια στους αποικιοκράτες, και φυσικά να προσφέρει τις υπηρεσίες της Wagner.

Αλλά και ο Βλαντιμίρ Πούτιν τελευταία βγήκε «μπροστά» φιλοξενώντας τη σύνοδο Ρωσίας-Αφρικής στην Αγία Πετρούπολη, και… αναγνωρίζοντας μάλιστα στα αφρικανικά κράτη ενδεχόμενο μεσολαβητικό ρόλο σε μία διαπραγμάτευση με την Ουκρανία όταν και εφόσον υπάρξει. Την ίδια στιγμή που «σκοτώνει» τη συμφωνία της Μαύρης Θάλασσας για τα σιτηρά και κάνει στάχτη τόνους αποθεμάτων βομβαρδίζοντας εγκαταστάσεις αποθήκευσης στην Ουκρανία, ο Ρώσος πρόεδρος υπόσχεται δωρεάν (ρωσικά) σιτηρά σε αφρικανικές χώρες και μιλά περί «ειρήνης» και ενός «μέλλοντος με ευημερία» απευθυνόμενος σε λαούς, στους οποίους ο ίδιος έρχεται να προσθέσει την οξεία επισιτιστική ανασφάλεια σε έναν συνδυασμό παραγόντων, από τις συγκρούσεις έως την ξηρασία και την κλιματική αλλαγή, που κάθε άλλο παρά εγγυώνται ένα ευοίωνο μέλλον…