Ο απογαλακτισμός της Κύπρου από τη Ρωσία

Τα τελευταία χρόνια, αν κάποιος αποφάσιζε να επισκεφτεί την κοσμοπολίτικη Λεμεσό θα έπρεπε να έχει και ένα ελληνορωσικό λεξικό για να συνεννοηθεί. Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης η Κύπρος και ειδικότερα η Λεμεσός άρχισαν να εκρωσίζονται με την εγκατάσταση χιλιάδων Ρώσων υψηλής οικονομικής επιφάνειας, για τους οποίους ουδείς γνώριζε με ποιον τρόπο απέκτησαν τα χρήματα που διέθεταν. Μαζί τους έφεραν και τη νοοτροπία του νεόπλουτου που ψάχνει να βρει τρόπους για να επιδείξει το γεμάτο πορτοφόλι του.

Ο ήλιος και η θάλασσα δεν ήταν τα μόνα αξιοθέατα της Κύπρου. Το πιο σημαντικό ήταν το χαλαρό τραπεζικό σύστημα και η ευκολία με την οποία μπορούσαν να συσταθούν εταιρείες χωρίς να χρειάζεται να εμφανίζονται οι πραγματικοί ιδιοκτήτες τους. Το χρήμα έρεε άφθονο και οι Ρώσοι άρχισαν να αισθάνονται σαν στο σπίτι τους. Αγόραζαν όσο μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά, οι τιμές των ακινήτων εκτοξεύτηκαν στα ύψη, χτίστηκαν εφημερίδες, ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί και ρωσικές εκκλησίες, και για κερασάκι στην τούρτα, δημιούργησαν πολιτικά κόμματα.

Ταυτόχρονα, η προπαγάνδα της Μόσχας ενισχύθηκε μέσω παράξενων ιστοσελίδων, με στόχο να διεισδύσει στην κυπριακή κοινωνία μέσω της Ορθοδοξίας και της φιλοσοφίας: μέχρι το 2013, η μείωση των καταθέσεων, η επίπληξη της ΕΕ για την πώληση “χρυσών” διαβατηρίων και το νομοσχέδιο Μενέντεζ-Ρούμπιο που κατευθύνει τον διαχωρισμό της χώρας από τη Ρωσία, και τέλος η εισβολή στην Ουκρανία, αφήνοντας ελάχιστα περιθώρια στο φιλορωσικό λόμπι να αποτρέψει την επιβολή κυρώσεων από τα κράτη μέλη της ΕΕ.

Μη μπορώντας να βοηθήσει τον εαυτό της, η Κύπρος απομυθοποιείται γρήγορα, αν και με ισχυρές ακόμη αντιστάσεις: μέχρι το 2013, η Κύπρος απολάμβανε προνομιακές σχέσεις με τη Ρωσία και ήταν ο μεγαλύτερος επενδυτής του Πούτιν στην αχανή χώρα. Στην πραγματικότητα, οι κυπριακές επενδύσεις στη Ρωσία έγιναν από Ρώσους, οι οποίοι μετέφεραν κεφάλαια σε κυπριακές τράπεζες, που στη συνέχεια τα επαναπατρίστηκαν στις χώρες καταγωγής τους. Καθώς οι τράπεζες προσέφεραν γενναιόδωρα επιτόκια, εκατομμύρια ευρώ από αυτό το πηγαινέλα έμειναν επίσης στην Κύπρο και η φούσκα έσκασε τον Μάρτιο του 2013.

Η κυβέρνηση Αναστασιάδη, η οποία ανέλαβε από τον Χριστόφια λίγες ημέρες νωρίτερα, αναζήτησε μια σανίδα σωτηρίας στη Μόσχα πριν το Eurogroup αποφασίσει να κόψει όλες τις καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ. Ο υπουργός Οικονομικών Μιχάλης Σαρρής βρήκε τις πόρτες του Κρεμλίνου κλειστές, καθώς ο Βλαντιμίρ Πούτιν αρνήθηκε να βάλει τα χέρια στις τσέπες.

Λίγο νωρίτερα, ο Πούτιν είχε δανείσει στο καθεστώς Χριστόφια 2,5 δισ. ευρώ με υψηλό επιτόκιο 4,5%. Αργότερα, το καθεστώς Αναστασιάδη κατάφερε να μειώσει το επιτόκιο στο 2,5%, όταν η ΕΕ δάνειζε την Κύπρο με επιτόκιο 0,8%. Το χρέος αποπληρώθηκε και η εξάρτηση από τα ρωσικά δάνεια εξαλείφθηκε. Ταυτόχρονα, πολλοί Ρώσοι εκατομμυριούχοι έχασαν την εμπιστοσύνη τους στο τραπεζικό σύστημα όταν είδαν τις καταθέσεις τους να εξαφανίζονται λόγω κουρέματος, αφήνοντας μόνο 100.000 ευρώ σε κάθε λογαριασμό. Η κυπριακή κυβέρνηση, μη θέλοντας να αναστατώσει τους Ρώσους, αποφάσισε να τους αποζημιώσει δίνοντάς τους μετοχές στις τράπεζες. Έτσι, η πλειονότητα των κυπριακών τραπεζών που δεν έκλεισαν ελέγχονταν από τους Ρώσους, οι οποίοι δεν ονειρεύονταν ποτέ να γίνουν τραπεζίτες. Οι μετοχές μεταβιβάστηκαν στη συνέχεια σε Αμερικανούς και άλλους επενδυτές και η επιρροή των Ρώσων ουσιαστικά εξαφανίστηκε.

Μαζί με τα κεφάλαια, πολλοί Ρώσοι έφυγαν αναζητώντας άλλα λιμάνια.

Ένα σημαντικό βήμα για την απορωσοποίηση της Κύπρου ήταν η απόφαση να κλείσουν 72.000 χαρτοβιομηχανίες (άγνωστοι οι πραγματικοί ιδιοκτήτες) εν μία νυκτί. Η απόφαση αυτή είχε εξοργίσει τον Ρώσο πρέσβη Στάνισλαβ Οσάτσι, ο οποίος έκανε συχνές παρεμβάσεις, κυρίως με δηλώσεις που προειδοποιούσαν για μείωση της ροής τουριστών από τη Ρωσία προς την Κύπρο.

Η κυβέρνηση Αναστασιάδη άρχισε να δημιουργεί επενδυτικά διαβατήρια για να ανακόψει τη ροή των Ρώσων τουριστών και να προσελκύσει άλλους. Ουσιαστικά, ο καθένας θα μπορούσε να πουλήσει την ευρωπαϊκή του υπηκοότητα αν αγόραζε ένα πολυτελές σπίτι και κατέθετε ένα σημαντικό χρηματικό ποσό σε μια κυπριακή τράπεζα.

Πωλήθηκαν συνολικά 7.000 διαβατήρια, τα περισσότερα από τα οποία ήταν ρωσικά.

Η ΕΕ ανάγκασε τη Λευκωσία να πουλήσει τα διαβατήρια κάτω από το μαχαίρι. Και όχι μόνο αυτό. Οι έρευνες αποκάλυψαν ότι μεγάλος αριθμός διαβατηρίων δόθηκε σε απατεώνες, εγκληματίες και καταζητούμενους εγκληματίες.

Η Κύπρος, γνωστή ως “Νησί των Αγίων”, είχε όλα τα συστατικά για να αναπτύξει πνευματικούς δεσμούς ακόμη και με τον ίδιο της το λαό. Ωστόσο, οι δεσμοί αυτοί δεν ήταν τόσο πνευματικοί, καθώς άρχισαν να εισρέουν περισσότερα χρήματα για την κάλυψη των θρησκευτικών αναγκών των Ρώσων που ζούσαν σε ένα νησί χιλιάδες μίλια μακριά από την Αγία Ρωσία.

Οι ταπεινές εκκλησίες με την τοπική πουρόπετρα δεν ήταν αρκετά επιβλητικές, οπότε άρχισαν να χτίζονται ναοί με ρωσικούς χρυσούς τρούλους, με τη συμβολή των Κυπρίων μητροπολιτών.

Στη συνέχεια ήρθε η έγκριση της Ανεξάρτητης Εκκλησίας της Ουκρανίας. Μια ομάδα φιλορώσων Κυπρίων μητροπολιτών ύψωσε τη σημαία με την υποστήριξη του τότε πρέσβη Στάνισλαβ Οσάτσι. Υπερασπίστηκαν το Πατριαρχείο Μόσχας και επίσης σταμάτησαν τη συνεργασία τους με τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου.

Η Κύπρος είναι ίσως το μοναδικό κράτος μέλος της ΕΕ όπου έχει αναδειχθεί ρωσικό πολιτικό κόμμα. Πρόκειται για το κόμμα EOΠ (Εγώ ο Πολίτης), το οποίο ιδρύθηκε από Ρώσους και Λευκορώσους που έχουν πολιτογραφηθεί στην Κύπρο- ο ΕΟΠ προσπάθησε αλλά απέτυχε να παρέμβει στην πολιτική σκηνή.

Η Κύπρος από την ίδρυσή της το 1960 σχοινοβατούσε μεταξύ Ανατολής και Δύσης, εντασσόμενη την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου στο Κίνημα των Αδεσμεύτων. Μετά την ένταξη στην Ε.Ε. το 2004, άρχισε με δυσκολία η στροφή προς τη Δύση. Ωστόσο, οι σχέσεις με τη Ρωσία παρέμεναν ισχυρές, με την επίκληση της σημαντικότητας της Μόσχας για το Κυπριακό. Συχνά, ρωσικά πολεμικά πλοία επισκέπτονταν τα κυπριακά λιμάνια, κάτι που ενοχλούσε ιδιαίτερα τις ΗΠΑ.

Ο γόρδιος δεσμός κόπηκε μετά την έγκριση του νομοσχεδίου Μενέντεζ – Ρούμπιο από το αμερικανικό Κογκρέσο, που, μεταξύ άλλων, προέβλεπε τον τερματισμό του ελλιμενισμού ρωσικών πολεμικών σκαφών στα κυπριακά λιμάνια. Το αντάλλαγμα ήταν η άρση του εμπάργκο στις πωλήσεις όπλων από τις ΗΠΑ στην Κύπρο.

Σήμερα η Λευκωσία διατηρεί τυπικές σχέσεις με τη Μόσχα, κάτι που αποτυπώνεται και στην επιλογή του νέου πρεσβευτή της Ρωσίας στην Κύπρο που για πρώτη φορά είναι μουσουλμάνος.