Περί ευθύνης του κ. Οικονόμου

Είναι αλήθεια ότι την τελική ευθύνη την έχουν ο υπουργός και ο πρωθυπουργός. Όχι την ποινική με βάση τον νόμο, ούτε τη διαχειριστική ή την «επιχειρησιακή», αλλά την πολιτική έναντι της κοινωνίας που τους εξέλεξε με την ψήφο της και τους έδωσε τα κλειδιά της εξουσίας

Με αυτήν την έννοια είναι λογικό κάθε φορά, μετά από κάθε τραγωδία, να ζητείται η παραίτηση του αρμόδιου υπουργού. Ο πολίτης δεν μπορεί να φτάσει στον αρχηγό ή τον αξιωματικό της ΕΛ.ΑΣ. που έχουν την ουσιαστική ευθύνη, αλλά δικαιούται να ζητήσει «εξηγήσεις» από εκείνον που ψήφισε για τα λάθη και τις παραλείψεις των στελεχών του κρατικού μηχανισμού. Έτσι λειτουργεί η Δημοκρατία και η «τιμωρία» του υπεύθυνου παίρνει τη μορφή του πολιτικού κόστους.

Και το πολιτικό κόστος είτε το επωμίζεται ο παραιτηθείς υπουργός, είτε συνολικά η κυβέρνηση ή μόνο ο πρωθυπουργός. Κανείς δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα αν η παραίτηση ενός υπουργού περιορίζει ή διευρύνει το πολιτικό κόστος που καλείται να «πληρώσει» μια κυβέρνηση μετά από κάθε λάθος του κρατικού μηχανισμού. Κανείς δεν το ξέρει και κανείς δεν θα το μάθε ποτέ.

Η επίθεση χούλιγκαν από την Κροατία και ο θάνατος ενός νεαρού οπαδού της ΑΕΚ έκαναν και πάλι την παραίτηση του αρμόδιου υπουργού Γιάννη Οικονόμου αντικείμενο δημόσιας συζήτησης. Αν δεν υπήρχε η απίστευτα “φουσκωμένη” κατάσταση των ανακοινώσεων και δηλώσεων της αντιπολίτευσης για την παραίτηση του υπουργού, το θέμα θα μπορούσε να συζητηθεί με πραγματικό ενδιαφέρον.

Δεν έχει περάσει εβδομάδα που να μην έχουν ακουστεί ανάλογες εκκλήσεις για την παραίτηση ανώτερων κυβερνητικών στελεχών, σε βαθμό που η όλη διαδικασία να κινδυνεύει να πέσει στη σφαίρα της ιδιορρυθμίας. Το ερώτημα, ωστόσο, δεν είναι το μέλλον μεμονωμένων υπουργών, αλλά το κατά πόσο μπορεί να βελτιωθεί η λειτουργία του συστήματος και πώς μπορούν να αποφευχθούν τραγωδίες όπως αυτή της περασμένης εβδομάδας.

Συχνά, η εστίαση της συζήτησης στην ευθύνη των υπουργών συσκοτίζει την ουσία του προβλήματος. Στην περίπτωση των Κροατών χούλιγκαν, είναι σαφές ότι κάποιοι άνθρωποι δεν έκαναν σωστά τη δουλειά τους. Θα ήταν λάθος να θεωρηθεί υπεύθυνος για τη διαχείριση ενός τέτοιου γεγονότος ο Υπουργός Πολιτικής Προστασίας. Υπάρχουν αστυνομικοί που, όπως και οι εργαζόμενοι σε πολλά άλλα επαγγέλματα στη χώρα μας, έχουν την νοοτροπία της ελάχιστης προσπάθειας, της αποποίησης ευθυνών και της έλλειψης επαγγελματικής πρωτοβουλίας. Μια τέτοια νοοτροπία υπάρχει επειδή, στην πραγματικότητα, πολλοί άνθρωποι δεν θέλουν να κάνουν τη δουλειά τους.

Υπάρχουν αστυνομικοί που αντιμετωπίζουν τις επαγγελματικές τους υποχρεώσεις σαν αγγαρεία. Θεωρούν ότι η “πρώτη” δουλειά τους είναι ένα κατάστημα που ανοίχτηκε στο όνομα ενός συγγενή τους, η φύλαξη του ιδιοκτήτη ή το χόμπι τους. Δεν είναι οι μόνοι. Υπάλληλοι καθαριότητας ζητούν να μεταφερθούν στα γραφεία, παρά το γεγονός ότι απασχολούνται στο Υπουργείο Υγείας. Δάσκαλοι έχουν κουραστεί από τη διδασκαλία, δεν μπορούν να “χειριστούν” τα παιδιά και ζητούν μεταθέσεις σε άλλες υπηρεσίες.

Γιατροί έχουν βαρεθεί τα εξωτερικά ιατρεία των νοσοκομείων και θέλουν ησυχία και ηρεμία. Υδραυλικοί αποστρέφονται τις βρύσες και οι ηλεκτρολόγοι τα καλώδια. Για να μην αναφερθούμε σε χειρότερα περιστατικά όπως ο σταθμάρχης στη Λάρισα τον περασμένο Φεβρουάριο. Όχι όλοι τους, φυσικά, αλλά φοβάμαι ότι οι σωστοί επαγγελματίες τείνουν να είναι μειοψηφία. Η ατομική επαγγελματική ευθύνη είναι, άλλωστε, η μόνη “εγγύηση” όχι μόνο για να προχωρήσει η χώρα μπροστά, αλλά και για να αποφευχθούν τραγωδίες όπως ο χουλιγκανισμός. Αν όλοι είχαν κάνει τη δουλειά τους με τρόπο θεμελιωδώς σωστό και ευσυνείδητο, αυτό το αποτέλεσμα δεν θα ήταν δυνατό. Αυτή η επαγγελματική συνέπεια, αν όχι η λογική των υπαλλήλων, πρέπει να επιβληθεί, καλώς ή κακώς. Και αυτό είναι ευθύνη της κυβέρνησης, η οποία έχει αναδειχθεί από τον λαό. Είναι πιο σημαντικό οι υπουργοί να κάνουν σωστά τη δουλειά τους από το να γίνουν “Ιφιγένεια” για το συλλογικό μας υποσυνείδητο.

Η ατομική επαγγελματική ευθύνη είναι τελικά η μόνη «εγγύηση» όχι μόνο για να πάει μπροστά η χώρα, αλλά και για να γλιτώσουμε από τραγωδίες όπως αυτή με τους χούλιγκαν. Αν όλοι έκαναν στοιχειωδώς σωστά και ευσυνείδητα τη δουλειά τους, δεν θα φτάναμε σε αυτά τα αποτελέσματα. Αυτή η επαγγελματική συνέπεια αν δεν υπάρχει στη λογική ενός εργαζομένου πρέπει να επιβληθεί με το καλό ή το κακό. Κι αυτό είναι ευθύνη της κυβέρνησης, της εκάστοτε κυβέρνησης. Έχει μεγαλύτερη σημασία ο υπουργός να κάνει σωστά τη δουλειά του από το να εξελίσσεται σε «Ιφιγένεια» για το συλλογικό μας υποσυνείδητο.