Πώς τα οικονομικά σοκ από την Κίνα αποσταθεροποιούν την παγκόσμια οικονομία

Η Ιαπωνία και η ευρωζώνη έδειχναν καλά, αφού η τελευταία είχε αφήσει πίσω της μια ακρωτηριαστική κρίση χρέους.

Στα τελευταία χρόνια της “επικού” χαρακτήρα ανάπτυξης στις ΗΠΑ η οποία έληξε με τον Covid, άρχισε να “πιάνει” μια φράση που είχε στόχο να περιγράψει τις ακμαίες συνθήκες που εξαπλώνονταν σε όλο τον κόσμο. Ο κόσμος βρισκόταν – έλεγε – στο κατώφλι μιας ασυνήθιστα συγχρονισμένης επέκτασης. Λίγοι άνθρωποι εξακολουθούσαν να μιλούν για ανάκαμψη χωρίς νέες θέσεις εργασίας στην Αμερική και η Κίνα, μετά από μερικά – σπάνια είναι η αλήθεια – παραστρατήματα, φαινόταν να επιστρέφει στον παλιό εύρωστο εαυτό της. Ο πληθωρισμός βρισκόταν στα τάρταρα και είχε φτάσει να θεωρείται καλό πράγμα μια κάποια αύξησή του.

Η Ιαπωνία και η ευρωζώνη έδειχναν καλά, αφού η τελευταία είχε αφήσει πίσω της μια ακρωτηριαστική κρίση χρέους. Η ομορφιά αυτής της εκπληκτικής “συντροφικότητας”, που χαιρετιζόταν στις αρχές του 2017 από άρθρα στο Bloomberg News και ένα κεντρικό θέμα στο εξώφυλλο του Economist, ήταν ότι θα ελάφρύνε το βάρος το οποίο έφεραν οι ΗΠΑ. Ούτε καν οι εμπορικές εντάσεις μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου δεν προκάλεσαν μεγάλο πρόβλημα. Χαρούμενες μέρες.

Αποκαρδιωτική απόκλιση

Είναι όμως τώρα ο κόσμος κατακλυσμένος από μια ανησυχητική περίοδο “λοξοτομής”; Η εικόνα είναι αποκαρδιωτική. Η Κίνα, μια πηγή τόσο μεγάλης ζωτικότητας του διεθνούς εμπορίου τις τελευταίες δεκαετίες, απλά δεν μπορεί να σηκώσει κεφάλι. Τα μακροοικονομικά στοιχεία της προηγούμενης εβδομάδας αποκάλυψαν νέα πλήγματα σε μια παραπαίουσα ανάκαμψη. Οι εξαγωγές υποχώρησαν, οι εισαγωγές μειώθηκαν ανησυχητικά και, μετά από μήνες αναιμικού πληθωρισμού, οι τιμές καταναλωτή μειώθηκαν τον Ιούλιο σε σχέση με έναν χρόνο πριν. Ο αποπληθωρισμός αναμένεται να είναι προσωρινός, δεδομένου ότι ο ΔΤΚ αυξήθηκε σε σύγκριση με τον προηγούμενο μήνα και ότι οι τιμές των τροφίμων – μεγάλος ένοχος για τη συγκεκριμένη τάση – αναμένεται να αυξηθούν. Αυτό αποτελεί μικρή μόνον ανακούφιση. Υπάρχει μια ανησυχητική έλλειψη ζήτησης στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου.

Υπάρχει επίσης μια αφθονία αρνητικότητας. Ο κόσμος αναζητά σημάδια αδυναμίας στην κινεζική οικονομία, γι’ αυτό η εμπειρία της παρακολούθησης ρόδινων προβλέψεων για την επαναλειτουργία μετά την πανδημία να εξασθενούν γρήγορα έχει λάβει έναν τιμωρητικό και αυτοτροφοδοτούμενο χαρακτήρα. Άλλη μια απογοήτευση από τα στοιχεία, άλλη  μια θλιβερή αξιολόγηση. Ο τομέας των ακινήτων αποτελεί βασική πηγή θλίψης. Η Country Garden, που κάποτε ήταν ο μεγαλύτερος κατασκευαστής σε επίπεδο πωλήσεων, βρίσκεται σε αδιέξοδο. Οι λύσεις οι οποίες υπάρχουν φαίνονται μεσαίου βεληνεκούς και πολύ γνωστές, όπως το να κάνει κανείς λίγο περισσότερα στο δημοσιονομικό μέτωπο και όσον αφορά τα επιτόκια. Η κεντρική τράπεζα παλεύει ενάντια στα bearish στοιχήματα για το γιουάν, αλλά όχι με μεγάλο πάθος.

Θα ήταν λάθος να δημιουργούμε μια εικόνα “Αποκάλυψης” για τις συνθήκες στην Κίνα. Οι μεγάλες οικονομίες κάνουν κύκλους. Θα πρέπει να συνηθίσουμε να βλέπουμε περισσότερους τέτοιους και στην Κίνα. Εν τω μεταξύ, ο κόσμος εξαρτάται από τις ΗΠΑ για να συνεχίσει την ανάπτυξη. Αν ήταν καλό στα χρόνια πριν από την πανδημία για τις ΗΠΑ να μην επωμίζονται μόνες τους την παγκόσμια οικονομία, πρέπει να είναι κακό που τώρα κυριαρχεί η απόκλιση;

Το φαινόμενο ΗΠΑ

Η ύφεση ή ακόμα και η στασιμότητα στις ΗΠΑ μοιάζει με μακρινή προοπτική σήμερα. Οι περισσότερες σύγχρονες αναλύσεις γιορτάζουν τις εξασθενημένες πιθανότητες μιας αμερικανικής ύφεσης. Η JPMorgan Chase την προπερασμένη εβδομάδα εντάχθηκε στις τάξεις εκείνων οι οποίοι προβλέπουν ότι θα αποτραπεί μια οικονομική συρρίκνωση. Η αγορά εργασίας παραμένει ισχυρή, ο πληθωρισμός – ο οποίος εξακολουθεί να υπερβαίνει τον στόχο της Federal Reserve – έχει πιθανώς κορυφωθεί. Το αδιέξοδο του ανώτατου ορίου δημοσίου χρέους επιλύθηκε χωρίς κρίση. Το άγχος για την υγεία των περιφερειακών αμερικανικών τραπεζών έχει αμβλυνθεί.

Η JPMorgan φροντίζει φυσικά να μην αποκλείει μια ύφεση. Ο κίνδυνος ύφεσης είναι “ακόμη πολύ αυξημένος”, έγραψε ο επικεφαλής οικονομολόγος της για τις ΗΠΑ Μάικλ Φερόλι. Μια τέτοια σύνεση είναι σοφή.

Θα ήταν κρίμα εάν η ανακούφιση από τις ευνοϊκές συνθήκες στις ΗΠΑ μεταφραστεί σε θριαμβολογία. Υπήρχε ένας αρκετά μεγάλος όγκος του φαινομένου στα τέλη της δεκαετίας του 1990, όταν οι ΗΠΑ απολάμβαναν μια άνθηση με οδηγό την τεχνολογία, η ανεργία ήταν χαμηλή και ο πληθωρισμός ήταν συγκρατημένος. Η Ιαπωνία, η οποία θεωρείτο νωρίτερα εκείνη τη δεκαετία ως ο κύριος οικονομικός αντίπαλος της Αμερικής, φαινόταν να βρίσκεται σε παρακμή. Μεγάλο μέρος της Ανατολικής Ασίας, που κάποτε ονομάζονταν “Τίγρεις” για την ταχεία μεταμόρφωσή τους, πάλευαν να αποτινάξουν μια οικονομική κατάρρευση. Οι άνθρωποι μιλούσαν για “ένα νέο παράδειγμα” και αμφισβητούσαν ακόμη και αν εξακολουθούσαν να υπάρχουν οι κλασικοί περιοδικοί επιχειρηματικοί κύκλοι. Η γρήγορη, αλλά όχι ακόμη απειλητική ανάδυση της Κίνας, ήταν ένα μεγάλο μέρος εκείνης της εικόνας.

Τον Μάρτιο του 2001, ωστόσο, οι ΗΠΑ είχαν εισέλθει σε… ύφεση. Ακολούθησαν μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις, ενώ η Ιαπωνία βρισκόταν σε δεινή θέση, λειτουργώντας ως εργαστήριο για τη λεγόμενη αντισυμβατική νομισματική πολιτική που, με τον καιρό, εφαρμόστηκε τελικά και στις ΗΠΑ και τη ζώνη του ευρώ. Το θέμα είναι ότι οι οικονομίες δεν είναι στατικές. Είναι ωραίο που οι Ηνωμένες Πολιτείες, προς το παρόν, έχουν διαψεύσει τις Κασσάνδρες. Ωστόσο, η τρέχουσα αμερικανική επέκταση δεν θα διαρκέσει για πάντα. Αντί να γιορτάζουμε, θα έπρεπε να ανησυχούμε για τον υπόλοιπο κόσμο ο οποίος μαραζώνει.

Τι έρχεται

Σε πρόσφατο σημείωμα, η Bank of America κατέγραφε την απόκλιση και αναρωτιόταν εάν ο κόσμος είναι πια λιγότερο οικονομικά συγχρονισμένος. Η εταιρεία αναθεώρησε πρόσφατα τις προβλέψεις ανάπτυξης για τις ΗΠΑ και την Κίνα – σε αντίρροπες κατευθύνσεις. Σημειώνοντας ότι οι ήπιες προσγειώσεις στις ΗΠΑ είναι ασυνήθιστες, οι οικονομολόγοι ανέφεραν ότι “πολλά πρέπει να γίνουν ακόμη σωστά”. Η BofA εξέφρασε επίσης σκεπτικισμό για τη βύθιση της Κίνας σε μια “ύφεση ισολογισμού”, φαινόμενο που χαρακτηρίζεται από εισόδημα το οποίο χρησιμοποιείται για αποπληρωμή χρέους αντί για δαπάνες.

Είτε έτσι είτε αλλιώς, μια παγκόσμια οικονομία η οποία τραγουδά παράφωνα είναι γεμάτη κινδύνους. Η Fed βρίσκεται ξανά στο σημείο τομής. Παρά τη ζοφερή εικόνα που πηγάζει από την Κίνα, η κεντρική της τράπεζα φαίνεται μάλλον παθητική. Ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ εξακολουθεί να είναι πολύ υψηλός, οδηγώντας τον πρόεδρο της Fed Τζερόμ Πάουελ να μην μπορεί να εκτοξεύσει προειδοποιητικές βολές για την κατάσταση της παγκόσμιας οικονομίας, όπως έκανε στα τέλη του 2018 ή όπως έκανε πριν από εκείνον η Janet Yellen το 2015, αφότου η κεντρική Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας είχε αποτύχει σε μια υποτίμηση του κινεζικού νομίσματος.

Δώστε όμως προσοχή. Τα προβλήματα της Κίνας έχουν τον τρόπο τους να ξεβράζονται στις ακτές όλων.