Η Ιρλανδία δεν ξέρει τι να… κάνει πλεόνασμα 65 δις ευρώ

Περίπου 10 δισ. ευρώ υπολογίζει ότι θα της περισσέψουν εφέτος η κυβέρνηση του Δουβλίνου. Και τα πλεονάσματα στον προϋπολογισμό της αναμένεται να συνεχιστούν και τα επόμενα χρόνια, έτσι ώστε το 2026 να φθάσουν συνολικά στα 65 δισ. ευρώ. Διόλου ευκαταφρόνητο κομπόδεμα, αν αναλογιστεί κανείς ότι η Ιρλανδία εδώ και μια δεκαετία δεν βρίσκεται σε μνημόνιο και κανείς δεν την αναγκάζει να «βάζει λεφτά στην άκρη».

Η συσσώρευση πρωτογενών πλεονασμάτων στην μικρή νησιωτική χώρα δεν είναι προϊόν καταναγκασμού, αλλά αποτέλεσμα κάποιων ξεχωριστών ιδιαιτεροτήτων της. Ο Ζιλ Ντασουά του «Figaro» αναφέρει ως μείζον πλεονέκτημα το μειωμένο εταιρικό φόρο 12,5% που με πείσμα υπερασπίστηκε η Ιρλανδία έναντι των απαιτήσεων της τρόικας να τον ανεβάσει τα δύσκολα χρόνια της κρίσης χρέους.

Μόνο η Βουλγαρία και η Κύπρος έχουν τόσο χαμηλούς συντελεστές φορολόγησης των επιχειρήσεων στην ΕΕ. Σημειωτέον ότι και η Κύπρος είχε δείξει επίσης μεγάλη ανθεκτικότητα στις πιέσεις της τρόικας, συμφωνώντας μόνο να ανεβάσει το συντελεστή από το 10% στο «ιρλανδικό» 12,5%.

Ο ρεπόρτερ της παριζιάνικης εφημερίδας αντιπαραθέτει το συντελεστή φορολόγησης των εταιρικών κερδών 25% που ισχύει στη Γαλλία για να καταδείξει πόσο πιο ελκυστική είναι από τη χώρα του η Ιρλανδία σε ό,τι αφορά την ελκυστικότητα επενδύσεων από το εξωτερικό και δη από τις ΗΠΑ. Διότι ο Ντασουά αναφέρει ότι «πολλοί ψηφιακοί κολοσσοί, όπως οι Apple, Google και Meta, αλλά και φαρμακευτικές εταιρείες όπως η Pfizer, η δραστηριότητα της οποίας έχει αυξηθεί κατακόρυφα λόγω της πανδημίας Covid-19, έχουν ενθαρρυνθεί από τη χαμηλή φορολόγηση να δημιουργήσουν την ευρωπαϊκή έδρα τους στο Δουβλίνο».

«Ο χαμηλός εταιρικός φόρος αναμένεται να αποφέρει στην Ιρλανδία περίπου 25 δισ. ευρώ φέτος, ποσό αυξημένο κατά 7% συγκριτικά με το 2022», σημειώνει ο γάλλος ρεπόρτερ. Δεν είναι όμως μόνο φορολογικά τα κίνητρα της εισροής αμερικανικών κεφαλαίων στη χώρα των Κελτών. Είναι και η απόσταση των μόλις 4 ωρών με το αεροπλάνο που χωρίζει την ιρλανδική πρωτεύουσα με τη Νέα Υόρκη. Eίναι και το γεγονός ότι τα αμερικανικά στελέχη που μετεγκαθίστανται στην «ευρωπαϊκή θυγατρική» του Δουβλίνου βρίσκονται ένα πολύ οικείο περιβάλλον, αφού όλοι μιλούν την ίδια γλώσσα.

Ίσως η μεγαλύτερη έκπληξη των Αμερικανών – και υποχρεωτικότητα στην οποία πρέπει να προσαρμοστούν – είναι το ότι οι Ιρλανδοί, όπως και οι Βρετανοί εξάλλου, οδηγούν στην αριστερή πλευρά του δρόμου. Σίγουρα όμως αυτό το αντιμετωπίζουν ως γραφικότητα τα στελέχη των πολυεθνικών, ως κάτι που τους υπενθυμίζει ότι ζουν και εργάζονται στην «εξωτική Ευρώπη».

Η γεωγραφική της θέση στις δυτικές εσχατιές της Ευρωζώνης, η κοινή αγγλική γλώσσα και επίσης το Brexit (γεγονός που αναγνωρίζει ο «Figaro») αυξάνουν σαφώς την ελκυστικότητα της Ιρλανδίας απέναντι στις αμερικανικές πολυεθνικές που αναζητούν προγεφύρωμα στην Ευρώπη.

Τι θα κάνουν με τα λεφτά

Μοιραίο – αλλά και καλοδεχούμενο – το ερώτημα που έχει προκύψει στο δημόσιο βίο της Ιρλανδίας και αφορά την αξιοποίηση του συσσωρευόμενου εθνικού πλούτου. Είναι ένα ελιτίστικο ερώτημα, «μια έγνοια για πλουσίους» όπως γράφει ο «Figaro». Δεν παύει ωστόσο να συνιστά πρόβλημα. Που αναδεικνύει μάλιστα τις διαφορετικές προτεραιότητες των πολιτικών κομμάτων και εν γένει το διαφορετικό τρόπο σκέψης και τις αντίθετες κοσμοθεωρίες των παρατάξεων. Διότι το «τέλος της πολιτικής» και η κατάργηση της διάκρισης «Δεξιά/Αριστερά» έχουν πολλάκις εξαγγελθεί, αλλά φαίνεται πως ακόμα αργούν.

Στέλεχος της τρικομματικής κυβέρνησης του Δουβλίνου (τα κεντροδεξιά κόμματα Fianna Fáil και Fine Gael συνεργάζονται με τους Πράσινους) ανακοίνωσε ότι μέρος του πλεονάσματος θα τοποθετηθεί σε δύο επενδυτικά Ταμεία που πρόκειται να συσταθούν, ένα κρατικό Αποθεματικό Ταμείο μακροπρόθεσμων τοποθετήσεων (κάτι σαν το Ταμείο στο οποίο τοποθετεί η νορβηγική κυβέρνηση τα έσοδα από τις πωλήσεις πετρελαίου και έχει μαζέψει περιουσιακά στοιχεία άνω των 1 τρισ. δολ.) και ένα Ταμείο Δημοσίων Επενδύσεων, που θα εγγυάται τις δαπάνες σε έργα βασικών υποδομών και θα αποτελεί ανάχωμα σε ενδεχόμενη οικονομική ύφεση.

Ο ιρλανδός υπουργός Οικονομικών Μάικλ ΜακΓκραθ (μέλος του συντηρητικού Fianna Fáil) έχει δηλώσει ότι θα πρέπει να δεσμευθεί μέρος των χρημάτων για να καλυφθεί η μελλοντική αύξηση των δαπανών που συνδέονται με τη γήρανση του πληθυσμού. Στελέχη της αριστερής αντιπολίτευσης του Sinn Féin, όμως, ζητούν να δαπανηθεί δίχως χρονοτριβή το μέχρι στιγμής πλεόνασμα (τα 10 δισ. ευρώ δηλαδή, που υπολογίζεται ότι θα εισρεύσουν εφέτος στα κρατικά ταμεία) για να αντιμετωπιστεί η άνευ προηγουμένου στεγαστική κρίση που πλήττει τη χώρα.

Η Ιρλανδία είναι μια από τις χώρες με τις υψηλότερες αποδοχές των εργαζομένων αλλά και με το υψηλότερο κόστος ζωής και η έλλειψη στέγης έχει εξελιχθεί σε μείζον κοινωνικό ζήτημα.

Είναι χαρακτηριστική η παρατήρηση που έκανε μιλώντας στο BBC ο γενικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οικονομικών και Κοινωνικών Ερευνών του Δουβλίνου, καθηγητής Άλαν Μπάρετ, για να σχολιάσει την πρόταση του Sinn Féin. «Η δυσκολία έγκειται στο ότι η οικονομία βρίσκεται σχεδόν σε πλήρη απασχόληση, οπότε απλά δεν υπάρχουν διαθέσιμοι εργάτες για την κατασκευή κατοικιών ή άλλων τύπων υποδομών».

Η έλλειψη εργατικού δυναμικού θα μπορούσε να οδηγήσει κατά τον ιρλανδό οικονομολόγο σε «πληθωρισμό μισθών, λόγω έλλειψης διαθέσιμων εργαζομένων». Όντως, στην Ιρλανδία παρατηρείται μια πλειοδοσία εκ μέρους των επιχειρήσεων που αναζητούν εργαζομένους, διαγκωνίζονται δηλαδή οι εταιρείες και προσφέρουν υψηλότερους μισθούς για να προσελκύσουν υπαλλήλους.

Και δεδομένου ότι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες φλερτάρουν με την ύφεση, αναρωτιέται κανείς μήπως η Ιρλανδία πρόκειται να υποδεχθεί ένα μεγάλο κύμα εσωτερικής μετανάστευσης από την ηπειρωτική Ευρωζώνη. Αναρωτιέται κανείς αν θα επανεμφανιστούν στο γερμανικό τύπο (η Γερμανία βρίσκεται ήδη σε τεχνική ύφεση) αγγελίες με τίτλο «Άνεργος στο Βερολίνο ή εργαζόμενος στο Δουβλίνο;», όπως στις αρχές του 21ου αιώνα, όταν ο «ασθενής» της Ευρώπης ήταν πάλι Γερμανός – η «χρυσή εποχή» Μέρκελ εγκαινιάστηκε το 2005.