Ρωσία: Ο ρόλος της Άγκυρας στο… κοντραμπάντο της Μόσχας

Μόλις 500 χιλιόμετρα μακριά από τη Μαύρη Θάλασσα, ο πόλεμος της Ρωσίας μαίνεται στην Ουκρανία. Από την εισβολή τον Φεβρουάριο του 2022, τα δυτικά έθνη έχουν επιβάλει σαρωτικές κυρώσεις στη Μόσχα σε μια προσπάθεια να την αποκόψουν από προϊόντα πολυτελείας και αγαθά διπλής χρήσης που θα μπορούσαν να επαναχρησιμοποιηθούν για χρήση στο πεδίο της μάχης. Εν τω μεταξύ, η ομάδα των G7 έχει επιβάλει πλαφόν 60 δολαρίων ανά βαρέλι στο ρωσικό αργό πετρέλαιο, απειλώντας με αυστηρές κυρώσεις για τους εμπόρους που παραβιάζουν τους κανόνες.

Ωστόσο, οι αναλυτές και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής φοβούνται ότι δεν γίνονται αρκετά και η βοήθεια της Ρωσίας να αποκτήσει αυτό που θέλει έχει γίνει λίαν προσοδοφόρο για τους μεσάζοντες, εταιρείες και χώρες, που παρέχουν τέτοιες υπηρεσίες αναλαμβάνοντας φυσικά το ανάλογο ρίσκο.

Στην προσπάθεια να κάνει κατανοητό πως το «κοντραμπάντο» του Πούτιν ξεφεύγει από τις κυρώσεις το Politico μίλησε στον Γιορούκ Ισίκ, μελετητή στο Middle East Institute, μια δεξαμενή σκέψης με έδρα την Ουάσιγκτον.

Ο Ισίκ ζει στην Κωνσταντινούπολη και διατηρεί την ιστοσελίδα Bosphorus Observer, στην οποία καταγράφει την κίνηση στα στενά του Βοσπόρου, και η οποία έχει καταστεί πολύτιμο βοήθημα όλων όσοι ασχολούνται με τις διαδρομές ανεφοδιασμού του Κρεμλίνου.

Για περισσότερο από μια δεκαετία, παρακολουθεί τα πήγαινε-έλα δεκάδων χιλιάδων φορτηγών σιτηρών, μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων και πολεμικών πλοίων κατά μήκος των Στενών του Βοσπόρου κάθε χρόνο.

Σύμφωνα με το Politico, ο 52χρονος αναλυτής έχει καταχωρήσει άπειρα στοιχεία που αποκαλύπτουν την προσπάθεια της Ρωσίας να αποκτήσει αθόρυβα, εμπορεύματα και στρατιωτικό υλικό – διατηρώντας παράλληλα τις εξαγωγές ενέργειας και γεωργικών προϊόντων.

Ο Ισίκ αναφέρει πως τα ρωσικά πλοία πολλές φορές αναφέρουν ψευδείς πληροφορίες λέγοντας ότι το πλοίο πηγαίνει από το εντελώς αθώο μέρος σε άλλο. Μετά απενεργοποιούν την παρακολούθηση και ή πλαστογραφούνν την τοποθεσία τους. Κατά μήκος των Στενών υπάρχει ατελείωτη κίνηση, αλλά όταν κοιτάξει κανείς θα δει ότι το πλοίο δεν είναι εκεί, πράγμα που λέει πολλά από μόνο του.

Όμως, είναι πολύ δύσκολο να παρακολουθήσει κανείς τι έρχεται από την Ευρώπη στη Ρωσία και αντίστροφα. Η Ρωσία προσπαθεί να προσαρμοστεί στις ολοένα και πιο αυστηρές κυρώσεις και μόλις τεθεί σε εφαρμογή κάποιος νέος έλεγχος, βρίσκει έναν τρόπο να τον παρακάμψει. Η Τουρκία είναι η πύλη για αυτού του είδους το εμπόριο, ιδιαίτερα για τα ευρωπαϊκά καταναλωτικά αγαθά, τονίζουν ειδικοί.

Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία που συγκεντρώθηκαν από την αναλυτική πλατφόρμα Trade Data Monitor, την οποία παρακολουθεί το POLITICO, η Τουρκία είναι η πέμπτη μεγαλύτερη πηγή εισαγωγών της Ρωσίας, στέλνοντας αγαθά και εμπορεύματα αξίας άνω των 3,6 δισεκατομμυρίων δολαρίων μόνο πέρυσι. Τα μηχανήματα και τα ηλεκτρονικά εξαρτήματα συγκαταλέγονται στις κορυφαίες εξαγωγές της για το 2023, σημειώνοντας αύξηση 200% και 183% αντίστοιχα τους πρώτους έξι μήνες του τρέχοντος έτους. Και αυτό δεν περιλαμβάνει καν τις προμήθειες που απλώς διέρχονται από τον Βόσπορο χωρίς ποτέ να εισέλθουν επίσημα στην Τουρκία.

Η Άγκυρα είναι ενδιάμεσος στη σύγκρουση, αλλά από την άλλη παρέχει έναν βολικό γεωγραφικό κόμβο για την επανεξαγωγή αγαθών που χρειάζεται η Μόσχα, από πετρέλαιο και ντίζελ μέχρι στρατιωτικό υλικό. Για τη Ρωσία, αυτό έχει κόστος – αλλά, αυτή τη στιγμή, είναι κερδοφόρο και θέλει να κερδίσει τον πόλεμο φθοράς, ροκανίζοντας τον χρόνο.

Σκιομαχίες;

Εν τω μεταξύ, ο λεγόμενος σκιώδης στόλος εκατοντάδων γερασμένων δεξαμενόπλοιων έχει εμφανιστεί στην παγκόσμια αγορά τον περασμένο χρόνο για να προωθήσει τις ρωσικές εξαγωγές ενέργειας που έχουν τεθεί σε εμπάργκο και να πουλήσει πετρέλαιο πάνω από το πλαφόν, δίνοντας στο Κρεμλίνο τα τόσο απαραίτητα έσοδα για να πληρώσει τα στρατεύματά του και να αγοράσει όπλα. Χωρίς την κατάλληλη συντήρηση ή ασφάλιση, συχνά κλείνουν τους αναμεταδότες τους για να κρύψουν την προέλευση των καυσίμων τους ή πραγματοποιούν μεταφορές από πλοίο σε πλοίο για να μπερδέψουν όσους παρακολουθούν από μακριά.

Τον Ιούνιο, η ΕΕ κινήθηκε για να απαγορεύσει αυτά τα πλοία από τα λιμάνια της — αλλά πολλά συνεχίζουν να πλέουν μέσω του Βοσπόρου.

Ο Ισίκ αναφέρει ότι ο σκιώδης στόλος ήταν όλος υπό τη σημαία των Νήσων Μάρσαλ και διαγράφηκαν χάρη στην επιτυχημένη διπλωματία των ΗΠΑ. Στη συνέχεια, μέσα σε μια νύχτα, ολόκληρος ο σκιώδης στόλος μεταπήδησε σε σημαία Γκαμπόν.

Με τις προειδοποιήσεις ότι η παράκαμψη θα μπορούσε να παρατείνει τον πόλεμο, κοστίζοντας περισσότερες ζωές Ουκρανών, οι Βρυξέλλες εντείνουν την πίεση για να περιορίσουν τα υπάρχοντα κενά. Άνθρωποι σαν τον Ισίκ είναι χρήσιμοι αλλά δεν μπορούν να είναι πανταχού παρόντες

Ακόμη χειρότερα για τη ναυτιλιακή βιομηχανία, οι άνευ προηγουμένου δυτικές κυρώσεις σημαίνουν ότι ανυποψίαστες εταιρείες θα μπορούσαν να παραβιάσουν τους υφιστάμενους κανόνες ακούσια. «

Όποιος συναλλάσσεται με πλοία που είναι ύποπτα για τέτοιου είδους δραστηριότητα, καθώς και σκάφος που απενεργοποιεί τις μεταφορές ή πραγματοποιεί μη δηλωμένη μεταφορά από πλοίο σε πλοίο μπορεί να αντιμετωπίσει ποινικές διώξεις, πρόστιμα ή να δει τα εμπορεύματά του να κατάσχονται. Εάν ένα εμπορευματοκιβώτιο υπό την απαγόρευση διαμετακόμισης κάνει μια απρογραμμάτιστη στάση στη Ρωσία, καθίσταται μη εμπορεύσιμο και χωρίς τη δέουσα επιμέλεια, μεγάλες εταιρείες θα μπορούσαν να παγιδευτούν σε αυτό.

Παίζοντας και με τις δύο πλευρές

Ακόμη μεγαλύτερη ανησυχία προκαλούν τα πλοία που λέγεται ότι προμηθεύουν κρυφά τις ένοπλες δυνάμεις της Ρωσίας. Κάποια πλοία μεταμφιέζονται τώρα σε εμπορικά, αλλά φέρουν εξοπλισμό των Ρωσικών Ενόπλων Δυνάμεων και δεν φέρουν ναυτική σημαία. Σύμφωνα με τον Ισίκ η Τουρκία δεν επιθεωρεί αυτά τα πλοία.

Παρά το γεγονός ότι είναι μέλος του ΝΑΤΟ, η Τουρκία έχει αρνηθεί να επιβάλει κυρώσεις στη Μόσχα, φιλοξενώντας αντ’ αυτού μια σειρά άτυχων ειρηνευτικών συνομιλιών και ενισχύοντας τις οικονομικές σχέσεις και με τις δύο πλευρές. Αυτή η πολιτική φαίνεται να αντανακλά την κοινή γνώμη στο εσωτερικό της χώρας, όπου, σύμφωνα με δημοσκόπηση πέρυσι από την Aksoy Research, σχεδόν τα δύο τρίτα των Τούρκων ανησυχούν ότι ο πόλεμος έχει αρνητικό αντίκτυπο στη χώρα τους — αλλά το 80% πιστεύει ότι πρέπει ακόμα να μείνουν ουδέτερος.

Ως μέρος των προσπαθειών να απομονωθεί από τις συνέπειες της σύγκρουσης, η Άγκυρα υποστήριξε επίσης τη συμφωνία για τα σιτηρά με τη μεσολάβηση του ΟΗΕ, η οποία πιστώθηκε ότι βοήθησε να μεταφερθούν τρόφιμα από τα αποκλεισμένα λιμάνια της Ουκρανίας στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Η κατάρρευσή της μετά την απόσυρση του Κρεμλίνου τον περασμένο μήνα έχει πυροδοτήσει φόβους πείνας και οδήγησε σε ένα κύμα ρωσικών επιθέσεων στις υποδομές εξαγωγών της Ουκρανίας. Το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας της Τουρκίας έχει προειδοποιήσει έκτοτε η ένταση στη Μαύρη Θάλασσα «δεν είναι προς όφελος κανενός», αλλά σταμάτησε να καλεί τις δύο πλευρές να επιστρέψουν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Η τουρκική κυβέρνηση θα προτιμούσε να δει προβλεψιμότητα παρά όχι, αλλά είναι σαφές ότι η κυβέρνησή της έχει αποζημιωθεί από τη σύγκρουση», δήλωσε στο POLITICO ο Ράιαν Γκίνγκερας, καθηγητής στη Ναυτική Μεταπτυχιακή Σχολή των ΗΠΑ. «Έχουν υποστηρίξει κλεμμένες αποστολές σιτηρών από την Ουκρανία — φρόντισαν να διατηρήσουν καλές σχέσεις με τη Μόσχα, καθώς και με το Κίεβο, αλλά η κατάρρευση της συμφωνίας για τα σιτηρά δείχνει τα όρια στα οποία η Άγκυρα μπορεί να ασκήσει επιρροή. τη Μαύρη Θάλασσα».

Πόλεμος στα κύματα

Η Ουκρανία έχει τώρα προφανώς πρόθεση να αντιμετωπίσει την απειλή που θέτει η ίδια η Ρωσία.

Την περασμένη εβδομάδα, το Κίεβο κήρυξε τα ύδατα γύρω από τα λιμάνια της Μαύρης Θάλασσας της Ρωσίας ως «περιοχή κινδύνου πολέμου» από τις 23 Αυγούστου μέχρι νεωτέρας, και η Ουκρανία πλέον θεωρεί τα ρωσικά πλοία στη Μαύρη Θάλασσα ως στρατιωτικούς μας στόχους.

Εν τω μεταξύ, οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις φέρονται να χτύπησαν το ρωσικό τάνκερ Sig, με θαλάσσιο drone, προκαλώντας του σοβαρές ζημιές. Το πλοίο, στο οποίο επιβλήθηκαν κυρώσεις από το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ το 2019, έπλεε κοντά στην κατεχόμενη χερσόνησο της Κριμαίας από την Ουκρανία, μεταφέροντας 43.123 βαρέλια μαζούτ.

«Το Sig είναι ένα πλοίο που, μαζί με το αδελφό του πλοίο Yaz, βοηθά τις ρωσικές ένοπλες δυνάμεις για περισσότερο από μισή δεκαετία τώρα. Το χτύπημα του Sig, το οποίο είναι ένα μυστικό βοηθητικό σκάφος του ρωσικού πολεμικού ναυτικού που μεταφέρει κηροζίνη από διυλιστήρια στην κατεχόμενη Κριμαία, πλήττει τη ρωσική επιμελητεία στη Συρία, βλάπτει τα κέρδη των ελίτ που συνδέονται με το Κρεμλίνο που βγάζουν χρήματα από αυτό το εμπόριο και μειώνει τα χρήματα που χρησιμοποιούνται για την πληρωμή τους. ιδιωτικούς στρατιώτες», τόνισε ο Ισίκ

Αλλά για τον Işık, η Κωνσταντινούπολη δεν είναι απλώς ένα μέρος για να παρακολουθήσετε τον πόλεμο να εξελίσσεται – κρατά το κλειδί για τον τερματισμό του.

«Αυτή η πόλη είναι εδώ χιλιάδες χρόνια λόγω της υδάτινης οδού», είπε, ο Τούρκος αναλυτής. «Αν ελέγχεις το νερό, ελέγχεις το εμπόριο – και μετά αποφασίζεις πώς λειτουργεί ο κόσμος».