Στο (μικρό) καλάθι της ΔΕΘ

Ομιλία με όσο το δυνατόν μικρότερο δημοσιονομικό κόστος –τουλάχιστον για τον φετινό προϋπολογισμό– αναμένεται να αναγνώσει στα εγκαίνια της Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης ο πρωθυπουργός.

Η παγκόσμια αναστάτωση που επικρατεί στις αγορές ομολόγων λόγω της αύξησης των επιτοκίων αλλά και η «στενή παρακολούθηση» της Ελλάδας από τους ελεγκτικούς οίκους, ενόψει ανάκτησης της επενδυτικής βαθμίδας, κρίνεται ότι καθιστούν απαγορευτικές τις όποιες εξαγγελίες μπορεί να εκληφθούν ως «οπισθοχώρηση» σε δημοσιονομικό επίπεδο.

Στελέχη του οικονομικού επιτελείου αποσαφηνίζουν ότι το τοπίο δεν αναμένεται να έχει ξεκαθαρίσει μέχρι τις αρχές Σεπτεμβρίου, οπότε αν υπάρξουν ανακοινώσεις για μέτρα στήριξης, αυτά θα είναι απολύτως στοχευμένα, με εφάπαξ χαρακτήρα και ποσοτικοποιημένα ώστε να μην τεθεί υπό αμφισβήτηση ο στόχος για παραγωγή πρωτογενούς πλεονάσματος τουλάχιστον 0,7% του ΑΕΠ μέσα στη φετινή χρονιά.

Στο πλαίσιο αυτό, ήδη έχουν απορριφθεί οι όποιες σκέψεις για μέτρα οριζόντιου χαρακτήρα –π.χ επιδότηση της τιμής του πετρελαίου θέρμανσης από τον κρατικό προϋπολογισμό, fuel pass κ.λπ.–, ενώ ακόμη και ενισχύσεις που έχουν ήδη εξαγγελθεί, όπως το νέο κοινωνικό τιμολόγιο του ηλεκτρικού ρεύματος αλλά και η ενίσχυση στους συνταξιούχους που δεν θα πάρουν αύξηση λόγω προσωπικής διαφοράς, θα προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα που έχουν διαμορφωθεί.

Την περασμένη εβδομάδα, οι αξιωματούχοι του Υπουργείου Οικονομίας και Οικονομικών έσπευσαν να μειώσουν τις προσδοκίες τους σχετικά με το ενδεχόμενο λήψης πρόσθετων μέτρων στήριξης, με τα στοιχεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού του επταμήνου, δηλαδή τα φορολογικά έσοδα, να καταγράφουν υπέρβαση του στόχου κατά 2,34 δισ. ευρώ.

Ωστόσο, κορυφαία στελέχη του οικονομικού επιτελείου διευκρίνισαν γρήγορα ότι, σε αντίθεση με ό,τι φαίνεται, ο φετινός προϋπολογισμός έχει μέχρι στιγμής εκτελεστεί με βάση τα δεδομένα που αποτυπώνονται στο πρόγραμμα σταθεροποίησης (το οποίο ανέφερε ως στόχο πρωτογενές πλεόνασμα 0,7% του ΑΕΠ για το τρέχον έτος). Το Υπουργείο υποστηρίζει επίσης επίσημα ότι το «πλεόνασμα» που αντανακλάται στα στοιχεία του επταμήνου δεν είναι δημοσιονομικό, αλλά ταμειακό- τα έσοδα που εισπράχθηκαν το 2023 και αντιστοιχούν στο περασμένο έτος δεν μπορούν να προσμετρηθούν στο φετινό πλεόνασμα. Και το ποσό είναι σημαντικά υψηλότερο (470 εκατ. ευρώ από την αναβαλλόμενη είσπραξη των τελών κυκλοφορίας φέτος και 367 εκατ. ευρώ από την είσπραξη του φόρου εισοδήματος πέρυσι περιλαμβάνονται στο τρέχον έτος).

Φυσικά, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν θα δημιουργηθούν πρόσθετα περιθώρια μέχρι το τέλος του έτους. Για παράδειγμα, τα φορολογικά έσοδα τον Ιούλιο (μετά την αφαίρεση των επιστροφών) υπερέβησαν τον στόχο κατά 150 εκατ. ευρώ. Ως εκ τούτου, η υπέρβαση θα μπορούσε να είναι ακόμη μεγαλύτερη τον Αύγουστο λόγω της διπλής είσπραξης του φόρου εισοδήματος.

Τι χωράει στο «καλάθι» της ΔΕΘ

Σύμφωνα με τα έως τώρα στοιχεία, δεδομένα είναι τα ακόλουθα:

Πρώτον, δεν τίθεται καν συζήτηση για οικονομική ενίσχυση καυσίμων (τύπου fuel pass) ή για οριζόντιες παρεμβάσεις όπως η επιδότηση της τιμής του πετρελαίου θέρμανσης. Υπό συζήτηση είναι μόνο τα κριτήρια χορήγησης του επιδόματος θέρμανσης για τη χειμερινή σεζόν 2022-2023.

Κατά δεύτερον, ενίσχυση στους συνταξιούχους που δεν θα πάρουν αύξηση από την 1/1/2024 λόγω προσωπικής διαφοράς την έχει εξαγγείλει ο πρωθυπουργός και θα δοθεί. Ομως το ποσό αναμένεται ότι θα είναι σημαντικά χαμηλότερο σε σχέση με την πρώτη ενίσχυση (σ.σ. είχαν διατεθεί από 200 έως 300 ευρώ σε 1,1 εκατ. συνταξιούχους). Ο λόγος είναι ότι και η αύξηση που θα γίνει από την 1/1/2024 στις συντάξεις θα είναι η μισή σε σχέση με τις αρχές του 2023 (περίπου 3%-3,5% έναντι 7,75% από 01/01/2023). Ανάλογα με τη μείωση του ποσοστού αύξησης θα γίνει και η μείωση της ενίσχυσης. Μένει επίσης να αποφασιστεί αν το ποσό θα βαρύνει δημοσιονομικά τον φετινό προϋπολογισμό ή αν η δαπάνη θα μετατεθεί για το 2024.

Τρίτον, οι παρεμβάσεις για τους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος θα είναι απολύτως στοχευμένες και επικεντρωμένες στα ευάλωτα νοικοκυριά. Για το οικονομικό επιτελείο ο λογαριασμός του ρεύματος είναι προτεραιότητα, καθώς η δαπάνη είναι πιο ανελαστική ακόμη και από τη δαπάνη της διατροφής. Εξετάζονται διάφορα σενάρια, ενώ δεν είναι ξεκάθαρο αν θα υπάρξει δημοσιονομικό κόστος από τα τελικά μέτρα που θα αποφασιστούν.

Τέταρτον, το αν θα επεκταθεί το market pass μέχρι το τέλος του χρόνου, θα εξαρτηθεί και από την πορεία των τροφίμων το φθινόπωρο, αλλά και από τα δημοσιονομικά περιθώρια. Θεωρείται πολύ δύσκολο να υπάρξουν σχετικές ανακοινώσεις στη ΔΕΘ καθώς δεν θα έχει καν καταβληθεί η ενίσχυση για το τρίμηνο Ιουλίου-Σεπτεμβρίου.

Τέλος, έκτακτη ενίσχυση σε ευαίσθητες κοινωνικές ομάδες, όπως τα άτομα με αναπηρία ή οι δικαιούχοι του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος, δεν αναμένεται να υπάρξει καθώς έχει δρομολογηθεί η αύξηση του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος κατά 8% από τις αρχές του χρόνου, ενώ στα αναπηρικά επιδόματα έχει ήδη γίνει αύξηση 8%.